شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی کدامند؟

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – واژه‌ زیست‌فناوری یا بیوتکنولوژی نخستین بار در سال ۱۹۱۹ از سوی کارل ارکی (Karl Ereky) به مفهوم کاربرد دانش‌های پزشکی و زیستی و اثر متقابل آن در فناوری‌های ساخت بشر، به کار برده شد. به طور کلی هر گونه دخالت هوشمندانه بشر در آفرینش به منظور بهبود و عرضه فرآورده‌های گوناگون با استفاده از جانداران زیست‌فناوری، در گروه زیست‌فناوری جای می‌گیرد. در ادامه با شش داروی جدید زیست‌ فناوری ایرانی آشنا می‌شوید.

زیست فناوری شامل فنونی است که از موجودات زنده برای ساخت یا تغییر محصولات، ارتقا کیفی گیاهان یا حیوانات و تغییر صفات میکروارگانیسم‎ها برای کاربرد‌های ویژه استفاده می‌کند. امروزه ما شاهد رونمایی از ۶ داروی جدید بیوتکنولوژیک ایرانی شامل ۲ قلم داروی نوترکیب و ۴ نوع ماده اولیه دارویی هستیم:

این دارو برای درمان بیماری‌های پوستی و همچنین مصارف زیبایی کاربرد دارد. این فرآورده دارویی یک فرآورده بیوتکنولوژی به شمار می‌رود.  آنچه در میان مردم به ” بوتاکس ” معروف است عبارت است از همین توکسین بوتولینوم که تزریق آن برای رفع اسپاسم‌های عضلانی، معالجه سردرد‌هایی مانند میگرن، تعریق بیش از حد زیر بغل وکف دست و نیز برطرف کردن چین و چروک‌های صورت انجام می‌گیرد. داروی توکسین بوتولینوم دارای مصارف دارویی مختلفی است و به صورت فرآورده دارویی تزریقی به صورت پودر لیوفیلیز تولید شده است.

داروی ریلوزول به شکل قرص مصرف می‌شود و برای درمان بیماری Amyotrotro fische Lateraal Sclerose) ALS) یا آمیوتروفیک لاترال اسکلروز که نوعی بیماری سیستم عصبی است، کاربرد دارد. این بیماری مربوط به نورون‌های حرکتی است و موجب تخریب غیرقابل ترمیم در دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و دستگاه عصبی محیطی می‌شود. این بیماری منجر به از دست رفتن تدریجی عملکرد عضلات (به ویژه عضلات مخطط) می‌شود و با تضعیف ماهیچه‌ها، فرد به تدریج به فلج عمومی مبتلا می‌شود.

علائم این بیماری، ضعیف شدن ماهیچه‌ها و همچنین خستگی مفرط است. بیماری ALS می‌تواند از دست یا پا و یا ماهیچه‌هایی که برای حرف زدن و بلعیدن به کار می‌روند، شروع شود. مثلا بیمار متوجه می‌شود که مرتب پایش پیچ می‌خورد، غذا و نوشیدنی به گلویش می‌پرد، یا مثلا در بستن دکمه‌های لباس یا باز و بسته کردن شیر آب مشکل دارد. این بیماری به طور مرتب پیشرفت کرده و جسم تحلیل می‌رود. علت قطعی این بیماری مشخص نیست.

تنها داروئی که کمی روند پیشرفت بیماری را به تاخیر می‌اندازد و اغلب پزشکان تجویز می‌کنند، قرص ریلوزول است. این دارو تا حدودی (بطور متوسط سه ماه) سرعت بیماری را کاهش می‌دهد. درحال حاضر این دارو در کشورمان رونمایی شده است.

یکی دیگر از شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی، زولدرونیک اسید است. ماده اولیه این دارو به صورت تزریقی بوده و مکانیسم اثر آن به صورت مهار فعالیت سلول‌هایی در استخوان‌ها و غضروف‌هاست. همچنین این دارو فعالیت آزادسازی کلسیم در استخوان‌ها و غضروف‌ها را مهار می‌کند. این دارو در درمان پوکی استخوان، سرطان‌های پستان و پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد. زولدرونیک اسید از جمله دارو‌هایی است که به استحکام استخوان کمک می‌کند. این دارو برای درمان پوکی استخوان فقط یک بار در سال باید تزریق شود و تزریق آن نیز ۱۵ دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. دارو‌هایی که تاکنون برای پوکی استخوان تجویز می‌شده اند به صورت قرص بوده و باید روزانه مصرف شود.

داروی سالمترول به شکل تنفسی مصرف می‌شود و با توجه به میزان بیماری، در دوز‌های مختلف استنشاق می‌شود. این دارو به عنوان گشاد کننده راه‌های هوایی و داروی ضد آسم کاربرد دارد.

یکی دیگر از مهمترین شش داروی جدید زیست فناوری ایرانی، فاکتور هفت است. فاکتور هفت یک فاکتور مربوط به انعقاد خون و ضد خونریزی است که به شکل تزریقی ارائه می‌شود. این دارو در درمان خونریزی هموفیلی A. و B. موثر است. هموفیلی یا خون تراوی نوعی بیماری ارثی است که در آن خون در محل بریده شده بند نمی‌آید و بیشتر در مردان دیده می‌شود. عارضه خونریزی در هموفیلی می‌تواند بسته به‌شدت اختلال ژنتیک، درجات مختلفی نیز داشته باشد. هموفیلی نوعی اختلال در تمام نژاد‌ها و بدون ترجیح نژادی است. میزان شیوع هموفیلی A. از هموفیلی B. بیشتر است.

داروی لتروزول تبدیل آندروژن‌ها به استروژن را از طریق مهار سیستم آنزیمی آروماتاز مهار می‌کند. کاهش استروژن‌ها منجر به کاهش توده توموری و تاخیر در پیشرفت رشد تومور در سرطان سینه در زنان می‌شود. این دارو هورمونی بوده و در پیشگیری از گسترش تومور‌ها نقش دارد. درواقع لتروزول یک مهارکننده غیراستروییدی آنزیم آروماتاز (مهارکننده سنتز استروژن) است. استروژن‌ها در تحریک یا ادامه رشد برخی از انواع سرطان سینه مؤثر هستند.