علت و علائم مسمومیت غذایی در کودکان چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ستاره | سرویس مادر و کودک – مسمومیت غذایی در کودکان ممکن است تنها چند روز طول بکشد، ولی به همان اندازه که برای کودک آزاردهنده و ناخوشایند است برای والدین نیز آزاردهنده است. بهترین کاری که در بروز چنین شرایطی می‌توانید انجام دهید این است که آسایش و راحتی بیشتری برای کودکتان فراهم کنید تا مسمومیت رفع شود. در ادامه این مطلب با مسمومیت غذایی در کودکان، علت، علائم و روش‌های درمان آن آشنا خواهید شد.

علت‌ مسمومیت غذایی در کودکان چیست؟

معمولا مسمومیت غذایی در اثر خوردن و یا نوشیدن غذا و آب آلوده به انواع مختلفی باکتری، ویروس، انگل و یا سمومی که تولید می‌کنند به وجود می‌آید. ابتلا و برخورد با چنین عوامل بیماری زایی برای هر شخصی ممکن است، ولی کودکان زیر ۵ سال در معرض خطر بیشتری برای برخورد و ابتلا به این عوامل مسمومیت زا هستند چرا که سیستم ایمنی آن‌ها به اندازه‌ای که بتواند با این عوامل مبارزه کند پیشرفت نکرده و دارای ضعف بیشتری است.

همچنین معده خردسالان به اندازه زیادی اسید معده تولید نمی‌کند و بنابراین قدرت اسید ترشح شده به اندازه‌ای نیست که بتواند با همه میکروب‌ها مبارزه کند. همانند بزرگسالان، کودکان نیز نیاز دارند تا دوره مسمومیت را طی کنند تا عوامل مسمومیت‌زا از بدن آن‌ها دفع شود. با این حال باید به این موضوع دقت کرد، از آنجایی که کودکان بدن ظریف‌تری دارند اسهال و استفراغ به میزان بیشتری می‌تواند به قوای جسمانی آن‌ها ضربه بزند؛ بنابراین آنچه شما به عنوان والدین باید در نظر بگیرید کمک به کودک در جهت جلوگیری از از دست رفتن قوای بدنی طی این دوره است. برای مثال باید توجه داشت کودک در اثر اسهال و استفراغ آب بدن خود را از دست ندهد.

علائم ابتلا به مسمومیت غذایی و تشخیص آن

معمولا علائم مسمومیت غذایی از ۳۰ دقیقه تا ۲ روز بعد از خوردن ماده غذایی آلوده و بنا به نوع میکروب و محل شروع رشد و تکثیر در دستگاه گوارش ظاهر می‌شود. از علائم کلی مسمومیت غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

حالت تهوع
استفراغ
اسهال
تب
شکم درد
گرفتگی عضلات و درد در بدن
احساس ضعف
سردرد

درمان مسمومیت غذایی در کودکان

در اغلب موارد کودک شما بدون هیچ درمان خاصی و پس از گذشت دوره مسمومیت بهبود می‌یابد، با این حال همیشه توصیه می‌شود با متخصص اطفال در این زمینه مشورت کنید تا شما را نسبت به اقداماتی که باید انجام دهید یاری کند.
اگر کودک شما از اسهال شدیدی رنج می‌برد و نگران از دست دادن آب بدن وی هستید، بهتر است او را برای دریافت یک سرم کمکی نزد پزشک ببرید. این سرم‌ها به کودک شما در جهت حفظ آب بدن و تعادل الکترولیت‌ها و عناصر معدنی کمک می‌کنند.
الکترولیت‌ها و عناصر معدنی شامل مواد و ترکیباتی مانند سدیم و پتاسیم هستند و برای حفظ بسیاری از اعمال زیستی بدن مانند ضربان طبیعی قلب و گردش خون ضروری هستند؛ بنابراین بسیار مهم است که تعادل آن‌ها در بدن بهم نخورد.
برای مسمومیت‌های شدید غذایی ناشی از بعضی از باکتری‌ها، مانند لیستریا، کودک شما ممکن است آنتی بیوتیک دریافت کند. اما برای اکثر باکتری‌ها، فرزند شما هیچ دارویی دریافت نخواهد کرد، مگر اینکه سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد. فرزند شما همچنین ممکن است برای مسمومیت غذایی ناشی از انگل نیز دارو دریافت کند، اما برای ویروس‌ها، دارویی برای تجویز وجود ندارد.

پرستاری کودکان مبتلا به مسمومیت غذایی

بنابر آنچه گفته شد در صورت ابتلا به مسمومیت، بیشترین کاری که می‌توان انجام داد کمک به کودک جهت سپری کردن هر چه آسان‌تر دوره مسمومیت است. در ادامه با نکاتی در این زمینه آشنا خواهید شد.

کودکان در خطر از دست دادن آب بدن هستند و وظیفه اصلی شما این است که با استفاده از نوشیدنی‌های مختلف از کودک در مقابل از دست رفتن آب بدن مراقبت کنید. توجه داشته باشید که بهترین مایعی که می‌توانید استفاده کنید آب است. از دادن شیر، قهوه، نوشیدنی‌های گازدار و آبمیوه‌های دارای افزودنی به کودک در این دوره جلوگیری کنید. به جای آن بهترین مایعات برای شیرخواران شیرمادر و آب معدنی است. برای کودکان بزرگسال‌تر می‌توانید از آب و آبمیوه‌های طبیعی استفاده کنید. توجه داشته باشید که مایعات را به اندازه‌های کم و در فواصل زمانی مداوم به کودکان بدهید.
از دادن غذا به کودکان در مراحل اولیه مسمومیت جلوگیری کنید. این کار به معده اجازه می‌دهد زمان بیشتری برای استراحت داشته و بتواند سریع‌تر به حالت اولیه و نرمال بازگردد. اگر کودک احساس گرسنگی می‌کند غذا دادن را آغاز کنید، اما دقت داشته باشید با وعده‌های کوچک و ساده آغاز کنید. از غذا‌های سنگین و چرب مانند غلات، نان و برنج استفاده نکنید. در چنین شرایطی سوپ‌ها بهترین غذا برای شروع هستند.
از استفاده از دارو‌های جلوگیری کننده اسهال و استفراغ پرهیز کنید. اسهال و استفراغ بهترین مکانیسم برای خروج عوامل مسمومیت زا از بدن هستند و بهترین درمان برای مسمومیت غذایی محسوب می‌شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هریک از علائم زیر در کودک هرچه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کنید، این علائم نشانه‌های خشکی بدن هستند.

سرگیجه
خشکی و یا چسبندگی دهان
تشنگی بیش از حد
چشم‌های بی حال
گریه کردن بدون اشک ریختن و یا مقادیر کم اشک هنگام گریه
ضعف بدنی شدید
عدم دفع مدفوع
ضربان قلب شدید
بی خوابی

همچنین توصیه می‌شود کودکان زیر ۵ سال و کودکانی با مشکلات جانبی مانند مشکلات کلیوی را زیر نظز پزشک متخصص قرار داد. اگر علائم مسمومیت در طول ۲۴ ساعت کاهش نیافت و یا علائم زیر را مشاهده نمودید به پزشک مراجعه کنید:

خون در استفراغ و یا مدفوع
تاری دید
تب بیش از ۳۸ درجه
دلپیچه‌های شدیدی که پس از دفع نیز از بین نمی‌روند
ضعف عضلانی
تنگی نفس
پرش دست‌ها

چه زمانی باید کودکان به مهدکودک و یا مدرسه بازگردند؟

اکثر بچه‌ها در عرض ۱ تا ۵ روز به طور کامل به حالت طبیعی باز می‌گردند، اما قبل از بردن فرزندتان به مدرسه یا مهدکودک، با پزشک خود مشورت کنید. اگر کودک شما هنوز اسهال داشته باشد می‌تواند مسری باشد و کودکان دیگر را آلوده کند.
از طرف دیگر توجه کنید که کودک شما تا برگشتن به اوضاع طبیعی نیاز دارد به سرویس بهداشتی دسترسی سریع داشته باشد بنابراین در این مورد با مربی کودک خود صحبت کنید تا همکاری لازم را با شما به عمل آورند.