معنی شعر میوه ی هنر فارسی ششم با آرایه ها و معنی کلمات

ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – شعر میوه ی هنر که در درس پانزدهم فارسی ششم دبستان آمده است، قطعه ای است از پروین اعتصامی. این شعر مناظره ای بین سپیدار و تبر است. معنای شعر میوه ی هنر را می‌توانید به همراه معنی کلمات و آرایه های ادبی هر بیت در این مطلب بخوانید.

 

آرایه های ادبی شعر میوه ی هنر

به طور کلی در همه ابیات این شعر آرایه تشخیص یا شخصیت بخشی دیده می‌شود. یعنی مناظره و گفت و گوی درخت سپیدار و تبر با هم به آن‌ها شخصیت انسانی بخشیده است. همچنین گریه کردن، نالیدن و دیگر رفتارهای انسانی که به درخت سپیدار و تبر نسبت داده شده است.

بقیه آرایه ها را بیت به بیت، بعد از معنی درس میوه ی هنر فارسی ششم دبستان و معنی کلمات هر بیت خواهید خواند.

 

 

معنای شعر میوه ی هنر (سپیدار و تبر) با آرایه ها و معنی کلمات

۱.

آن قصّه شنیدید که در باغ یکی روز
از جور تبر، زار بنالید سپیدار

آیا آن داستان را شنیده اید که سپیدار در باغ یک روز از ستم تبر بسیار ناله می‌کرد؟

معنی کلمات: جور:‌ظلم و ستم / زار:‌ناتوان و درمانده، گریه با سوز و گداز

آرایه ها: زار و سپیدار: سجع

—–✻✻—–

۲.

کز من نه دگر بیخ و بُنی ماند و نه شاخی
از تیشه‌ی هیزم شکن و ارّه‌ی نجار

که از دست ارّه نجار و تیشه‌ی هیزم شکن برای من نه ریشه ای باقی مانده است و نه شاخه ای .

معنی کلمات: بیخ و بن: ریشه

آرایه ها: بین «بیخ، بن، شاخ» و «تیشه، هیزم شکن، ارّه، نجار» آرایه‌ تناسب 

—–✻✻—–

۳.

گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس
کاین موسم حاصل بود و نیست تو را بار

تبر آهسته به او گفت : گناه تو این است که الان فصل میوه دادن است اما تو میوه و ثمری نداده ای .

معنی کلمات: کاین: که این / موسم: فصل، دوره / بار:‌میوه

—–✻ معنای شعر میوه ی هنر ✻—–

۴.

تا شام، نیفتاد صدای تبر از گوش
شد توده در آن باغ، سحر هیمه‌ی بسیار

تا شب صدای تبر هچنان ادامه داشت و قطع نشد (تبر تا صبح سپیدار را تکه تکه کرد) و صبح در آن باغ توده ای از هیزم جمع شده بود .

معنی کلمات: توده: مقدار زیاد، تلنبار / هیمه: هیزم، چوب خشک

آرایه ها: صدای چیزی از گوش نیفتادن: کنایه از قطع نشدن صدای آن، ادامه داشتن فعالیت آن / شام و سحر: ‌متضاد (آرایه تضاد) / هیمه، باغ، تبر:‌ تناسب

—–✻✻—–

۵.

دهقان چو تنور خود از این هیمه برافروخت
بگریست سپیدار و چنین گفت دگر بار:

(با بیت بعد موقوف المعانی است)

وقتی کشاورز (باغبان) اجاق خودش را با آن هیزم روشن کرد، سپیدار گریه کرد و دوباره گفت:

 معنی کلمات: دهقان: کشاورز / تنور:‌ اجاق / بگریست: گریه کرد

—–✻✻—–

۶.

آوخ که شدم هیزم و، آتشگر گیتی
اندام مرا سوخت چنین زآتش ادبار

افسوس که به هیزم تبدیل شده ام و دنیای سوزاننده (ستمگر)، بدن من را اینچنین در آتش بدبختی سوزاند.

معنی کلمات: آوخ: دریغ و افسوس / آتشگر: روشن کننده آتش، آتش افروز / گیتی: جهان، دنیا / زآتش: از آتش / اِدبار: بدبختی / سوخت: سوزاند 

نکته زبانی: آوخ: شِبْهِ جمله (به کلماتی که اجزای یک جمله را ندارند ولی معنای یک جمله‌ی کامل را بیان می‌کنند شبه جمله می‌گویند، مثل: ای کاش، افسوس، آفرین، آوَخ)

 آرایه ها: آتشگر گیتی: اضافه تشبیهی / آتش ادبار: اضافه تشبیهی

—–✻ معنای شعر میوه ی هنر ✻—–

۷.

خندید بر او شعله ، که از دست که نالی؟
ناچیزی تو، کرد بدین گونه تو را خوار

شعله به او خندید و گفت از چه کسی شکایت می کنی ؟ بی ارزشی تو تورا اینگونه پست و حقیر کرده است .

معنی کلمات: نالی: ناله می‌کنی / خوار: پست و حقیر، تو سری خور

 آرایه ها: خندیدن شعله: آرایه تشخیص، همچنین کنایه از شعله ور شدن

—–✻✻—–

۸.

آن شاخ که سر بر کشد و میوه نیارد
فرجام به جز سوختنش نیست سزاوار

آن درختی که رشد می‌کند ولی میوه نمی‌دهد سرانجامش شایسته تر از این نیست که سوزانده می‌شود (حقش است که سوزانده شود).

معنی کلمات: فرجام : عاقبت کار، پایان / سزاوار:‌ شایشته

 آرایه ها: سر بر کشیدن: کنایه از رشد کردن و بزرگ شدن

—–✻ معنای شعر میوه ی هنر ✻—–

۹.

جز دانش و حکمت نَبُوَد میوه ی انسان
ای میوه فروش هنر، این دکّه و بازار

حاصل عمر انسان چیزی غیر از دانش و حکمت نیست، ای انسان اگر دانش و هنری اندوخته ای، حالا وقت ارائه ی آن است . (اگر دانشی داری به دیگران یاد بده)

معنی کلمات: حکمت: دانایی / دکه: دکان کوچک

 آرایه ها: میوه ی انسان: استعاره مکنیه =>( انسان به درختی تشبیه شده است که میوه دارد و میوه ی آن دانش است.) / میوه فروشِ هنر: استعاره از کسی که خود را دانا نشان می‌دهد/ این دکه و بازار: کنایه از اینکه شرایط مهیا و فراهم است، (پس آنچه از علم و دانش داری را نشان بده و به دیگران بیاموز.)

—–✻ معنای شعر میوه ی هنر ✻—–

۱۰.

از گفته ی ناکرده و بیهوده چه حاصل؟
کردار نکو کن که نه سودی ست ز گفتار

سخن بیهوده ای که به آن عمل نمی شود چه فایده ای دارد عمل و کار خود را درست کن و درست انجام بده که در گفتار بی عمل سودی نیست .

معنی کلمات: ناکرده: انجام نداده / نه سودی‌ست: ‌سودی ندارد

 آرایه ها: کردار و گفتار: سجع / تلمیح به ضرب المثل «دو صد گفته چون نیم کردار نیست.» / چه حاصل: پرسش انکاری => حاصلی ندارد

—–✻✻—–

۱۱.

آسان گذرد گر شب و روز و مه و سالت
روز عمل و مُزد ، بود کار تو دشوار

اگر شب و روز و ماه و سال تو به تنبلی و تن پروری بگذرد و کار مفیدی انجام ندهی ، روز قیامت که زمان پاداش گرفتن و دیدن نتیجه‌ی عمل است، کار تو دشوار می‌شود.

 آرایه ها: شب و روز و ماه و سال: تناسب / شب و روز: ‌متضاد / روز عمل و مزد: استعاره از قیامت 

 

پیام شعر میوه ی هنر چیست؟

رفتار و کارهای پسندیده و مفید، بهتر از گفتار بدون عمل است.