همه چیز درباره زندگی مورچه ها به زبان کودکانه

ستاره | سرویس علوم – آیا شما نیز دوست دارید اطلاعاتی درباره زندگی مورچه‌ها بدست آورید؟ گاهی وقت‌ها فقط دوست داریم بدانیم چگونه از شر مورچه‌‌ها خلاص شویم؟ و به این نکته توجه نمی‌کنیم که مورچه‌ها جانوران بسیار زحمت‌کشی هستند و تمام عمر خود را فقط کار می‌کنند. مورچه‌ها حشراتی اجتماعی هستند و مثل بقیه حشرات همچون زنبورها، موریانه‌ها و… گروهی زندگی می‌کنند. هرچند ممکن است مورچه‌ها در ظاهر فایده‌‌های حشرات دیگر مثل زنبور عسل را نداشته باشند اما حضور آنها در طبیعت مفید و لازم است. بیشتر مورچه‌ها مورچه کارگر نام دارند که آذوقه جمع‌آوری می‌کنند و به لانه می‌برند تا برای فصل زمستان که از داخل زمین بیرون نمی‌آیند، غذای کافی داشته باشند. ادامه مطلب را بخوانید تا همه‌چیز را درباره زندگی مورچه‌ها متوجه شوید.

 

 

 

زندگی مورچه‌ها به زبان کودکانه

مورچه‌ها از دسته موجودات اجتماعی هستند و به صورت دسته جمعی و گروهی زندگی می‌کنند. بیش از ۳۵۰۰ نوع مورچه در جهان وجود دارد. معمولی‌ترین آنها مورچه‌های قرمز و سیاه نام دارند. آرواره‌های این حشره بسیار قوی است و پاهایش به چنگال ختم می‌شوند.

مورچه با این‌که جثه خیلی کوچکی دارد، ولی توانایی زیادی در حمل بار دارد و باری حداقل ۱۰ یا ۱۵ برابر وزن خودش را می‌تواند حمل کند.

طول بدن مورچه ممکن است بین یک و نیم میلی‌متر تا ۵۰ میلی‌متر باشد.

مورچه‌ها در قسمت سر خود یک مغز و یک جفت چشم مرکب، دهان و آرواره‌های نیرومند دارند. علاوه بر چشم‌های مرکب، اغلب مورچه‌ها دارای اندام بینایی دیگری نیز هستند که چشم ساده نام دارد و درحقیقت همان حس بویایی است که می‌تواند راهش را پیدا کند. 

روی سر مورچه‌ها یک جفت شاخک یا آنتن مرتب در حال جنبیدن است. مورچه بینی ندارد، ولی حس بویایی بسیار قوی‌ای دارد که از طریق همین شاخک‌های روی سرش بو را حس می‌کند و به وسیله همین شاخک‌ها می‌تواند راهش را پیدا کند و همچنین با مورچه‌های دیگر ارتباط برقرار کند.

در هر اجتماع سه نوع مورچه وجود دارد: مورچه‌های نر، مورچه‌های ملکه یا ماده و مورچه‌های کارگر. بیشتر مورچه‌های نر و ملکه دارای بال هستند، اما مورچه‌های کارگر بال ندارند. بال‌های جنس نر پس از جفت‌گیری می‌افتند. مورچه‌های کارگر دارای سر کوچکی هستند، در صورتی که نرها و ماده‌ها سری بزرگ دارند.

عمر مورچه‌های کارگر هشت تا ده ماه، مورچه ملکه یک سال و مورچه‌های نر فقط دو هفته است، یعنی پس از جفتگیری با ماده می‌میرند.

 

 

شرایط زندگی مورچه‌ ها 

مورچه‌ها موجوداتی هستند که همه نوع آب و هوایی را می‌توانند تحمل کنند و در تمام نقاط مثل دشت‌های شنی، چمنزارها، کرانه دریاها، دامنه کوه‌ها، جنگل‌ها و… زندگی می‌کنند و فقط آنها را در نقاط خیلی مرتفع کوه‌ها نمی‌توان یافت.

 

 

لانه سازی و معماری لانه مورچه‌ ها

مورچه‌ها در مقایسه با حشرات دیگر لانه ساده‌تری می‌سازند. بعضی از مورچه‌ها در تپه یا خاک‌ها زندگی می‌کنند. بعضی‌ها در چوب درخت بلوط لانه می‌سازند. بیشتر آنها در زیر زمین تونل‌هایی حفر می‌کنند یا با استفاده از موادی خاکریز (پرچین) درست می‌کنند. 

یک لانه مورچه از چندین اطاقچه که بوسیله تونل‌هایی به هم مرتبط می‌شوند، تشکیل شده است. هر اطاقچه مخصوص نگهداری تخم مورچه‌ها یا انبار مواد غذایی است.

لانه مورچه‌ها طبقاتی است و هر طبقه ای در لانه مورچه ها مخصوص کار خاصی است به همین دلیل درجه حرارت هریک از طبقات با دیگری فرق می‌کند. مثلاً دمای اطاق تخم مورچه بالا و دمای اطاق انبار مواد غذایی پایین است. تعداد طبقات لانه مورچه گاهی به چهل طبقه نیز می رسد و هرطبقه تقریبا پنج میلی‌متر ارتفاع دارد و قطر دیوارها حدود یک میلی‌متر است.

آنها، به طور دقیق دانه‌های جمع آوری شده را به طور منظّم در کنار هم قرار می‌دهند؛ آنها دانه‌های گندم را از وسط به دو نیم می‌کنند تا هنگام رسیدن رطوبت سبز نشود، ولی دانه‌های خربزه را به جای نصف به چهار قسمت تقسیم می‌کنند، زیرا می‌دانند که تخم خربزه اگر به دو نصف تقسیم شوند، باز هم قابلیت سبز شدن را دارند و به محض تماس با آب رشد خواهند کرد و لانه مورچه‌ها را از بین خواهند برد.

قابل توجه است که همه مورچه‌ها داخل زمین زندگی نمی‌کنند. بعضی از مورچه‌ها هم هستند که خارج از زمین لانه می‌سازند. مانند مورچه‌های درشتی که در چوب زندگی می‌کنند. یا مورچه‌های صحرانشین که در طول شب یک توده مخروطی موقت درست می‌کنند. بعضی مورچه‌ها از شاخه‌ها آویزان می‌شوند؛ آنها برای این کار از بدنشان استفاده می‌کنند مورچه‌ها به همدیگر می‌چسبند و از یک شاخه درخت آویزان می‌شوند آنها بوسیله پنجه‌هایشان به یکدیگر می‌چسبند و این مخروط را می‌سازند.

 

 

غذای مورد علاقه مورچه‌ ها

مورچه‌ها حشراتی همه‌چیزخوار هستند. با این حال هزاران نوع مورچه در جهان زندگی می‌کنند که هر نوعی زندگی و غذای مخصوص به خود را دارند. در ادامه بعضی از غذاهای مورد علاقه مورچه‌ها را نام برده‌ایم.

مورچه خرمن‌چین: مورچه‌ای است که از گیاهان اطراف خود دانه می‌چیند و به لانه خود می‌برد و از آنها استفاده می‌کند.

مورچه شیردوش یا گله‌دار: این مورچه‌ها به شکار شته‌ها می‌روند، آنها را گله گله در لانه جای می‌دهند و با نواختن ضربه‌های محکمی بر پهلویشان، مایع شیرین مزه‌ای از اندامشان برای خود می‌دوشند.

مورچه‌های باغبان: دسته دیگر از مورچه‌ها باغبانی می‌کنند، یعنی قارچ‌های بسیار ریزی را می‌پرورند و خوراکشان را فقط از آنها تهیه می‌کنند. برای کاشت قارچ‌ها نیاز به باغچه‌ای هم دارند که برای این کار در لانه‌شان خمیری از بزاق و برگ درخت فراهم می‌کنند و قارچ‌های مورد نظر خود را بر روی آن می‌کارند.

مورچه‌های آسیابان: این نوع مورچه‌ها با کله بزرگ و فک‌های نیرومندشان دانه‌ها را آسیاب می‌کنند.

مورچه‌های گوشتخوار: در آفریقای مرکزی، آمریکای جنوبی و نیز آسیای جنوبی بعضی انواع مورچه‌ها گوشتخوار هستند. آنها بسیار بی‌رحم هستند و در ستون‌های طولانی مانند نظامیان جنگجو در جستجوی جانداری به راه می‌افتند تا از گوشت بدن او تغذیه کنند. هنگامی که این ستون به حرکت درآید، هیچ چیز جز آب یا آتش قادر نیست از حرکت آنها پیشگیری نماید.

مورچه‌های برگ‌بر: این نوع مورچه در جنگل‌های آمازون پیدا می‌شود که قطعاتی از برگ درختان را جدا می‌کنند و به لانه خود می‌برند،گاهی در یک شبانه روز تمام برگ‌های یک درخت عظیم را می‌برند، آنها را جویده و کف لانه‌شان را پر می‌کنند.

مورچه‌های سارق: بعضی مورچه‌ها برای تهیه غذای خودشان هیچ فعالیتی نمی‌کنند و غذایشان را از سایر مورچه‌ها به دست می‌آورند. آنها وارد لانه موریانه‌ها و مورچه‌ها می‌شوند و غذای ذخیره شده آنها را می‌دزدند و نوزادانشان را شکار می‌کنند.

مورچه‌های برده‌دار: این مورچه‌ها به آرامی وارد لانه سایر انواع مورچه‌ها می‌شوند و پیله‌های آنان را می‌دزدند و به لانه خود می‌برند و از پیله‌های دزدیده شده مراقبت می‌کنند. پس از خروج کارگر‌ها از پیله‌های دزدیده شده آنها را وادار می‌سازند که کارهای مربوط به لانه‌شان را انجام دهند.

 

 

چگونگی نگهداری مورچه از بچه‌هایش

لانه مورچه‌ها شبیه یک کشور کوچک است که ملکه و تعدادی مورچه‌های نر و ماده بالدار و کارگران دارد. در طول تابستان مورچه‌های بالدار از لانه بیرون آمده و بطور دسته‌جمعی حرکت می‌کنند آنها جفت‌گیری می‌کنند و برای تشکیل اجتماع جدیدی پرواز کرده و می‌روند. ملکه مورچه‌ها یک مجتمع به وجود می‌‌آورد. به این صورت که ملکه لانه‌ای حفر می‌‌کند و در آخر زمستان تخم‌های مخصوصی می‌گذارد که از آنها مورچه‌های نر و ماده تولید می‌شود. این مورچه‌ها در بهار از لانه بیرون آمده و جفت‌گیری می‌کنند. بعد از آن مورچه‌های نر بلافاصله می‌میرند. مورچه‌های ماده تخم‌هایی می‌گذارند. بعد از این‌که تخم‌ها به نوزادان کوچک بدون دست و پایی تبدیل شدند، مورچه های کارگر مسئول نگهداری از تخم‌ها هستند و ملکه باید سعی کند تا بیشترین تعداد تخم ممکن را بگذارد.

تخم های مورچه تا زمان به دنیا آمدن در مراقبت کامل مورچه‌های کارگر هستند و جالب است که در وقت خارج شدن مورچه ها از تخم، این موجودات ریز به یکدیگر کمک می کنند.
تعدادی از مورچه ها نیز مامور مواظبت و نگهداری از نوزدان هستند آنها به قدری جدی و با شوق این کار را انجام می دهند که درموقع حمل و نقل اگر دو پای عقب آنها را قطع کنند از نوزاد دست بر نمی‌دارند و با سعی و همت آن را به وسیله شاخک‌های خود حمل می کنند تا به جای مطمئنی برسانند. مورچه‌های کوچک به دور خود پیله‌ای می‌تنند تا هنگامی که مورچه به حد کافی رشد کند. بعد مورچه‌های بزرگ سر پیله را سوراخ کرده و مورچه را از پیله‌اش بیرون می‌کشند و پس از آن مورچه تازه به دنیا آمده بلافاصله مشغول به کار می‌شوند. چون مورچه‌های کارگر تازه متولد شده و زندگی خود را آغاز کرده‌اند، باید به رسیدگی و مراقبت از بقیه اعضای مجتمع بپردازند.

 

 

صحبت کردن مورچه‌ ها با یکدیگر

اگر مورچه‌ها را تماشا کرده باشید، حتماً دیده‌اید که مورچه‌ها در مسیر حرکتشان وقتی به هم می‌رسند، چند ثانیه روبروی هم می‌ایستند، شاخک‌هایشان را تکان می‌دهند و انگار با یکدیگر حرف می‌زنند. یا مثلاً وقتی ماده غذایی سنگین مقابل مورچه قرار دارد، بعد از چند بار تلاش کردن آن را رها می‌کند و به لانه برمی‌گردد. چند دقیقه بعد با چند مورچه می‌آید تا با کمک یکدیگر آن را به لانه حمل کنند. این موضوع همیشه جای سوال بوده که مورچه چگونه همنوعانش را آگاه می‌کند؟

کسی تا حالا صدایی از مورچه‌ها نشنیده است اما شرط لازم سخن گفتن و فهماندن مقصود، زبان نیست. هر وسیله‌ای که حیوانات بتوانند با آن هدف و مقصود خودشان را برسانند، مثل زبان است.
مورچه‌ها از چند غده در بدن خودشان ماده‌ای به نام فرومون آزاد می‌کنند که وسیله برقراری ارتباط است. مورچه‌ها می‌توانند با بر جاى گذاشتن این ماده شیمیایى اطلاعات مفید را به مورچه‌هاى دیگر انتقال دهند.

مورچه‌ها بر روی سطح خاک فرومون بر جای می‌گذارند تا بقیه مورچه‌ها بتوانند آن را دنبال کنند. مورچه‌های بعدی برای تشخیص بوی فرومون، از شاخک‌های بلند و نازکِ متحرک خود استفاده می‌کنند. مورچه بوسیله دو شاخک خود اطلاعاتِ لازم درمورد جهت و شدت بو را می‌فهمد.

مورچه‌ها از فرومون، فقط برای ردیابی استفاده نمی‌کنند. وقتی که یک مورچه آسیب می‌بیند از خودش فرومونِ خطر منتشر می‌کند که باعث می‌شود مورچه‌های اطراف او در حالت تهاجمی قرار بگیرند و همین‌طور مورچه‌های بیشتری به آن منطقه جذب شوند. برخی از گونه‌های مورچه از فرومون خاصی به نام فرومونِ پروپاگاند استفاده می‌کنند که باعث می‌شود دشمنانشان دچار سردرگمی شوند و به یکدیگر حمله کنند.

 

 

نظر شما در مورد زندگی مورچه‌ها چیست؟ دوست دارید مثل مورچه‌ها زندگی کنید یا به نظرتان زندگی خسته‌کننده و یک‌نواخت دارند؟ از طریق ارسال نظر دیدگاهتان را درباره زندگی مورچه‌ها با مخاطبان ستاره درمیان بگذارید. اگر به دانسته‌های علوم کودکان علاقه‌مند هستید، مطالعه مطلب دانستنی‌‌های جالب زندگی کودکانه را به شما پیشنهاد می‌دهیم.