روز جهانی سرطان

ستاره |‌ سرویس عمومی – بیماری سرطان پایان زندگی نیست. یک بیمار سرطانی می‌تواند با روحیه و امید سال‌های سال به زندگی خود ادامه داده و شیرین‌ترین لحظات زندگیش را با دیگران به اشتراک گذارد. روز ۴ فوریه برابر با ۱۵ بهمن روز مبارزه با سرطان در سراسر جهان جهت اتحاد میان متخصصان و بیماران برای پیشگیری و درمان هر چه بیشتر این بیماری است.

تاریخچه روز جهانی سرطان

در سال ۲۰۰۰ میلادی در مجمع جهانی اهداف هزاره جدید در پاریس،‌ روز ۴ فوریه را روز جهانی سرطان نام‌گذاری کردند و هدف آن اتحاد میان محققان و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، بیماران مبتلا به سرطان در تمام دنیا و رسانه‌ها برای مبارزه با سرطان بود.  

سال هاست اتحادیه بین المللی کنترل سرطان (UICC) مسئول هماهنگ کردن روز جهانی سرطان در سطح جهانی است. این اتحادیه از سازمان های مختلفی از جمله سازمان بهداشت جهانی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سایر سازمان‌های بین المللی حمایت می کند. 

نمادهای روز جهانی سرطان

برای مبارزه با انواع سرطان نمادهای مختلفی وجود دارد. مثلا نماد جهانی سرطان پستان روبان صورتی است و روبان نارنجی نماد آگاهی سرطان کودک محسوب می‌شود. همچنین نماد نرگس زرد، سمبل امید برای مردم در آینده ای نزدیک است به این معنا که سرطان دیگر بیماری تهدید کننده زندگی نیست. این نماد توسط انجمن سرطان آمریکا ایجاد شده است. 

تعریفی از سرطان

سرطان نامی برای تمام بیماری‌هایی است که از تکثیر غیر قابل کنترل سلول‌ها پدید می‌آیند. در واقع در بدن یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز ، تعادلی وجود دارد اما در صورت ابتلا به سرطان، سلول‌های سرطانی تعادل تقسیم و رشد سلولی طبیعی‌شان را از دست داده‌اند.

علم پزشکی هنوز علت دقیق این بیماری را تشخیص نداده اما احتمال می‌دهد که عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول‌ها می‌شوند در هسته سلول اشکال وارد کنند. از جمله موارد ایجاد اختلال می‌توان به مواد رادیو اکتیو، مواد شیمیایی و سمی یا تابش بیش از حد اشعه‌هایی مانند نور آفتاب اشاره کرد. 

محققان انگلیسی در تحقیقات خود دریافتند که عدم توازن غیر ژنتیکی پروتئین در بدن باعث رشد بی رویه تومور می‌شود. 

سرطان شامل انواع تومورهای بدخیم است که در علم پزشکی بیشتر با نام نئوپلاسم معروف هستند. تومور زمانی به وجود می‌آید که یکی از سلول‌های بدن دچار رشد غیرطبیعی سلول‌های دیگر می‌شود. این فرایند در نهایت آن قسمت را از کار می‌اندازد و به قسمت‌های دیگر نیز سرایت می‌کند.

تومورها به دو دسته بدخیم و خوش‌خیم تقسیم می‌شوند. تومور بدخیم می‌تواند به طور گسترده به قسمت‌های دیگر بدن نفوذ کند. این تومور توسط سیستم لنفاوی و گردش خون در بدن جا‌به‌جا می شود و  دیگر قسمت‌ها را نیز درگیر خود می‌کند.سرطان با این تومور بدخیم اصولا بدون جراحی قابل درمان نیست. تومور خوش‌خیم بر خلاف بدخیم نمی‌تواند در دیگر قسمت‌های بدن نیز پراکنده شود. گاهی اوقات ممکن است تومور خوش‌خیم بسیار بزرگ باشد.

بروز سرطان در سنین مختلف امکان پذیر بوده و با افزایش سن احتمال بروز این بیماری افزایش می‌یابد. سرطان باعث ۱۳٪ عوامل مرگ و میر انسان‌هاست بر طبق گزارش انجمن بهداشت آمریکا ۷٫۶ میلیون نفر بر اثر سرطان و در سال ۲۰۰۷ مرده‌اند. سرطان تنها ویژه انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند. سرطان بیماری پیش رونده است و گفته می‌شود ۷۰ درصد مرگ‌های ناشی از سرطان در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد. این در حالی است که مرگ و میر در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته که روند افزایشی را طی کرده‌اند به خوبی تحت کنترل درآمده‌است.

تفاوت‌های بارزی در میزان وقوع و مرگ و میر ناشی از انواع سرطان در سرتاسر دنیا وجود دارد. برای مثال میزان مرگ ناشی از سرطان معده در ژاپن ۷ تا ۸ برابر آمریکا ست. در مقابل میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در آمریکا کمی بیش از ۲ برابر ژاپن است. مرگ و میر ناشی از سرطان پوست که بیشتر به علت ملانوم بدخیم می‌باشد در نیوزلند ۶ برابر شایع تر ایسلند است که مهم‌ترین علت آن تفاوت در معرض قرار گرفتن در نور خورشید (یا نقص لایه ازن) است.

بر اساس بررسی‌های تازه، افزایش امید به زندگی به این معنی ست که افراد بیشتر عمر می‌کنند و لذا تعداد بیشتری از آن‌ها تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. اما سبک زندگی بهتر مانند کاهش وزن و سیگار نکشیدن، می‌تواند تأثیر مهمی در عدم ابتلا به این بیماری داشته باشد.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که بلندی قامت با  افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط است. براساس این تحقیق، خطر ابتلا به سرطان سینه، پوست و نیز سایر سرطان‌ها در افرادی با قد بلندتر بیشتر از افرادی با قد کوتاه‌تر است. طبق نتایج این مطالعه، به ازای هر چهار اینچ (حدود ۱۰ سانتی‌متر) بلندتر بودن قد، خطر ابتلا به سرطان در زنان ۱۸ درصد و در مردان ۱۱ درصد بالا می‌رود.

سرطان در ایران

در تیرماه سال ۱۳۹۳ هجری شمسی، رئیس مرکز تحقیقات سرطان ایران محمداسماعیل اکبری اعلام کرد که ایران تقریباً بالاترین رشد سرطان را در جهان دارد! سرطان دومین عامل مرگ و میر در ایران است. همچنین پیش از این در سال ۱۳۹۲ معاون مدیریت منابع انسانی و توسعه وزارت بهداشت؛ ایرج حریرچی آمار ابتلا به سرطان در ایران را سالانه ۹۰ هزار نفر و تعداد افراد مبتلا به سرطان در کشور را نیم میلیون نفر اعلام کرد و برآورد کرد که در ۱۵ تا سال ۲۰ آینده موارد ابتلا به سرطان دو برابر افزایش یابد! سرطان پستان شایع‌ترین سرطان‌ در زنان و سرطان معده شایع‌ترین سرطان در مردان ایران است.

هدف از برگزاری روز جهانی سرطان

هدف اصلی از روز جهانی مبارزه با سرطان، افزایش آگاهی و آموزش برای مبارزه با این بیماری است. با افزایش آگاهی مردم نسبت به سرطان می‌توان از آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری کاست. بسیاری از سرطان‌ها در مراحل اولیه قابل تشخیص و درمان هستند. کافی است که بدانیم هر نوع سرطان چه علائم و چه مراحلی خواهد داشت. 

تبلیغات تلویزیونی، رادیویی و روزنامه‌ها می‌توانند نقش موثری در اطلاع رسانی و آگاهی از بیماری سرطان داشته باشند. همایش‌ها و سخنرانی‌های متعدد در کشورهای توسعه یافته نتایجی همچون کاهش خطر ابتلا به سرطان و مرگ و میر ناشی از آن را در پی داشته است. 

سازمان بهداشت جهانی (WHO)، که مرجع بهداشت و درمان هماهنگ کننده سازمان ملل متحد (سازمان ملل) است، در سال‌های اخیر با سازمان هایی مانند اتحادیه بین المللی مبارزه با سرطان (UICC) همکاری‌های متعدد داشته تا بتواند از آمار جهانی سرطان بکاهد.