تفاوت مرگ مغزی و کما؛ آیا امکان بازگشت به زندگی وجود دارد؟

ستاره | سرویس سلامت – مرگ مغزی و کما چه تفاوت‌هایی دارند؟ آیا شخصی که دچار مرگ مغزی شده ممکن است به زندگی برگردد؟ با ما همراه باشید تا به طور کامل با تعاریف، علل، علائم و تفاوت‌های مرگ مغزی و کما آشنا شوید.

 

کما چیست؟

شاید به زبان ساده بتوان کما را این طور تعریف کرد: کما یک بیهوشی یا حالتی مثل خواب عمیق است که در آن قسمتی از مغز به فعالیت خود ادامه می‌دهد. برای تشخیص کما، فعالیت مغز توسط نوار مغزی آزمایش شده و تست گوش، فعالیت مردمک چشم و تست‌های بالینی توسط متخصص نورولوژی بررسی می‌شود. کما درجات مختلفی دارد؛ اگر کما عمیق بوده و با ایست قلبی و تنفسی همراه شود، مرگ اتفاق می‌افتد.

 

کما به چه علت‌هایی ممکن است اتفاق بیافتد؟

به طور کلی می‌توان علل به کما رفتن شخص را به این ترتیب دسته بندی کرد:

 

۱. ضربه به سر

 این ضربه می‌تواند سبب خونریزی و یا ورم قسمتی از مغز که مسئول آگاهی و پاسخ به محرک هاست شود و شخص به کما برود.

 

۲. ورم مغز

 گاهی ورم مغز می‌تواند بدون اصابت ضربه به سر ایجاد شود. مثلا ممکن است کمبود اکسیژن و یا عدم تعادل الکترولیت‌ها موجب شوند که مغز ورم کرده و شخص به حالت کما فرو برود.

 

۳. خونریزی مغزی

 خونریزی مغزی که در اثر فشار خون بالا، تومور‌ها و یا آنوریسم مغزی به وجود می‌آید، می‌تواند موجب به کما رفتن شخص شود.

 

۴. قند خون

 در افرادی که مبتلا به دیابت هستند، در صورتی که سطح قند خون بیش از حد بالا یا حتی پایین برود، کما ایجاد می‌شود. معمولا در این موارد با تنظیم قند خون، شخص از کما خارج می‌شود.

 

۵. فقدان اکسیژن

 گاهی در اثر سکته قلبی، خفگی و یا غرق شدن اکسیژن رسانی به مغز مختل می‌شود. در این حالت در صورت احیای قلبی ریوی شخص ممکن است به علت هیپوکسی و فقدان اکسیژن در مغز به کما برود.

 

۶- عفونت

عفونت‌هایی مثل مننژیت یا آنسفالیت باعث می‌شود سیستم عصبی مغز آسیب ببیند و در نتیجه کما رخ دهد.

 

۷- مسمومیت

در شرایط زیر ممکن است فرد مسموم شده و کما رخ دهد:

• در اثر بیماری‌های کبدی مقدار آمونیاک در بدن افزایش یابد
• در اثر حمله‌های آسمی دی اکسید کربن در بدن زیاد شود
• به خاطر بیماری‌های کلیوی اوره در بدن زیاد شود
•  الکل و مواد مخدر در دوز بالا مصرف شود

 

 

مرگ مغزی چیست؟

مرگ مغزی به این معناست که مغز هیچ گونه عملکردی ندارد. در واقع با قطع خون رسانی به مغز، این عضو مهم و حساس بدن عملکرد‌های خود را از دست داده و مرگ مغزی اتفاق می‌افتد. به علت‌هایی مثل وارد آمدن ضربه‌های بسیار شدید به سر، خونریزی‌های مغزی، سکته‌های مغزی و یا مسمومیت‌های شدید، ممکن است خون رسانی و اکسیژن رسانی به مغز مختل شده و در نتیجه تخریب غیر قابل برگشتی در مغز رخ بدهد.

مرگ مغزی با نوار مغز و یا آنژیوگرافی از رگ‌های مغز ثابت می‌شود. با توجه به اینکه سه علت قطعی تعیین کننده مرگ شامل از قطع تنفس، قطع گردش خون و از بین رفتن تمام عملکرد‌های مغز هستند، می‌توان گفت که اثبات مرگ مغزی از اهمیت و حساسیت بسیار بالایی برخوردار است.

 

علل و علائم مرگ مغزی

نکته مهم این است که تمامی علت‌های کما با علل ایجاد مرگ مغزی یکی هستند. با این حال علائم مرگ مغزی عبارتند از:

• عدم پاسخ به تحریکات حسی شامل درد و کلام؛ که به دلیل تخریب منتشر کورتکس مغز ایجاد می‌شود.
• عدم رفلکس‌های مردمک چشم، قرنیه و حلقه دهانی؛ که به علت آسیب و تخریب ساقه مغز اتفاق می‌افتد.
• عدم فعالیت تنفسی یا آپنه؛ که به علت تخریب تنه مغز رخ می‌دهد و راه تشخیص آن این است که فشار دی اکسید کربن در بیمار به ۶۰ میلی متر جیوه برسد. در این حالت حتی با تجویز اکسیژن ۱۰۰ درصد هم بیمار تنفس ندارد.
• نتایج الکتروآنسفالوگرام یا نوار مغز؛ که در صورتی که بعد از گذشت ۶ تا ۲۴ ساعت همچنان صاف باشد مرگ مغزی تشخیص داده می‌شود.

 

 

تفاوت مرگ مغزی و کما

همان طور که می‌بینیم شباهت‌های بسیار زیادی بین کما و مرگ مغزی به خصوص در علل و علائم وجود دارد و شاید فکر کنید تشخیص این دو از هم ممکن نیست، اما متخصصان با توجه به علائم بالینی، معاینات مخصوص، نتیجه نوار مغز و … می‌توانند مرگ مغزی و کما را از هم تشخیص دهند. چند مورد از تفاوت‌های این دو عبارتند از:

 

۱. وجود واکنش به نور در مردمک چشم در کما

در حالتی که مرگ مغزی اتفاق افتاده باشد مردمک چشم گشاد شده و به نور هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد، اما در حالت کما مردمک چشم نسبت به نور رفلکس دارد.

 

۲. امکان برگشت به زندگی

شاید بتوان این مورد را مهم‌ترین تفاوت مرگ مغزی و کما عنوان کرد. در مرگ مغزی به هیچ وجه امکان برگشت به زندگی وجود ندارد، در حالی که در کما این امکان هست که شخص به زندگی بازگردد. در واقع ممکن است در حالت کما، شخص تا سال‌ها به زندگی نباتی خود ادامه دهد در صورتی که در مرگ مغزی بعد از چند روز ارگان‌های سالم بدن نیز تخریب شده و مرگ عمومی هم اتفاق می‌افتد.

 

سخن آخر

در جریان مرگ مغزی، در صورت اکسیژن رسانی با دستگاه معمولا تا چند روز قلب، کلیه‌ها و کبد و خیلی از ارگان‌های بدن سالم مانده و در صورت پیوند زدن به اشخاص نیازمند می‌توانند به حیات خود ادامه دهند. در مرگ مغزی به هیچ عنوان امکان بازگشت شخص به زندگی وجود ندارد، بنابراین در صورت قطعی شدن تشخیص مرگ مغزی بهتر است نزدیکان شخص با رضایت به پیوند اعضا، زندگی دوباره را به افراد نیازمند پیوند اهدا کنند. تومور مغزی نیز یکی از عواملی است که می‌تواند منجر به ایجاد کما یا مرگ مغزی شود. کارشناسان بخش پزشکی ستاره در مطلب “تشخیص و درمان تومور مغزی” به طور مفصل به این بیماری پرداخته اند. پیشنهاد می‌کنیم این مطلب مفید را از دست ندهید. در پایان، منتظر دریافت سوالات، دیدگاه‌ها و تجربیات شما در خصوص مرگ مغزی و کما هستیم…