خاک پرلیت چیست و چه مزایایی دارد؟

ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – حتما شما هم دانه‌های گرد و سفید رنگ اطراف خاک‌های گلدانی را دیده‌اید. این ماده که امروزه در بیشتر گلدان‌ها به ویژه گلدان‌ انواع کاکتوس دیده می‌شود، پرلیت نام دارد و استفاده از آن در بخش باغبانی و کشاورزی به دلیل تاثیر گسترده آن بر بهبود ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، بستر‌های کشت هیدروپونیک و صرفه جویی در مصرف آب و کود توصیه می‌شود. در این مقاله شما را با خاک پرلیت و مزایای استفاده از آن در باغبانی آشنا می‌کنیم.

 

پرلیت نوعی سنگ آتشفشانی بی‌نظم، غیر متبلور و بی‌شکل با فرمول شیمیایی SiO۲ است که در ساختار آن آب فراوانی وجود دارد. آلومینیوم، سدیم، کلسیم، پتاسیم، منگنز و آهن از دیگر عناصر تشکیل دهنده پرلیت است. معادن مختلف این ماده در سراسر دنیا وجود داشته و در کشور ما نیز در تبریز و استان خراسان معادن پرلیت کشف شده است. از پرلیت امروزه هم در بخش کشاورزی و هم در بخش صنعت استفاده فراوانی می‌شود. استفاده در ساختمان‌سازی، صنعت داروسازی، تصفیه آب استخر‌های شهری و … از دیگر کاربرد‌های پرلیت است.

 

 

از پرلیت در باغبانی به عنوان بستر کاشت به ویژه در کشت هیدروپونیک استفاده می‌شود و ترکیب آن با خاک و سایر بستر‌های کاشت مانند کوکوپیت، ورمی کولایت و … به بهبود ویژگی‌های بستر برای گیاه کمک می‌کند.

برای استفاده از پرلیت در باغبانی و کشاورزی پرلیت استخراج شده را حرارت می‌دهند که همین کار باعث می‌شود مقدار کم آب موجود در پرلیت منبسط شود و دانه‌های پرلیت مانند پاپ کورن بترکد و ۱۳ بار از فرم اولیه‌اش بزرگ‌تر شود! در نتیجه پرلیتی که حاصل می‌شود بسیار سبک است و چگالی پایینی دارد و مانند سنگی است که از پنبه ساخته شده باشد.

 

مهمترین مزایای استفاده از پرلیت در کشاورزی و باغبانی به طور خلاصه عبارتند از:

پرلیت چگالی بسیار کمی دارد و ترکیب آن به خاک به ویژه خاک‌های دارای بافت سنگین به سبک‌تر شدن بافت خاک کمک شایانی می‌کند و در نتیجه باعث افزایش تخلخل خاک و به تبع آن بهبود تهویه و آبدهی خاک می‌شود.

خاک پرلیت قادر است عناصر غذایی را در سطح خود جذب و به مرور برای ریشه گیاه آزاد کند. در نتیجه استفاده از آن در انواع خاک گلدانی به بهبود وضعیت تغذیه گیاه کمک می‌کند و در مصرف کود و محلول غذایی در باغبانی و کشاورزی صرفه‌جویی می‌شود.

پرلیت دارای پ.هاش خنثی (۵/۷-۵/۶) است و در بیشتر محیط‌های طبیعی غیرمحلول است. از این رو تغییر قابل ملاحظه‌ای در قلیائیت یا اسیدیته محیط کشت ایجاد نکرده و هیچ گونه خللی برای رشد گیاهان ندارد. علاوه بر این اضافه کردن پرلیت به خاک و بستر‌های کاشت هیدروپونیک باعت متعادل کردن پ.هاش اسیدی یا قلیایی بستر کشت می‌شود. در محدوده این پ.هاش جذب عناصر غذایی به حداکثر می‌رسد و در نتیجه وضعیت تغذیه گیاه نیز بهتر می‌گردد.

پرلیت به دلیل اینکه عایق گرماست از نوسانات دمایی خاک پیشگیری می‌کند و از این رو در کنترل سرمازدگی ریشه گیاهان موثر است.

خاک پرلیت عاری از هرگونه آفت و عوامل بیماری‌زاست وخاصیتی شبیه به علف‌کش‌ها دارد.

 

فرمول شیمیایی پرلیت اکسید سیلیسیم است که همان ماده اصلی تشکیل دهنده خاک است و ترکیبی مشابه ترکیب شیمیایی مواد تشکیل دهنده خاک دارد. از این رو اضافه کردن آن به خاک تغییری در خصوصیات خاک نداده و آسیبی به محیط زیست نمی‌زند.

یکی از مهمترین مزایای استفاده از خاک پرلیت در کشاورزی صرفه جویی در مصرف آب است. همانطور که می‌دانید بحران کم آبی در کشور ما در حال گسترش است و متاسفانه بخش عظیمی از منابع آبی در کشاورزی استفاده می‌شود. کاربرد پرلیت و اضافه کردن آن به خاک به دلیل افزایش قدرت نگهداشت آب تاثیر بسزایی در کاهش میزان آب مصرف در کشاورزی خواهد داشت. تحقیقات نشان داده است، با استفاده از پرلیت در بخش کشاورزی و فضای سبز تا ۸۰ درصد به حل بحران کم آبی کمک می‌شود.

با اضافه کردن پرلیت به خاک بازده اقتصادی و عملکرد کشاورزی افزایش خواهد یافت. همه متخصصان این رشته آگاهند بهبود خصوصیات خاک یکی از هزینه‌برترین بخش‌های کشاورزی است واستفاده از پرلیت به کاهش این هزینه‌ها کمک می‌کند. همچنین پرلیت برخلاف مواد آلی، پوسیده نخواهد شد و خواص مثبت خود را برای مدت‌های طولانی در خاک حفظ می‌کند.

 

 

توجه داشته باشید، پرلیت را اغلب به تنهایی، بدون ترکیب با ماده دیگری برای استفاده در ریشه‌زایی و تولید قلمه به کار می‌برند و در تولید محصولات گلخانه‌ای به صورت ترکیب با دیگر بستر‌های کاشت به میزان ۵۰/۵۰ با ورمیکولیت، کوکوپیت یا پیت‌ماس مخلوط می‌کنند. برای استفاده در گیاهان آپارتمانی و گل‌های زینتی، از ترکیب کلی ۳۰ درصد پرلیت + ۵۰ درصد کوکوپیت + ۲۰ درصد پیت‌ماس استفاده می‌شود و در زمین‌های کشاورزی نیز به صورت فله‌ای در دانه‌بندی ریز، متوسط و درشت به خاک اضافه و با آن مخلوط می‌شود.

تحقیقات انجام شده روی پرلیت نشان داده است که اگرچه این ماده خنثی است و سمیت خاصی برای انسان ندارد، با این وجود لازم است در هنگام کار با پرلیت از ورود گرد و خاک ناشی از آن به داخل چشم، بینی و دهان خودداری شود. گرد پرلیت می‌تواند مشکلات تنفسی را تشدید و موجب التهاب چشم‌ها شود. پرلیت باعث ایجاد سرطان نمی‌شود، اما بعضی پرلیت‌های تجاری حاوی ذرات ریز کوارتز هم هستند که به عنوان یک ماده سرطان زا شناخته می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود در مواقعی که با پرلیت کار می‌کنید، دهان و گلوی خود را بپوشانید تا از نفوذ گرد آن به درون بدن‌ جلوگیری کنید.

به نظر شما بهترین گیاهی که می‌توان با پرلیت پرورش داد کدامست؟ نظرات و تجربیات خود را در انتهای این صفحه در قسمت “ارسال نظر” با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.