آموزش شعر به کودکان؛ بهترین روش حفظ شعر برای کودکان

اشعار کودکانه ای مثل شعر چشم چشم دو ابرو و شعر آقا خرگوشه، کودکان را با قافیه و موسیقی زبان آشنا می‌کند و آن‌ها از این دانش زبانی لذت می‌برند. شما می‌توانید این علاقه را در کودک با خواندن اشعار با قافیه و بی قافیه مشاهده کنید. کودکان از همراهی شعر با فعالیت‌هایشان لذت می‌برند، چرا که این کار باعث می‌شود فعالیت در ذهنشان بماند و هماهنگی آن‌ها را بهبود بخشد.

برای اینکه کودک را از وجود قافیه در شعر آگاه کنید، هنگام گفتن قافیه‌ها، دست بزنید. هنگامی که کودک شعری را حفظ می‌کند، واژگان جدید، املا، مهارت خواندن و دستور زبان را فرا می‌گیرد. حفظ کردن شعر برای کودکان فعالیتی سرگرم کننده است. در این مطلب دو روش یاد دادن شعر به کودکان و چند ترانه از متل‌های ایرانی را ارائه داده‌ایم تا بهتر بتوانید این فعالیت فکری را با کودکتان تمرین کنید.

 

 

بهترین روش حفظ کردن شعر برای کودکان

قافیه‌ها و بازی با کلمات در شعر‌ها پیچیده‌تر است. شعر نیز مانند داستان‌ها، درک عمیق تری از جهان به کودک می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا بهتر با تجربه‌های دوران کودکی سازگار شوند. بر خلاف داستان، تجربه خواندن و یادگیری در شعر متمرکزتر است. شعر حافظه کودکان را تقویت می‌کند.

کودکان شعر را با تمام وجود خود یاد می‌گیرند و از حفظ کردن شعر احساس غرور می‌کنند. بهتر است کودک یادگیری را با شعر‌های کوتاه شروع کند. هدف از یادگیری شعر باید لذت بردن از دانش زبانی باشد، نه اینکه بر جنبه مکانیکی یادگیری تمرکز کند. هیچ وقت بیش از ده دقیقه زمان برای یادگیری شعر صرف نکنید.

 

1. شعر را بنویسید و روی دیوار در معرض دید کودک قرار دهید.
2.  همراه با کودک شعر را چند بار در هفته بخوانید. برای نمونه می‌توانید آن شعر را پیش از خواب یا قبل از یک وعده غذایی با کودک همخوانی کنید.
3.  در پایان ماه، احتمالا کودک آن شعر را حفظ کرده است. اگر هنوز شعر را یاد نگرفته است، نیاز به چند روز یا چند هفته همخوانی بیشتر دارد.

 

۲. روش یاد دادن شعر به کودکان با ضبط کردن

این روش یاد دادن از طریق خواندن شعر و ضبط کردن آن است. به این فکر کنید مثلا می‌خواهید شعر پلیس کودکانه را به کودکتان یاد دهید؛ ابتدا باید آن را به صورت آهنگین خوانده و ضبط کنید، پس از آن می‌توانید در موقعیت‌های مناسب آن را پخش کنید و با کودک همخوانی کنید. این روش نیز در مدت کوتاهی منجر به حفظ شدن شعر توسط کودک می‌شود.

 

 

اشعار و ترانه‌های کودکانه

شنیدن و یاد گرفتن موسیقی و ترانه و متل‌های ایرانی مانند شعر حسنی و شعر دزده و مرغ فلفلی (از مجموعه شعرهای ده شلمرود و حسنی)، با نثری آهنگین و زیبا کودک گذشته را به کودک امروز پیوند می‌دهد. این اشعار آهنگین و لطیف خط اتصالی میان پدر و مادر با کودک است و همخوانی آن به یک سرگرمی شاد و خانوادگی تبدیل می‌شود.

ثمینه باغچه بان گردآورنده ترانه متل‌های ایرانی می‌گوید: “… چه جادویی است در این متل‌ها که فراموشی ندارند و یادشان بی اختیار ما را به دوران خیالی کودکی باز می‌گرداند. متل‌ها را برای فرزندان‌مان بخوانیم و آنان را با دنیای پاک و میراث فرهنگی نیاکانمان پیوند دهیم تا با درک ریتم و آهنگ درونی هر متل با زیبایی هستی و زندگی همراه شوند. “

برای یاد دادن شعر به کودکان می‌توانید از این ترانه متل‌ها استفاده کنید. باهم تعدادی از این ترانه‌های کودکانه را مرور می‌کنیم:

 

۱. جم جمک برگ خزون

جم جمک برگ خزون
دخترم غوره خاتون
کاش غوره‌ها انگور بشه
چشم‌های او پرنور بشه
جم جمک برگ خزون
دخترم غوره خاتون
ابروهاش شکل کمون
گیسوش پروانه داره
زیر لب‌اش چانه داره
خونه شون آجر آجر
باغچه شون از گل‌ها پر
غوره جون میون گل
رودی هست در زیر پل

 

۲. دس دسی باباش می‌یاد 

سرسری باباش می‌یاد
صدای کفش پاش می‌یاد
دس دسی باباش می‌یاد
با جیب پر قاقاش می‌یاد
درو ببند صدا نکن
بهارکم لالاش می‌یاد

 

 

۳. نون بیار کباب ببر

نون بیار کباب ببر
کوزه بیار و آب ببر
گل بیار و گلاب ببر
آهسته بی شتاب ببر

 

۴. چشم چشم دو ابرو

چشم چشم دو ابرو
دماغ و دهن یه گردو
حالا بذار دوتا گوش
موهاش نشه فراموش
چوب چوب یه گردن
این هم که گردی تن
دست دست دو تا پا
انگشتها، جوراب‌ها
ببین چقدر قشنگه
حیف که بدونه رنگه

 

۵. عمو زنجیر باف 

عمو زنجیر باف
بله!
زنجیر منو بافتی؟
بله!
پشت کوه انداختی؟
بله!
بابا اومده
چی چی آورده؟
نخودچی کشمش
بخور و بیا
با صدای چی؟

۶. آسه برو، آسه بیا

آسه برو، آسه بیا
گربه‌ی شیطون و بلا
تا سگه گازت نگیره
از دم نازت نگیره
سگ خوابیده، خواب می‌بینه
گربه و مهتاب می‌بینه
با تو رفیقه توی خواب
میده به تو نون و کباب
تو گول خوابش رو نخور
نون و کبابش رو نخور
آسه بیا، آسه برو.
چون که سگه دشمن تو

 

۷. هاجستم و واجستم

هاجستم و واجستم
خسته شدم نشستم
در خونه رو نبستم
خونه ما کلید داشت
گربه کلید و برداشت
گربه نبود کلاغ بود
کلاغ نبود الاغ بود
الاغ سر اجاق بود
اجاق میون باغ بود
باغ مال بابام بود
بابام رو پشت بام بود
چه پشت بامی به به
بشماریم از یک تا ده

 

 

سخن آخر

کودکان عاشق اشعار آهنگین و ریتمیک هستند. به ویژه اگر با آن‌ها در همخوانی همراه شوید. ترانه متل‌های ایرانی را گاه و بی گاه با کودک تکرار کنید و با شادی و نشاط کودک خود همراه شوید.

شما کدام روش یاد دادن شعر به کودکان‌ را پیشنهاد می‌کنید و از چه روشی نتیجه بهتر گرفته‌اید؟ چه اشعاری را مناسب می‌دانید و برای یاد دادن به کودکتان انتخاب می‌کنید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و خوانندگان ستاره در بخش نظرات در میان بگذارید.

برگرفته از: (هیچ هیچ هیچانه/نشر افق)، (دس دسی باباش می‌یاد/ثمینه باغچه بان)، (جم جمک برگ خزون/ محمد هادی محمدی)، (به من یاد بده تا انجامش بدم/مایا پیتامیک) و  (سایت icanteachmychild.com)