
ستاره | سرویس علوم - نقش برقگیر در جلوگیری از آسیب به ساختمان چیست؟ هدف از ساخت برق گیرها معمولا اشتباه درک میشود. بسیاری از مردم فکر میکنند که برق گیرها، رعد و برق را به خود جذب میکنند. بهتر است این گونه گفته شود که برق گیرها مسیری با مقاومت پایین از جریان برق را به سمت زمین فراهم میکنند تا زمانی که برخورد آذرخش اتفاق میافتد، بتوانند از آن برای انتقال دادن جریانهای الکتریکی عظیم استفاده کنند.

بنابراین این موقعیت جایی است که سیستم برق گیر به کار میآید. سیستم برقگیر جلوی جریان الکتریسیته را گرفته و با استفاده از وسایل رسانا آن را به سمت زمین هدایت میکند. اولین نوع برق گیر، برق گیر فرانکلین بود. (یک رسانای برقگیر نوک تیز که توسط بنجامین فرانکلین چیزی در حدود سالهای ۱۷۴۹ تا ۱۷۵۲ گسترش یافت.) عملکرد برق گیر فرانکلین ساده بود. حجم بار الکتریسیته قبل از آنکه بتواند به اندازهی کافی زیاد شود تا تبدیل به رعد و برق شود، به آرامی از ابر تخلیه میشد. یکی از مشکلات برقگیر فرانکلین این بود که به زمین وصل نمیشد و در نتیجه خوب عمل نمیکرد. آن مشکل هم سرانجام با اختراع اولین برقگیر زمینی توسط دانشمند اهل چک، پروکوب دیویس در سال ۱۷۵۴ برطرف شد.

نقش برق گیر در جلوگیری از آسیب به ساختمان
بیشتر بخوانید: انواع روشهای تولید برق کدامند؟

برقگیر بار الکتریکی ابرها را تخلیه میکنند و در نتیجه مانع از این میشود که صاعقه الکتریکی سیستم برق ساختمان را از کار بیاندازد. این که برق گیر آذرخشهای الکتریکی را نه جذب میکند و نه دفع، امسئله مهمی نیست. همانطور که قبلا گفتیم برق گیرها فقط جلوی ضربهها و حملات ناگهانی صاعقهها را میگیرد و بارهای الکتریکی را به سمت زمین از طریق سیستمهای رسانا و جسم رسانای دفن شده در زمین هدایت میکند، در نتیجه از ساختمان در برابر خسارت ناشی از درجه حرارت زیاد و آتشسوزی وابسته به این خطر طبیعی محافظت میکند. به بیان دیگر، زمانی که رعد و برق اتفاق میافتد، جریان الکتریسیته موجود در آن به دنبال بهترین مسیر برای رسیدن به زمین است که (در این مورد) از طریق سیستم ایمنی جریان برق یا برقگیر انجام میشود.

انواع برقگیرها و تفاوت میان آنها
برق گیرها (صاعقه گیرها) به دو نوع اکتیو و پسیو تقسیم میگردند. صاعقه گیر پسیو (Passive) بر خلاف صاعقه گیر اکتیو (Active) در برابر صاعقه هیچ گونه واکنشی ندارد. از اینرو پسیو، غیر فعال یا ساده نامیده می شوند. صاعقه گیر پسیو در حقیقت همان چیزی است که بنیامین فرانکیلن در سال ۱۷۵۲ جهت مقابله با صدمات صاعقه ابداع کرد و تا کنون نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
طبق استاندارد یک سیستم حفاظتی شامل سه بخش کلی صاعقه گیر یا ترمینال هوایی (Air Termination) ، هادی میانی (Down Conductor) و سیستم زمین یا ترمینال زمین (Earth Termination) می شود. تنها تفاوت اساسی سیستم پسیو و اکتیو در نوع ترمینال هوایی است. ترمینال هوایی در سیستم پسیو معمولا به شکل میله، سیمهای معلق و یا مش (قفس فارادی) می تواند باشد. ولی صاعقه گیرهای اکتیو اطراف خود را یونیزه میکنند و با این کار شعاع حفاظتی بمراتب بیشتری را جهت حفاظت از اصابت صاعقه پوشش میدهند .استاندارد بین المللی IEC 62305-3 به عنوان مرجع اصلی سیستمهای حفاظت پسیو اصول اساسی بکارگیری، طراحی ،نصب و نگهداری این سیستم را شرح می دهد. علاوه بر این ، استانداردهای BS6651، NFPA780 و DIN VDE 0185 نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
مطالب مرتبط: تفاوت برق ac و dc چیست؟
برق گیر و سرج ارستر مکمل یکدیگرند

سرج ارسترها نمیتوانند جایگزین برق گیرها شوند، بلکه در کنار برقگیر کار میکنند. ساختار فولادی یک ساختمان جریان الکتریسیته را به سمت زمین عبور خواهد داد. اما این احتمال هم وجود دارد که رعد و برق همانند ذخیره الکتریکی برق به سیستم الکتریکی خسارت وارد کند (در حالی که راهی را جستجو میکند) و از وسیلهای به وسیلهی دیگر پرش پیدا میکند.