نویسنده: نسرین شجاعی
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – احتمالاً شنیده‌اید که می‌گویند آب دادن به نوزاد در چند ماه اول زندگی کار درستی نیست؛ اما شاید دلیل آن را ندانید. در حقیقت آب یا هر ماده خوراکی اضافی دیگر، به‌جز شیر مادر یا شیر خشک، در شش ماه اول زندگی نوزاد، می‌تواند باعث از دست رفتن یا عدم جذب مواد مغذی شیر شود. خطراتی مانند مسمومیت با آب یا تداخل تغذیه‌ای، از عوارض آب دادن به نوزاد زیر شش ماه است. با خواندن این مقاله متوجه می‌شوید که آب دادن به نوزاد از چه زمانی و به چه طریقی مناسب است. با ما همراه باشید.
چرا آب برای نوزادان مناسب نیست؟
پیش از شش‌ماهگی، شیر مادر یا شیر خشک برای نوزاد هم غذا و هم نوشیدنی است. همه نوزادان حتی در هوای گرم نیز به شیر نیازمندند. معده کوچک نوزادان و کلیه تکامل نیافته آن‌ها، توانایی پذیرش شیر و آب را در یک زمان ندارند. نوشاندن آب به همراه شیر، می‌تواند سبب شود که مواد مغذی جذب بدن نوزاد نشود یا از بین برود. آب مایه حیات است و همه انسان‌ها به این عنصر حیات‌بخش برای بقای خود نیازمندند. نوزادان نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛
اما نیاز آن‌ها به آب با شیر مادر یا شیر خشک رفع می‌شود. شاید تصور کنید گرمای هوا فرزندتان را آزار دهد و نوزادتان به چیزی خنک‌تر از شیر نیاز داشته باشد؛ اما همان شیر هم می‌تواند مانع دهیدراته شدن بدن نوزاد شود. گاهی ممکن است نوزاد به دلیل گرمای محیط اشتهای خود را از دست بدهد. دراین‌باره با پزشک مشورت کنید و با صلاح‌دید او مقدار معینی آب به نوزاد زیر شش ماه بدهید. به یاد داشته باشید که آب دادن به نوزاد زیر شش ماه می‌تواند خطراتی جدی مانند مسمومیت، تشنج و یا حتی مرگ نوزاد را در پی داشته باشد.
حتی نوزادان شش تا دوازده ماه نیز به مقدار محدودی آب نیاز دارند. آب دادن به نوزاد پس از شش‌ماهگی و تا یکسالگی بیشتر به منظور آب‌رسانی بیشتر انجام می‌شود و مصرف خوراکی ندارد.
مسمومیت با آب
شاید تعجب کنید اگر بدانید آب برای همه انسان‌ها در هر سنی می‌تواند سمی باشد. حتماً شما هم شنیده‌اید که می‌گویند هرچه بیشتر آب بنوشید سالم‌تر خواهید بود. این گفته از اساس غلط نیست، اما نوشیدن آب اگر از مقدار معینی فراتر رود، نه‌تنها در سالم ماندن ما نقشی ندارد بلکه آن را به خطر هم می‌اندازد. افراد نظامی یا ورزشکاران که فعالیت‌های بدنی شدیدی دارند و آب زیادی از دست می‌دهند، بسیار مسمومیت با آب را تجربه می‌کنند.
حتی ممکن است در اثر این مسمومیت جان خود را نیز از دست بدهند. فردی که فعالیت بدنی زیاد و تعریق شدیدی دارد، نوشیدن آب فراوان پس از فارغ شدن از فعالیت بدنی برایش بسیار لذت بخش است. اگر کلیه‌ها آب اضافی دریافت کنند، آن را پس می‌زنند و آب در جریان خون بدن قرار می‌گیرد. حل شدن مقدار زیادی آب در خون، خون را رقیق می‌کند. در نتیجه‌ی رقیق شدن خون، غلظت الکترولیت‌های مهم بدن مانند سدیم به‌شدت کاهش می‌یابد و در این حالت بدن در معرض هیپوناترمی قرار می‌گیرد؛ یعنی املاح مهم بدن از دست می‌روند.
مسمومیت نوزاد با آب علائمی دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم. در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها سریعاً با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید یا نوزادتان را به بیمارستان ببرید.
- گریه و بی‌تابی شدیدی که تسلی ناپذیر است
- استفراغ (با بالا آوردن شیر که هر روز از نوزاد می‌بیند متفاوت است.)
- بی‌حالی
- لرزیدن و تشنج
برای پیشگیری از موارد بالا تنها کافی است که خارج از نظر پزشک به نوزاد آب ندهید.
زمان و نحوه آب دادن به نوزاد
پس از شش‌ماهگی و تا یکسالگی نوزاد، می‌توانید مقدار کمی به او آب بنوشانید. منظور از مقدار کم، چیزی حدود یک قاشق غذاخوری در روز می‌باشد. بهتر است مقدار مناسب را بنا به شرایط نوزاد خود به کمک پزشک متخصص اطفال پیدا کنید. پس از یکسالگی مصرف شیر مادر یا شیر خشک توسط نوزاد کمتر می‌شود و باید غذاهای کمکی را نیز به همراه شیر مصرف کند. آب هم یکی از همان غذاهای کمکی است.
نوزادان نسبت به محتویات هرچه که می‌خورند و می‌نوشند حساس هستند. آبی که می‌خواهید به نوزاد بدهید باید حتماً تمیز و به دور از هرگونه آلودگی باشد؛ بنابراین آب لوله‌کشی شهری انتخاب چندان مناسبی نیست. پزشکان توصیه می‌کنند حتی از آبی که با دستگاه‌های تصفیه خانگی تهیه شده‌اند هم استفاده نکنید. مصرف هر نوع آبی اعم از لوله‌کشی، معدنی، تصفیه‌شده و یا حتی آب چشمه توسط نوزاد، تنها در صورتی مجاز است که یک دقیقه آن را بجوشانید و سپس خنک کنید. آب جوشیده خنک را در شیشه شیر بریزید یا با قاشق به نوزاد بدهید.
خطرات آب دادن به نوزاد زیر شش ماه
کلیه نوزاد گنجایش بسیار کمی دارد و پیش از شش‌ماهگی نمی‌تواند بیشتر از حجم شیر روزانه را پردازش کند. در نتیجه آب دادن به نوزاد زیر شش ماه، خون را رقیق کرده و نوزاد دچار هیپوناترمی می‌شود. ازآنجایی‌که مغز نوزاد هم هنوز در حال تکامل است، نرسیدن املاح به آن، روند رشدش را مختل می‌کند. تورم مغز، تشنج و مرگ، پیامدهای این عارضه هستند. این اتفاق در صورت نوشیدن آب زیاد برای بزرگ‌سالان نیز پیش می‌آید، اما ازآنجایی‌که مغز نوزادان در حال رشد است، آن‌ها بیشتر در معرض خطر قرار دارند. شکم کوچک، کلیه تکامل نیافته و مغز در حال رشد، یعنی اینکه نوزاد زیر شش ماه احتیاجی به آب ندارد.
آیا آب دادن به نوزاد در هوای گرم مجاز است؟
پاسخ پرسش بالا منفی است، مگر اینکه پزشک توصیه‌ای کرده باشد. برای اینکه هوای گرم نوزادتان را آزار ندهد، می‌توانید موارد زیر را امتحان کنید.
- در هنگام شیردهی نوزاد را در وضعیتی قرار دهید که کمترین تماس را با بدن شما داشته باشد. تماس بدنی باعث احساس بیشتر گرما می‌شود.
- دست و پای نوزاد را با یک پارچه تمیز و مرطوب ماساژ دهید.
- با استفاده از تهویه هوا، دمای هوا را مطبوع کنید.
- لباس‌های سبک و آزاد را به نوزاد بپوشانید.
اگر نوزاد در یک شبانه‌روز بین شش تا هشت بار دفع ادرار می‌کند، یعنی مایعات کافی دریافت کرده و گرمای هوا باعث دهیدراته شدن نوزاد نشده است.
آب دادن به نوزاد در هنگام تب
اگر نوزاد زیر شش ماه شما دچار تب شد، می‌توانید با قرار دادن یک دستمال مرطوب روی پیشانی، دمای بدنش را نرمال کنید. اگر این اقدام مؤثر نبود، پزشک را در جریان بگذارید. پزشک یا با تجویز دارو یا صدور اجازه آب دادن به نوزاد، اقدام به درمان می‌کند. اگر نوزاد بین شش تا دوازده ماه باشد، می‌توانید شیر خشکش را کمی رقیق‌تر درست کنید. تب در نوزاد به دلایل زیادی رخ می‌دهد. بهتر است در صورت مشاهده، پیش از هر اقدامی نوزاد را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید.
سخن آخر
آب دادن به نوزاد زیر شش ماه به دلیل تکامل نیافتن ارگان‌های بدنش، ممنوع است. مقدار آب مصرفی نوزادان بزرگ‌تر هم بنا به شرایط نوزاد، توسط پزشک تعیین می‌شود. به یاد داشته باشید که آب دادن به نوزاد بدون در نظر گرفتن توصیه‌های پزشک، می‌تواند خطراتی جدی برای فرزندتان داشته باشد.
برگرفته از: healthline و pregnancybirthbaby
