مشهورترین القاب امام زمان (ع) کدامند؟

چقدر از امام زمان (عج) شناخت داریم؟ مهدی (عج) آخرین پیشوای شیعیان است و شناخت شخصیت لازمه شیعه بودن است. رجوع به اسامی و القاب امام زمان (عج) راهی برای پیدا کردن یک شناخت جزئی از شخصیت والای ایشان است که در این مجال به شرح چندی از آن‌ها می‌پردازیم.

مشهورترین القاب امام زمان (عج)

امام مهدی (عج) یگانه فرزند امام حسن عسکری (ع) یازدهمین امام شیعیان است. شیعیان بر این باورند که او منجی بشریت و دوازدهمین امام و پیشوای مسلمانان جهان است که بعد از اتمام دوره غیبت کبری ظهور خواهد کرد و جهان پر از عدل و داد خواهد شد.

این حضرت جایگاه ویژه‌ای در باورها و علایق مذهبی شیعیان دارند. از آنجایی که در فرهنگ اسلامی نام‌ها همیشه بار معنایی ویژه‌ای بر دوش می‌کشند اسامی و القاب امام زمان (عج) نیز می‌توانند گویای ابعاد شخصیتی حضرت باشند و می‌توان ابعاد شخصیتی حضرت را با دقت در اسامی و القاب ایشان بهتر درک کرد.

منتَظَر

از امام جواد علیه السلام روایت شده است که حضرت مهدی (عج) را منتظَر می‌نامند؛ چون دوران غیبت برای وی، بسیار طولانی خواهد بود. مخلصان امت با وجود طولانی شدن این دوره، ظهور او را انتظار خواهند کشید، ولی شک کنندگان، دچار تردید خواهند شد و او را انکار خواهند کرد. همچنین آن حضرت را منتظِر نیز نامیده اند؛ زیرا ایشان همیشه در انتظار اذن پروردگار برای ظهور و قیام برای برقراری عدل در جهان هستند .

در برخی از روایات، ضمن ذکر برخی از القاب، به وجه تسمیه‌ی آن‌ها نیز اشاره شده است: از امام جواد (علیه‌السّلام) پرسیده شد که چرا به امام مهدی (عج) «منتظر» گفته می‌شود؟ امام (ع) فرمود: «لانّ له غیبه تکثر ایّامها و یطول امدها، فینتظر خروجه المخلصون و ینکره المرتابون…؛ چون برای مهدی (علیه‌السّلام) غیبتی است که روزهای آن بسیار و مدّت آن، طولانی است. مخلصان، منتظر ظهور او می‌مانند و اهل ریب او را انکار می‌کنند».

نام مهدی و لقب قائم

قائم و مهدی از پرکاربردترین القاب امام زمان (عج) هستند. ابو سعید خراسانی می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: «آیا مهدی و قائم یکی هستند؟» فرمود: «آری». گفتم: «به چه علت او را مهدی می‌نامند؟»، فرمود: «چون به هر امر مخفی هدایت می‌کند. و قائم نامیده می‌شود، چون بعد از آن که از یادها رفت که او به کار عظیمی ‌قیام می‌کند، قیام خواهد کرد»

قائم

• امام صادق (علیه السلام)  فرمود: «اذا توالت ثلاثة اسماء : محمد و على و الحسن، فالرابع القائم» – «هنگامى كه سه اسم محمد و على و حسن دنبال هم آمدند، پس چهارمین آنان قائم است».
• امام جواد (علیه السلام)  نیز مى فرماید: «اِنّ القائم منّا هو المهدى الّذى یجب ان ینتظر فى غیبته و یطاع فى ظهوره»؛ «به راستى که قائم از ما، مهدى است که در ایام غیبت، انتظار او و در دوران ظهور، اطاعت او واجب است». امام مهدی (عج) به این خاطر که در برابر ظلمی که جهان را خواهد گرفت قیام خواهند کرد و به دلیل اینکه در برابر وضعیت نابرابر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی واکنش نشان خواهند داد این لقب را از آن خود کرده اند و به نام قائم شناخته می‌شوند.
• امام صادق (علیه السلام)  فرموده است: «سمّى القائم لقیامه بالحق» ؛ «قائم نامیده شده، به جهت اینكه قیام به حق خواهد كرد».
• امام رضا (علیه السلام)  نیز فرموده است: «تمام الامر بقائم آل محمد»؛ «تمام امر به دست قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله)  است».
• از امام جواد (علیه السلام)  نیز سؤال شد: چرا او را قائم مى نامند؟ امام فرمود: «لأنّه یقوم بعد موتِ ذکرِه و ارتدادِ اکثرِ القائلین بأمامته»؛ «چون پس از آن قیام مى کند که از یاد‌ها رفته است و بیشتر معتقدان به امامتش برگشته اند».
• امروزه شیعیان همزمان با شنیدن نام قائم (عج) از جا برمی‌خیزند و به نشانه ادای احترام سر پا می‌ایستند تا نام و یاد حضرت را زنده نگه دارند و به پاس انتظار ایشان برای ظهور با وی اظهار پیوند و وابستگی می‌کنند. این عادت در زمان امام صدق (ع) نیز مرسوم بوده است؛ حتى نقل شده است: در حضور امام رضا (علیه السلام)  کلمه قائم ذکر شد، آن حضرت برخاست و دست بر سر نهاد و فرمود: «اللهم عجّل فرجه و سهّل مخرجه».
• امام صادق (علیه السلام)  نیز فرموده است: «سزاوار است که وقت برده شدن نام قائم (براى احترام)، به پاخیزند و از خداوند تعجیل در فرجش را بخواهند».

مهدى

یكى از مشهورترین القاب امام زمان (عج) که در اصل منجی بشریت را با همین عنوان می‌شناسند، «مهدى» است. مهدى به معناى هدایت یافته و هدایت گر است؛ در واقع بهترین نمونه از یک انسان هدایت یافته به سمت معارف الهی، امام مهدی (عج) هستند که آینه تمام نمای هدایت در اسلام هستند.

• در روایتى آمده است: «انّما سمّى القائِمُ مَهدِیا لأنّه یهدى الى اَمر مضلول عنه…» ؛ «… قائم را بدان جهت مهدى گویند كه مردم را به امرى كه گم كرده اند، هدایت مى كند».
• امام صادق (علیه السلام)  نیز فرموده است: «لأنّه یهدى الى كُلِّ امر خَفى» ؛ «به جهت اینكه به تمامى امور پنهان هدایت مى شود».
• در اصل مهدی کسی است که خداوند او را هدایت کرده و همان صراط مستقیم و مسیر کمال و روحانیت و انسانیت است. هدایت الهی در او به اوج رسیده و می‌تواند دیگران را هم به این مسیر هدایت فرماید. چنان كه پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله)  به حضرت على (علیه السلام)  فرمود: «لقب مهدى بر او گذاشته شده ؛ چون او مردم را به سوى خداوند هدایت مى كند».

اباصالح

بقیة اللّه

حجّة اللّه

صاحب الزمان

خاتم الاوصیاء

یکی از والاترین القاب اما زمان (عج) لقب خاتم الاوصیاست. ایشان پایان دهنده ماموریت و رسالت تمامی رسولان و انبیا و اوصیا خداوند است. اولین کسی که ایشان را بدین لقب خواندند پدر بزرگوارشان بود چنان که در روایت اسماعیل نوبختى آمده است: بر حضرت عسکرى (ع) وارد شدم (در همان کسالت و ناراحتى که از دنیا رفت) … پس فرزند حضرت، او را وضو داد؛ امام عسکرى به وى فرمود: «البشر یا بنىّ فانت صاحب الزمان و انت المهدى و انت حجّة الله فى ارضه و انت ولدى و وصیى… و انت خاتم الاوصیاء الائمه الطاهرین…»؛ «بشارت باد تو را اى فرزند عزیزم؛ زیرا تو صاحب الزمانى و تویى مهدى و تویى حجت خدا در زمین و تویى فرزند و وصى من و تویى خاتم اوصیاء (یعنى)، ائمه طاهرین.»

ابونصر ظریف (خادم دودمان رسالت) مى گوید: من روزهاى اول ولادت حضرت مهدى (عج)، به خدمتشان رسیدم. به من نگاهى کرد و فرمود: آیا مرا مى شناسى؟ گفتم: تو آقاى من و فرزند آقا و مولاى منى. فرمود: نه این مقدار نخواستم؛ عرض کردم: پس چه؟ فرمود: «انا خاتم الاوصیاء بى یدفع الله البلاء عن اهلى و شیعتى»؛ «من خاتم اوصیا هستم؛ به وجود من، بلا از شیعیان و خاندان من دفع مى شود».

دیگر القاب امام زمان (عج)

خلف صالح

یکی دیگر از القاب امام زمان (عج)، خلف صالح است که این لقب در سخنان ائمه اطهار علیهم‌السلام بیشتر به چشم می‌خورد. امام صادق علیه‌السلام در این باره می‌فرمایند: “خلف صالح از فرزندان من است. مهدیِ این امّت اوست. نامش محمد و کنیه‌اش ابوالقاسم است که در آخرالزمان، قیام خواهد کرد.” البته دیگر امامان نیز در مورد ایشان احادیثی بیان کرده‌اند.

مراد از کلمه خلف، جانشین است. آن حضرت را خلف صالح می‌گویند؛ به این دلیل که جانشین همه انبیا و اوصیای پیشین است و همه دانش، حالات و ویژگی‌های آنان را در خود جمع کرده است. در حدیث «لوح» حضرت صدیقه طاهره حضرت فاطمه (س) در این باره آمده است: آن گاه پس از امام عسکری علیه السلام این سلسله امامت را با پسر و خلف او کامل می‌کنم. او که برای جهانیان رحمت است. برای اوست کمال صفوت آدم و رفعت ادریس و آرامش نوح و بردباری ابراهیم و شدّت و صلابت موسی و بهای عیسی و صبر ایوب.

وارث

در بعضی از سخنان ائمه علیهم السلام و دعاها، از حضرت مهدی (عج) با عنوان وارث یاد شده است و برای نامیدنش از این لقب استفاده شده است. پیامبر اکرم(ص) در خطبه غدیریه می فرمایند: آن حضرت، وارث علوم، کمالات، مقامات و منزلت های همه انبیا و اوصیا و پدران بزرگوارش خواهد بود. به عبارت دیگر، همه آن چه انبیا و اوصیا داشته اند، او یک جا خواهد داشت.

موعود

موعود یکی از نام‌های مشهور آن حضرت است که تقریبا در همه ادیان آسمانی ایشان به آن معروف هستند.

امام سجاد علیه‌السلام در تفسیر آیه وَ ما تُوعَدُون، دلیل این نام گذاری از سوی خداوند در این آیه را چنین بیان می‌فرمایند: مقصود، قیام قائم آل محمد(ص) است که وعده ظهور او به همه پیامبران و امت‌های گذشته داده شده است. بنابراین، در زیارت حضرت مهدی آمده است: سلام بر آن مهدی که خداوند وعده داده است که به واسطه او بین همه مردم، وحدت و یکپارچگی و اتحاد ایجاد می کند.

داعی

در یکی از زیارت‌ها با تعبیر داعِیَ اللّه از امام زمان (عج) یاد شده است. در این زیارت می‌فرمایند: اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا داعِیَ اللّه. درباره دلیل این نامگذاری از بزرگان نقل شده است که آن حضرت از جانب خداوند متعال مأموریت دارند تا مردم را به سوی پروردگارشان فرا بخوانند و مردم را به سوی او دعوت کنند.

ایشان در این راه، به اندازه‌ای سعی و تلاش خواهند کرد تا آیین الهی اسلام در سرتاسر جهان حاکمیت پیدا کند و جز دین خدا، هیچ مکتب و تفکری، ادعای اداره جهان و راهنمایی بشر را نداشته باشد. ایشان در این راه نیز پیروز خواهند شد.

باسط

یکی دیگر از القاب امام زمان (عج) لقب باسط است. باسط معنی کسی است که نعمت و برکات را گسترده می‌سازد و نعمتی فراگیر دارد. در زمان حکومت آن حضرت عدل در همه جا گسترده می‌شود. همه موجودات در سایه عدالت آن امام به آرامش و آسایش می‌رسند و از نعمت‌های الهی بهره‌مند خواهند شد.

همچنین احکام زیبای اسلام در سرتاسر جهان مورد توجه قرار گرفته، زمینه تشکیل حکومت واحد جهانی بر اساس قوانین الهی اسلام فراهم خواهد آمد. زمین و آسمان برکات خود را در زمان حضرت به مردم ارزانی خواهند داشت. بنیاد کفر و شرک از بین می‌رود و همه مردم در سایه آن حضرت تسلیم دین الهی خواهند شد و حتی درندگان و حیوانات نیز خوی درندگی خویش را کنار خواهند گذاشت.

تمام

هر یک از القاب امام زمان (عج) بر گوشه وکناری از ویژگی‌های شخصیّت بی همتای آن حضرت دلالت دارد. یکی از لقب‌های حضرت تمام است. امام مهدی (عج) را به آن دلیل تمام لقب داده‌اند که آن حضرت در کمالات اخلاقی، شرافت و خاندان، شوکت و عظمت، رأفت و محبّت و قدرت و سلطنت تام و بی عیب است و احدی از انبیا و اولیا به آن‌ها دست نیافته‌اند و نخواهند یافت و توفیقی که امام زمان(عج) در اجرای احکام الهی پیدا کرده است هیچ یک از پیامبران و اوصیا پیدا نکرده است.

همچنین می‌توان گفت: آن حضرت را تمام لقب داده‌اند چون وی متمّم و کامل کننده خلافت و حکومت الهی بر پایه عدل و احسان در روی زمین است و از طریق رهنمودها و برنامه‌های تربیتی و اخلاقی آن حضرت است که بشر به بالاترین درجات کمال روحی و عرفانی دست خواهد یافت و به اشرف مخلوقات بدل خواهد شد.

غائب

از جمله لقب‌هایی که برای موعود (عج) بیان شده است لقب غائب است. کلمه غائب یعنی غیرظاهر. آن گاه که ستم پیشه گان، نورانیّت و بزرگوار بودن دوازدهمین حجّت بر حقّ الهی را نتوانستند تحمل کنند و با حمله به خانه امام عسکری علیه السلام بر آن شدند تا منجی بشریت را به شهادت برسانند، خداوند به قدرت و حکمت بی‌پایان خویش، زمینه غیبت آخرین حجتش را فراهم کرد تا با حفظ جان باقی مانده سلسله امامت خود را بر انسان‌های ستم دیده کامل کند. از آن روز غیبت مصلح بزرگ بشر آغاز شد و امام دوازدهم هم از این جهت به امام غائب معروف شدند و ایشان تا امروز نیز در غیبت به سر می برند.

آیا می‌دانید مشهورترین القاب حضرت علی و القاب حضرت زینب کدامند؟

مأمول

مأمول به معنی آرزو شده است و کسی که مردم به او امید بسته‌اند و به او امیدوارند و چشم انتظار اویند. این لقب از جمله لقب‌های حضرت مهدی (عج) است. همه مردم دنیا چشم انتظار آن منجی بزرگ هستند تا با ظهور خویش ستم و تبعیض را از سراسر دنیا برطرف کرده، دنیا را پر از عدالت کند. لقب مأمول به این معناست که چون همه آرزوی ظهور آن حضرت را دارند به ایشان امام مأمول می گویند.

در قسمتی از زیارت پر معنای «سلام علی آل یس» آمده است: سلام بر تو ای امام امین. درود بر تو ای مقدّم بر همه عالم که تمام مخلوقات در آرزوی تو به سر می ‌برند.

ناطق

از جمله معروف‌ترین القاب امام زمان (عج) لقب ناطق است. در زیارت عاشورا آمده است: ان یرزقنی طلب ثارکم مع امام مهدی ناطق؛ از خداوند متعال درخواست می‌کنم که توفیق انتقام گرفتن از دشمنان شما را به همراه امام و راهنمای ناطق روزیام کند. لقب ناطق را پیامبر اکرم (ص) به حضرت مهدی (عج) دادند و در حدیثی در معرفی همه ائمه اطهار بیان فرمودند.

این لقب به این دلیل به امام عصر (عج) داده شده است که ائمه قبلی بر اثر تسلط دشمنان، بسیاری از امور و اسرار را نمی‌توانستند بیان کنند؛ چون خطرهای فراوانی اصل اسلام را تهدید می‌کرد. اما حضرت مهدی (عج) زمانی که ظهور کنند از چنان قدرت و عظمتی برخوردار خواهند بود که تمام ظالمان را نابود کرده، همه علوم را بدون هیچ گونه نگرانی و دلهره بیان کرده و حکم خداوند را جاری می‌ کنند.

نور آل محمد

نور آل محمد از لقب‌های حضرت مهدی (عج) است که ریشه آن قرآنی است. هرچند نام امام زمان (عج) در قرآن کریم بیان نشده است ولی در روایات مربوط به تفسیر آیات، در موارد پر شماری برخی از آیات به اعمال و ویژگی‌های آن حضرت تفسیر شده است؛ به عنوان مثال آیاتی چون واللّه متمّ نوره (خدا نور خودش را کامل خواهد ساخت یا آیه اشرقت الارض بِنور ربّها (زمین به نور پروردگارش روشن می شود و یهدی اللّه بنوره من یشاء (خداوند هرکس را که بخواهد با نور خودش هدایت می‌کند به ولایت حضرت قائم (عج) و ظهور و ارشادات آن حضرت تفسیر شده است.

کدامیک از القاب امام زمان (عج) را بیشتر دوست دارید؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را با ما به اشتراک گذارید.