۲۹ بهمن؛ روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی

در آبان ماه سال ۱۳۹۷ دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور از نامگذاری ۳ روز جدید در تقویم رسمی سال ۱۳۹۷ هجری شمسی با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد. یکی از این روز‌ها ۲۹ بهمن ماه به عنوان روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی در تقویم سال ۹۷ بود.  
رهبر معظم انقلاب هم، نخستین بار شهریور ۱۳۸۹ در جمع کارآفرینان کشور به تحقق اقتصاد مقاومتی و نقش آن در اقتصاد مقاوم و پویا اشاره فرمودند.
در بند نخست سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی هم، کارآفرینی یکی از عوامل مهم برای رسیدن به نقطه‌ی مطلوب اقتصادی اشاره شده است. در این بند بر تامین شرایط و فعال سازی امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی تاکید شده است.  همچنین این بند به حداکثر رساندن مشارکت مردم در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تاکید بر ارتقای درآمد و نقش طبقات کم درآمد و متوسط اشاره دارد.

در چند سال اخیر و با شدت یافتن تحریم‌های یک جانبه و غیرانسانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف متوقف کردن برنامه‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران، واژه‌ی جدید «اقتصاد مقاومتی» به ادبیات اقتصادی کشور اضافه و به فراخور حال و روز اقتصاد کشورمان مورد بحث قرار گرفته است.
این واژه اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام معظم رهبری در شهریور سال ۱۳۸۹ مطرح گردید. در همین دیدار، رهبر معظم انقلاب «اقتصاد مقاومتی» را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل «فشار اقتصادی دشمنان» و «آمادگی کشور برایی جهش» را معرفی نمودند.
برای مفهوم اقتصاد مقاومتی در همین مدت زمان کم، تعاریف متفاوتی ارائه شده که هر کدام از جنبه‌ای به این موضوع نگاه کرده اند. در این میان، تعریف جامع و کامل از اقتصاد مقاومتی را خود رهبر فرزانه انقلاب ارائه داده اند. ایشان در دیدار با دانشجویان فرمودند:
«اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی‌ها و خصومت‌های شدید می‌تواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.»
این مقاله که مشتمل بر بیانات حکیمانه مقام معظم رهبری درباره اقتصاد مقاومتی است به خوانندگان عزیز تقدیم می‌گردد.

وظیفه‌ی همه‌ی ما این است که سعی کنیم کشور را مستحکم، غیر قابل نفوذ، غیر قابل تأثیر از سوی دشمن، حفظ کنیم و نگه داریم؛ این یکی از اقتضائات «اقتصاد مقاومتی» است که ما مطرح کردیم. در اقتصاد مقاومتی، یک رکن اساسی و مهم، مقاوم بودن اقتصاد است. اقتصاد باید مقاوم باشد؛ باید بتواند در مقابل آنچه که ممکن است در معرض توطئه‌ی دشمن قرار بگیرد، مقاومت کند.

بخش خصوصی را باید کمک کرد. اینکه ما «اقتصاد مقاومتی» را مطرح کردیم، خب، خود اقتصاد مقاومتی شرائطی دارد، ارکانی دارد؛ یکی از بخش هایش همین تکیه‌ی به مردم است؛ همین سیاست‌های اصل ۴۴ با تأکید و اهتمام و دقت و وسواسِ هرچه بیشتر باید دنبال شود؛ این جزو کار‌های اساسی شماست. در بعضی از موارد، من از خود مسئولین کشور می‌شنوم که بخش خصوصی به خاطر کم توانی اش جلو نمی‌آید. خب، باید فکری بکنید برای اینکه به بخش خصوصی توانبخشی بشود؛ حالا از طریق بانک هاست، از طریق قوانین لازم و مقرراتِ لازم است؛ از هر طریقی که لازم است، کاری کنید که بخش خصوصی، بخش مردمی، فعال شود. بالاخره اقتصاد مقاومتی معنایش این است که ما یک اقتصادی داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند، هم آسیب پذیری اش کاهش پیدا کند. یعنی وضع اقتصادی کشور و نظام اقتصادی جوری باشد که در مقابل ترفند‌های دشمنان که همیشگی و به شکل‌های مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند. یکی از شرائطش، استفاده از همه‌ی ظرفیت‌های دولتی و مردمی است؛ هم از فکر‌ها و اندیشه‌ها و راه کارهائی که صاحبنظران می‌دهند، استفاده کنید، هم از سرمایه‌ها استفاده شود.
به مردم هم باید واقعاً میدان داده شود. البته در بیانات دوستان به برخی از این حوادثی که ناشی از پیگیری مفسدین اقتصادی و مفاسد اقتصادی است، اشاره شد. واقعاً نمی‌شود ما کار اقتصادی درست و قوی بکنیم، اما با مفاسد اقتصادی مبارزه نکنیم؛ این واقعاً نشدنی است. همان چند سال پیش هم که من راجع به این قضیه بحث کردم و مطالبی را به مسئولین کشور گفتم، به همین نکته توجه داشتم، که تصور نشود ما می‌توانیم سرمایه گذاری مردمی و کار سالم مردمی داشته باشیم، بدون مبارزه‌ی با مفاسد اقتصادی؛ و تصور نشود که مبارزه‌ی با مفاسد اقتصادی موجب می‌شود که ما مشارکت مردم و سرمایه گذاری مردم را کم داشته باشیم؛ نه، چون اکثر کسانی که می‌خواهند وارد میدان اقتصادی بشوند، اهل کار سالمند، مردمان سالمی هستند؛ حالا یکی دو نفر هم آدم‌های ناسالم پیدا می‌شوند. باید با چشم‌های تیزبین، ریزبین و دوربین مراقبت کنید که کسانی نیایند به عنوان ایجاد اشتغال و ایجاد کار و کارآفرینی تسهیلات بانکی بگیرند، اما کارآفرینی واقعی انجام نگیرد. این را باید مراقبت کنید؛ هم شما مراقبت کنید، هم قوه‌ی قضائیه مراقبت کند. به نظر من همکاری قوه‌ی مجریه و قوه‌ی قضائیه در اینجا یک کار بسیار لازمی است

یک رکن دیگر اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید ملی است؛ صنعت و کشاورزی. خب، آمارهائی که آقایان می‌دهند، آمار‌های خوبی است؛ لیکن از آن طرف هم از داخل دولت، خود مسئولین به ما می‌گویند که بعضی کارخانه‌ها دچار مشکلند، اختلال دارند، در بعضی جا‌ها تعطیلی صنایع وجود دارد – گزارش‌های گوناگونی به ما می‌رسد، خود شما هم گزارش می‌دهید؛ یعنی من گزارش‌های دیگر هم دارم، اما اتکاء من به گزارش‌های دیگران نیست؛ گزارش‌های خود شما هم هست که به دست ما می‌رسد – خب، باید این را علاج کرد. این‌ها طبعاً ایجاد اشکال میکند. اگر چنانچه همین بخش دوم قضیه – یعنی آن نیمه‌ی خالی لیوان – نمی‌بود، شما امروز از لحاظ رونق اقتصادی، وضع بهتری را در کشور ارائه میکردید و کمک‌های بیشتری به مردم می‌شد. بالاخره حمایت از تولید ملی، آن بخشِ درونزای اقتصاد ماست و به این بایستی تکیه کرد.
واحد‌های کوچک و متوسط را فعال کنید. البته خوشبختانه واحد‌های بزرگ ما فعالند، خوبند و سوددهی شان هم خوب است، کارشان هم خوب است، اشتغالشان هم خوب است؛ عمده‌ی واحد‌های بزرگ ما وضعشان این جور است – لذا همان طور که گفتید، محصول سیمانمان، محصول فولادمان، محصولات عمده‌ی اینجوری مان خوب است – لیکن باید به فکر واحد‌های متوسط و کوچک باشید؛ این‌ها خیلی مهم است، این‌ها در زندگی مردم تأثیرات مستقیم دارد.

مسئله‌ی منابع ارزی هم مسئله‌ی مهمی است؛ که خب، حالا آقایان توجه دارید. روی این مسئله دقت کنید، خیلی باید کار کنید. واقعاً باید منابع ارزی را درست مدیریت کرد. حالا اشاره شد به ارز پایه؛ در این زمینه هم حرف‌های گوناگونی از دولت صادر شد. یعنی در روزنامه‌ها از قول یک مسئول، یک جور گفته شد؛ فردا یا دو روز بعد، یک جور دیگر گفته شد. نگذارید این اتفاق بیفتد. واقعاً یک تصمیم قاطع گرفته شود، روی آن تصمیم پافشاری شود و مسئله را دنبال کنید. به هر حال منابع ارزی باید مدیریت دقیق بشود.

یک مسئله هم در اقتصاد مقاومتی، مدیریت مصرف است. مصرف هم باید مدیریت شود. این قضیه‌ی اسراف و زیاده روی، قضیه‌ی مهمی در کشور است. خب، حالا چگونه باید جلوی اسراف را گرفت؟ فرهنگ سازی هم لازم است، اقدام عملی هم لازم است. فرهنگ سازی اش بیشتر به عهده‌ی رسانه هاست. واقعاً در این زمینه، هم صدا و سیما در درجه‌ی اول و بیش از همه مسئولیت دارد، هم دستگاه‌های دیگر مسئولیت دارند. باید فرهنگ سازی کنید. ما یک ملت مسلمانِ علاقه‌مند به مفاهیم اسلامی هستیم، اینقدر در اسلام اسراف منع شده، و ما متأسفانه در زندگی مان اهل اسرافیم! بخش عملیاتی اش هم به نظر من از خود دولت باید آغاز شود. در گزارش‌های شما‌ها من خواندم، حالا هم بعضی از دوستان اظهار کردند که دولت درصدد صرفه جوئی است و میخواهد صرفه جوئی کند؛ بسیار خوب، این لازم است؛ این را جدی بگیرید. دولت خودش یک مصرف کننده‌ی بسیار بزرگی است. شما از بنزین بگیرید تا وسائل گوناگون، یک مصرف کننده‌ی بزرگ، دولت است. حقیقتاً در کار مصرف، صرفه جوئی کنید. صرفه جوئی، چیز بسیار لازم و مهمی است.
به مصرف تولیدات داخلی هم اهمیت بدهید. در دستگاه شما، در وزارتخانه‌ی شما، اگر کار جدیدی انجام میگیرد، اگر چیز جدیدی خریده میشود، اگر همین اقلام روزمره‌ای که مورد نیاز وزارتخانه است، تهیه می‌شود، سعی کنید همه اش از داخل باشد؛ اصرار بر این داشته باشید؛ خود این، یک قلم خیلی بزرگی میشود. اصلاً ممنوع کنید و بگوئید هیچ کس حق ندارد در این وزارتخانه جنس خارجی مصرف کند. به نظر من این‌ها می‌تواند کمک کند.

۱ ـ ایجاد ایمنی در برابر بحران‌ها و تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی
۲ ـ کسب توانایی واکنش هوشمند به تغییرات محیطی است.
۳ ـ افزایش کارایی نظام اقتصادی کشور
۴ ـ توسعه سرمایه‌های انسانی و اجتماعی
۵ ـ تکریم کار و ارتقای فرهنگ کار
۶ ـ تقویت و توسعه کار شایسته و کارآفرینی
۷ ـ افزایش انعطاف پذیری بازار کار
۸ ـ ارتقاء قابلیت‌های رقابتی محصولات و خدمات
۹ ـ ارتقاء شاخص‌های سهولت کسب و کار و کارآفرینی
۱۰ ـ. توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز توانمندسازی نیروی کار
۱۱ ـ جهت‌گیری اقتصاد مبتنی بر منابع به اقتصاد متکی به نوآوری
۱۲ ـ توسعه مهارت، دانش و انگیزه نیروی کار
۱۳ ـ تسهیل دسترسی به سرمایه و فناوری مناسب
۱۴ ـ بازنگری مقررات و رویه‌های مرتبط با فعالیت‌ها با رویکرد شفاف‌سازی
۱۵ ـ فعال سازی بخش خصوصی به عنوان موتور و محرک اصلی رشد اقتصادی و صنعتی کشور.
۱۶ ـ استفاده بهینه از منابع انسانی و اعمال مدیریت کار آمد.
۱۷ ـ حمایت ازتولید ملی
۱۸ ـ. حمایت از کار و سرمایه ایرانی
۱۹ ـ محدود سازی اقتصاد دولتی و آزاد سازی اقتصاد
۲۰ ـ مردمی کردن اقتصاد از طریق میدان دادن به فعالان بخش خصوصی و رفع موانع و مشکلات
۲۱ ـ توجه به نخبگان واستفاده ازفناوری نوین
۲۲ ـ میدان دادن به نخبگان در عرصه صنعت، تجارت و کشاورزی،
۲۳ ـ ارتقاء مقاومت اقتصادی دربرابر تحریم‌ها
۲۴ ـ خلاصی از وابستگی به درآمد نفت، مصداق خود اتکایی
۲۵ ـ فرهنگ سازی اولویت تولید بر واردات و خرید کالای داخلی
۲۶ ـ ایجاد فضای رقابتی دربخش تولید و توزیع در برخی از گروه کالایی
۲۷ ـ کاهش نقدینگی و ایجاد تناسب آن با تولید
۲۸ ـ کاهش سطح بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار
۲۹ ـ کاهش وابستگی شدید بودجه سالانه کشور به درآمد‌های حاصل از فروش نفت خام
۳۰ ـ ایجاد شرایطی نسبتاً پایدار، اقتصادی ایمن و مقاوم و خود کفایی که آرزوی هر ملتی است.

بنابر تعریف واژه نامه دانشگـاهی وبستر: کارآفرین کسی است که متعهد می‌شود مخاطره هـای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند.
اقتصاد دانان نخستین کسانی بودند که در نظریه‌های اقتصادی خود به تشریح کارآفرین و کارآفرینی پرداختند. ژوزف شومپیتر، کارآفرین را نروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی می‌داند و می‌گوید: نقش کارآفرین، نوآوری است. از دیدگاه وی ارائه کالایی جدید، ارائه روشی جدید در فرآیند تولید، گشایش بازاری تازه، یافتن منابع جدید و ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت و… از فعالیت‌های کارآفرینان است. کرزنر نیز کـه از استادان اقتصاد دانشگاه نیویورک می‌باشد کارآفرینی را این گونه تشریح می‌کند: کارآفرینی یعنی ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل بیشتر در عملیات بازارها.

در شرایطی که تحریم‌های آمریکا و وابستگانش علیه ایران سعی در به زانو در آوردن اقتصاد ایران دارد و از طرفی وضعیت کار و اشتغال در ایران دچار اختلال شده است، روز  اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی راه حل‌های عبور از این تنگنا‌ها و چه بسا ساختن فرصت از شرایط تحریم‌ها را در جهت استقلال و سربلندی کشور یادآوری می‌کند. در ۲۹ بهمن ماه همایش سالانه اقتصاد مقاومتی  توسط شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی با همکاری دیگر نهاد‌ها از جمله مجلس و دولت برگزار می‌گردد و طی آن، زمینه برای رصد و پایش اقتصاد مقاومتی در کشور، تقویت پایه‌های علمی و پژوهشی اقتصاد مقاومتی و ارائه پیشنهاد‌های عملیاتی برای تحقق اقتصاد مقاومتی با حضور همه فعالان این حوزه فراهم می‌گردد. روز ۲۹ بهمن ؛ روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی در تقویم جمهوری اسلامی ایران تعطیل نیست.