ستاره | سرویس آشپزی – چغندر نوعی گیاه ریشهای است که فصل برداشت آن در فصل زمستان بوده و در صورتی که مدت زمان زیادی در خاک نمانده و تازه باشد، باکیفیت و عالی است. با این گیاه ریشهای میتوان شیره چغندر تهیه کرد. علاوه بر این، برگهای این گیاه نیز مورد استفاده قرار میگیرد و خواص بی نظیری دارد. مثلا در سبزی قورمه سبزی به جای اسفناج میتوان از برگ چغندر استفاده کرد و یا آن را در تهیه انواع آش چغندر، سوپ چغندر و… به کار برد و از خواص آن برخوردار شد.
چغندر انواع زیادی دارد، ولی دو نوع بسیار متداول و شناخته شده آن همان چغندر قرمز و چغندر قند هستند که هر یک کابردهای ویژهای دارند. چغندر قرمز بیشتر جنبه خوراکی داشته و در تهیه بسیاری از دسرها مانند ماست و لبو به کار میرود؛ رنگ آن نیز به عنوان رنگ خوراکی در صنابع غذایی کاربرد دارد. شیره چغندر نیز یکی از فراوردههای تهیه شده از چغندر بوده که برای مدت طولانی قابل نگهداری است.
از آنجا که شیره چغندر رطوبت بسیار کم و قند بسیار بالایی دارد، میکروارگانیسمها در آن رشد نکرده و تکثیر نمیشوند؛ بنابراین نیاز نیست در یخچال نگهداری شود و میتوان آن را مدتها در محل خشک و خنک و دور از تابش مستقیم نور آفتاب نگهداری کرد. البته نگهداری این شیره در یخچال، مدت زمان ماندگاری آن را افزایش میدهد، ضمن اینکه بهتر است شیره چغندر را مانند مربا، داخل ظرفهای شیشهای دربسته نگهداری کرد.
طرز تهیه شیره چغندر
- پوست چغندر را با برس تمیز بشویید تا آلودگیها و گل و لای روی پوست آن از بین برود.
- چغندر را پوست گرفته و آب آن را بگیرید.
- آب چغندر را در قابلمهای ریخته و روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید، سپس حرارت را ملایم کنید.
- اجازه دهید تا آب چغندر بر روی حرارت ملایم ریز جوش بزند و غلیظ شود. هرچه شیره چغندر غلیظتر شود، قند موجود در آن نیز بیشتر میشود و با تبخیر آب، قند موجود در شیره افزایش مییابد.
- وقتی شیره چغندر به غلظت مناسب رسید و قوام یافت، حرارت را خاموش کنید.
- اجازه دهید شیره چغندر خنک شود، سپس در ظرف شیشهای ریخته و درب ظرف را محکم ببندید.
- ظروف حاوی شیره چغندر را در محل تاریک و خنک نگهداری کنید.
ارزش غذایی میوهها و آبمیوهها در اثر حرارتی که میبینند، کاهش مییابد؛ بنابراین ویتامینهای موجود در آب چغندر تا حدود زیادی در اثر حرارت از بین میروند و فقط قندها یا کربوهیدراتها در آن باقی میمانند.
شیره جزو قندهای پیچیدهای است که در آن از گلوکز و ساکاروز گرفته تا فروکتوز و قندهای بزرگتر وجود دارد. همچنین مقداری مواد پروتئینی، فیبرهای گیاهی، رنگدانههای گیاهی و آنتوسیانینها در آن پیدا میشود، در حالی که قند و شکرهای معمولی فاقد این ریزمغذیها هستند. اگر چه شیره، ریزمغذیهای زیادی دارد و از این جهت نسبت به قند و شکر دارای ارجحیت است، ولی به علت شیرین و پرکالری بودن، باید در مصرف آن حد اعتدال را رعایت کرد.
شیره یکی از خوراکهایی است که مصرف آن حتی در حجم کم، کالری بالایی ایجاد میکند و برای افراد لاغر و کم وزن مناسب است؛ بنابراین بهتر است خوراکهایی با حجم کم و کالری بالا در رژیم غذایی افراد لاغر و کودکان کم وزن قرار گیرد.
میتوان به جای استفاده از آبمیوهها و شربتهای صنعتی، شیرهی طبیعی میوهها را مورد استفاده قرار داد و در گرمای تابستان از مخلوط کردن آن با یخ، شربت خنک و دلچسبی درست کرد که از سلامت بیشتری برخوردار است. البته شیره، نوعی کربوهیدرات است و با افزودن آن به برنامه غذایی، باید سهم کربوهیدراتهای دیگر کاهش یابد تا تعادل دریافت گروههای مختلف غذایی در بدن حفظ شود.
چغندر سرشار از املاحی همچون پتاسیم، فسفر، کلسیم، گوگرد، ید، آهن و مس بوده و عناصر کمیابی مثل روبیدیوم و کاسیوم در آن وجود دارد. از جمله ویتامینهایی که در این گیاه یافت میشود میتوان به ویتامینهای B۱، B۲، B۶، B۱۲ و C اشاره کرد. کربوهیدرات ها، پروتئین و نیاسین از دیگر مواد موجود در چغندر است. شیرهی چغندر نیز دارای خواصی بوده که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جذب آهن را بهبود بخشیده و به تولید گلبولهای قرمز کمک میکند، بنابراین برای درمان کم خونی بسیار مفید است.
- به حفظ سلامت سلولهای بدن کمک میکند.
- سرشار از آنتی اکسیدان بوده و باعث حفظ سلامت عمومی بدن میشود.
- جذب مواد غذایی را توسط بدن بهبود میبخشد.
- باعث حفظ سلامت کبد میشود و یکی از بهترین پاک کنندههای صفرا محسوب میشود.