نویسنده: لیدا محمودی
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – دیدن لبخند نوزاد برای پدر و مادر بسیار لذت‌بخش است. گاهی اوقات نوزادان در خواب نیز لبخند می‌زنند یا خنده صدا‌دار می‌کنند. برخی از نوزادان در خواب یا بیداری بیش از دیگر نوزادان می‌خندد. اما علت خنده نوزاد در خواب چیست؟ خواب‌های شیرین می‌بینند یا واکنشی ناخودآگاه شبیه لبخند زدن دارند؟
علت خنده نوزاد در خواب
مادر بزرگ‌ها وقتی می‌بینند نوزادی در خواب لبخند می‌زند، می‌گویند خواب فرشته‌ها را می‌بیند. اما واقعا چرا نوزادان در خواب لبخند می‌زنند؟ پاسخ دادن به این سوال بسیار دشوار است. شواهد علمی کافی برای تعیین علت خنده نوزاد در خواب وجود ندارد. اما احتمالا دلایل زیر موجب لبخند زدن آن‌ها در خواب می‌شود.
۱. نمایش احساسات
در زمان بیداری نوزادان به طور مداوم در معرض صدا‌ها و تصاویر جدید قرار می‌گیرند. مغز در حال رشد آن‌ها تمام تجربیات و اطلاعات دریافتی در طول روز را به هنگام خواب پردازش و ذخیره می‌کند. مغز نوزاد هنگام مواجهه با تجربه جدید احساس خوشحالی می‌کند و آن را به شکل لبخند یا خنده در خواب نمایش می‌دهد. لبخند زدن یا خندیدن در خواب بخشی از روند رشد احساسات کودک هستند.
۲. عبور یا دفع گاز
برخی از پژوهشگران معتقدند نوزادان پس از سن ۳ تا ۴ ماهگی لبخند اجتماعی دارند؛ بنابراین لبخندهایی که نوزاد در چند هفته اول تولد می‌زند، احتمالا در نتیجه عبور یا دفع گاز از سیستم گوارشی اوست. البته پژوهش علمی برای اثبات این نظریه انجام نشده، اما تجربه نشان داده که نوزادان کولیکی پس از دفع گاز حالشان بهتر می‌شود.
۳. مرحله خواب REM
در مرحله خواب REM نوزاد تغییرات فیزیولوژیکی بدن را احساس می‌کند که باعث ایجاد برخی واکنش‌های ناخودآگاه در او می‌شود. یکی از این واکنش‌ها لبخند زدن در خواب نوزاد است. در مرحله خواب REM حرکات سریع چشم و رویابینی نیز اتفاق می‌افتد. اگر صدای خنده نوزاد خوابیده را شنیدید، احتمالا او در مرحله REM مشغول یادآوری اتفاقات جالب و خنده دار طول روز است.
مراحل خواب
برای درک بهتر واکنش‌های نوزاد در خواب، بهتر است با مراحل خواب آشنا شویم. به طور کلی دو مرحله خواب وجود دارد:
- مرحله حرکت سریع چشم: ((rapid eye movement (REM)
- مرحله فاقد حرکت سریع چشم: (non-REM)
در طول شب، چندین چرخه خواب REM و non-REM تکرار می‌شود.
مرحله non-REM در سه فاز اتفاق می‌افتد:
- فاز ۱: مرحله‌ای کوتاه که در آن از حالت بیداری به خواب می‌روید. در این مرحله تنفس کند می‌شود، عضلات آرام می‌شوند و سرعت امواج مغزی کاهش می‌یابد.
- فاز ۲: این مرحله خواب سبک پیش از خواب عمیق است. ضربان قلب و تنفس کندتر می‌شود و عضلات بیشتر از قبل شل می‌شوند. حرکات چشم زیر پلک متوقف می‌شود و فعالیت مغز با دوره‌های پراکنده فعالیت الکتریکی کند می‌شود.
- فاز ۳: آخرین مرحله خواب که کمک می‌کند شما هنگام برخاستن احساس طراوت و تازگی کنید. این مرحله بیشتر در ساعات اولیه شب رخ می‌دهد. در این مدت ضربان قلب و تنفس مانند سرعت امواج مغزی در کندترین حالت قرار دارد.
در مرحله REM رویابینی اتفاق می‌افتد. این مرحله حدود یک و نیم ساعت پس از خوابیدن شروع می‌شود. همانطور که از نام آن پیداست، در این مرحله چشمان خیلی سریع در زیر پلک‌ها حرکت می‌کنند. امواج مغزی نیز مانند حالت بیداری اند.
همچنین آهنگ تنفس نامنظم است و ضربان قلب و فشار خون شبیه به حالت بیداری است، دست‌ها و پا‌ها به طور موقت بی حس می‌شوند. به همین دلیل است که فعالیتی که در رویا انجام می‌دهید را در واقعیت انجام نمی‌دهید.
خندیدن در خواب معمولاً در مرحله خواب REM اتفاق می‌افتد، اگرچه مواردی وجود دارد که در مرحله خواب non-REM نیز اتفاق می‌افتد.
همچنین آهنگ تنفس نامنظم است و ضربان قلب و فشار خون شبیه به حالت بیداری است، دست‌ها و پا‌ها به طور موقت بی حس می‌شوند. به همین دلیل است که فعالیتی که در رویا انجام می‌دهید را در واقعیت انجام نمی‌دهید.
خندیدن در خواب معمولاً در مرحله خواب REM اتفاق می‌افتد، اگرچه مواردی وجود دارد که در مرحله خواب non-REM نیز اتفاق می‌افتد.
۴. سایر علل پزشکی
در موارد نادری تشنج موجب خنده بی وقفه در خواب می‌شود. اگر به همراه آن علائم دیگری مانند کاهش وزن یا مشکلات خواب را مشاهده کردید، مساله را حتما با پزشک در میان بگذارید.
انواع خنده نوزاد در خواب
نوزادان خنده‌های متفاوتی دارند که هریک معنای مخصوص به خود را دارد. انواع خنده نوزاد عبارتند از:
۱. لبخند اجتماعی (Social Smile)
نوزادان در سال اول تولد، دچار تغییرات عاطفی بسیاری می‌شوند. آن‌ها به تدریج در تعامل با دیگران پاسخگوتر، هوشیار‌تر و فعال‌تر می‌شوند. نوزادان ۳ تا ۴ ماهه اغلب در پاسخ به توجه و حرکات چهره مادر، لبخند اجتماعی می‌زنند.
لبخند اجتماعی یک نقطه عطف رشدی مهم برای نوزادان در نظر گرفته می‌شود. نوزاد با لبخندش به پدر و مادر ابراز محبت می‌کند و با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند. دارا بودن لبخند اجتماعی بدین معناست که نوزاد به حدی از رشد مغزی رسیده که می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند. در این مرحله شما می‌توانید با نوازش کردن، ادا درآوردن یا حتی صحبت کردن آرام با نوزاد، تعاملتان را با او افزایش دهید تا بیشتر لبخند بزند.
لبخند اجتماعی یک نقطه عطف رشدی مهم برای نوزادان در نظر گرفته می‌شود. نوزاد با لبخندش به پدر و مادر ابراز محبت می‌کند و با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند. دارا بودن لبخند اجتماعی بدین معناست که نوزاد به حدی از رشد مغزی رسیده که می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند. در این مرحله شما می‌توانید با نوازش کردن، ادا درآوردن یا حتی صحبت کردن آرام با نوزاد، تعاملتان را با او افزایش دهید تا بیشتر لبخند بزند.
۲. لبخند بازتابی ( Reflexive Smile)
نوزادان در روز‌های اول تولد نیز لبخند می‌زنند. کارشناسان بر این عقیده اند که این لبخند‌های اولیه در نوزادان، از رفتار‌های بازتابی آن‌هاست. رفتار‌های بازتابی، رفتار‌هایی غیر ارادی مانند مکیدن انگشت و چنگ زدن در روز‌های اول پس از تولد در نوزاد دیده می‌شوند، اما با گذشت زمان جای خود را به رفتار‌های ارادی می‌دهند. این رفتار‌های از حدود هفته ۲۵ تا ۲۷ بارداری در جنین دیده می‌شود. پس از تولد، لبخند‌های بازتابی معمولاً در مرحله خواب REM اتفاق می‌افتند و تصویری زیبا از خواب نوزاد خلق می‌کنند.
۳. لبخند واکنشی (Responsive Smile)
لبخند‌های واکنشی حدود ۶ تا ۸ هفته پس از تولد نوزاد دیده می‌شوند. لبخند واکنشی هنگام خواب، پاسخ کودک به تجربیات حسی یا محرک‌های آرامش بخش مانند صدای مادر یا نوازش اوست. لبخند‌های واکنشی یک رفتار اجتماعی نیستند، بلکه تنها پاسخ نوزاد به یک رفتار یا محرک محیطی‌اند. لبخند‌های واکنشی اطلاعاتی پیرامون آنچه مورد علاقه نوزاد است یا آن را به هیجان می‌آورد، نمی‌دهند.
سخن آخر
خنده نوزاد در خواب، نه تنها موجب شادی و دلگرمی پدر و مادر می‌شود، بلکه نشان دهنده رشد عاطفی و جسمی نوزاد نیز است. البته بایستی در نظر داشته باشید که هر نوزاد سرعت رشد منحصر به فردی دارد. برخی نوزادان زودتر به به این نقاط عطف رشدی دست می‌یابند و برخی دیرتر و این کاملا طبیعی است.
آشنایی با مراحل رشد نوزاد کمک می‌کند تا با آگاهی کامل تماشاگر لحظه لحظه بالیدن او باشید و با لبخند‌های گاه و بی گاه او در خواب و بیداری غرق در خوشی و لذت شوید. تجربیات ارزشمند خود را با ما و دیگر همراهان ستاره در بخش نظرات و پرسش‌ها در میان بگذارید.
برگرفته از: first cry و healthline
