نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: 12 مرداد 1401
با فرا رسیدن ایام سوگواری امام حسین (ع) بسیاری از سوالات برای عزاداران پیش می‌آید که برای پاسخگویی به آن‌ها باید به استفتائات مراجع محترم تقلید مراجعه کنیم. در این مقاله مجموعه‌ای از مهمترین سوالات در مورد احکام عزاداری امام حسین (ع) گردآوری شده است.
آیت الله نوری همدانی: در صورتی که از اموال شوهر باشد جایز نیست.
آیت الله نوری همدانی: اگر موجب هتک شود اشکال دارد.
امام خمینی: مانعی ندارد، مگر اینکه موجب ضرر فاحش بر بدن شود.
آیت الله فاضل لنکرانی: مانعی ندارد و زن‌ها نباید به بدن مرد اجنبی نظر کنند. بر زنان لازم است از نظر خودداری کنند. البته بر مردانی که می‌دانند زنان به بدن آن‌ها نگاه می‌کنند جایز نیست لخت شوند.
آیات عظام امام خمینی، خامنه ای، بهجت، فاضل، صافی، نوری، وحید، تبریزی، سیستانی: اگر صدای آنان در معرض ریبه، تلذّذ و تهییج شهوت باشد، جایز نیست.
آیت الله مکاری شیرازی: کیفیت عزاداری باید چنان باشد که بهانه‌ای به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود.
امام خمینی: اشکال ندارد.
آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آن‌ها در عزاداری جایز است.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر در مراسم عزاداری محل حاجت نباشد و زاید بر متعارف باشد، می‌توانند بفروشند و به مصارف عزاداری و احتیاجات حسینیه‌ها برسانند.
امام خمینی: تعزیه و شبیه خوانی اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود، اشکال ندارد، ولی بهتر است به جای آن، مجالس روضه خوانی برپا کنند.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانعی ندارد.
آیت الله گلپایگانی: اگر تعزیه خوانی مشتمل بر استعمال آلات موسیقی نباشد و غنا و دروغ نخوانند و مرد لباس مختص به زن نپوشد، اشکال ندارد.
امام خمینی: با مراعات احترام آنان جایز است.
آیات عظام فاضل لنکرانی و صافی گلپایگانی: در صورتی که مستلزم اهانت نباشد مانعی ندارد.
آیت الله علوی گرگانی: اگر تعزیه و شبیه خوانی موجب هتک حرمت به ساحت مقدس بزرگان دین شود، باید اجتناب شود.
آیت الله فاضل لنکرانی: پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین (ع) و دیگر ائمه (ع)، چون از مصادیق تعظیم شعائر است، واجد رجحان شرعی می‌باشد و عملا بزرگانی، چون مرحوم آیت الله بروجردی در روز عاشورا از قبای سیاه استفاده می‌کردند.
آیت الله صافی گلپایگانی: چون لباس سیاه علامت عزاداران سیدالشهداء است و عزاداری آن حضرت کمال رجحان را دارد، لذا نماز خواندن با آن نیز مکروه نمی‌باشد.
مرحوم شیخ انصاری در مکاسب محرمه در پاسخ به کسانی که می‌گویند غنا می‌تواند زمینه گریه کردن را فراهم نماید، آورده است: چنین شیوه‌ای نمی‌تواند مقدمه مستحب یا مباح قرار گیرد و باید به عموم ادله حرمت غنا تمسک نمود.
امام خمینی: اگر غنا و موسیقی نباشد مانع ندارد.
امام خمینی: خرید و فروش آلات لهو حرام است و موسیقی مطرب جایز نیست و صدا‌های مشکوک مانع ندارد.
امام خمینی: اگر از آلات لهو و لعب نباشد و وهن بر مذهب هم نشود مانع ندارد.
آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آلات لهو و لعب حرام است، ولی طبل و دهل و امثال آن جزء این آلات نیست.
۱۹. چرا روزه گرفتن در روز عاشورا مکروه است؟
روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است. در روایت آمده است که امام صادق (ع) فرمود: بنی امیه نذر کردند که اگر موفق به قتل امام حسین (ع) شوند، روز شهادت او را جشن بگیرند و مبارک بشمارند و روزه بگیرند و روزه در آن روز سنت آل امیه است، لذا ائمه اطهار (ع) به جهت مخالفت با این طایفه تبهکار و عدم هماهنگی با آنان، روزه عاشورا را نهی کردند. (حکم روزه گرفتن در تاسوعا و عاشورا)
با این حال در روز عاشورا مستحب است که انسان تا عصر بدون قصد روزه از خوردن و آشامیدن خودداری کند. همچنین بسیار مناسب است که در روز عاشورا کار و کسب تعطیل شود، مگر در حد ضرورت.
امام رضا (ع) فرمود: «مَن تَرَکَ السَّعی فِی حَوائِجِهِ یومَ عاشورا قَضَی اللهُ لَهُ حَوائِجَ الدُنیا وَ الاخِرَهِ»؛ «کسی که کار و تلاش برای برآوردن حوائج خود را در روز عاشورا ترک کند، خداوند نیاز‌های دنیا و آخرت او را برطرف می‌سازد.» (عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ص. ۲۶۸)
آیا می‌دانید حکم خرید و فروش و کاسبی در روزهای تاسوعا و عاشورا چیست؟
آیت الله فاضل لنکرانی: بهتر آن است که نماز را مقدم دارند، همانطور که امام حسین (ع) روز عاشورا هنگام ظهر نماز ظهر اقامه کردند.
آیت الله خامنه ای: کراهت آن ثابت نیست، بلکه اگر برای تعظیم شعائر باشد دارای اجر و ثواب نیز خواهد بود.
۲۲. آیا مراسم عقد و عروسی در ماه محرم اشکال دارد؟
برگزاری این نوع مراسم، اگر توأم با معصیت و یا هتک حرمت حضرت سیدالشهداء (ع) نباشد، اشکال ندارد؛ ولی درآن هیچ نوع برکتی نیست و سزاوار است که مسلمانان غیرتمند سعی کنند این گونه مراسم را در ماه‌های دیگر و ایام متناسب با خود برگزار کنند.
نام مبارک امام حسین (ع)، چون از نام‌های بهشتی ونام حجت خدا و ثارالله می‌باشد، دارای احترام و احکام خاصی است بنابراین:
الف. حفظ احترام این نام لازم و بی احترامی به آن حرام است.
ب. هرگونه عملی که از روی عمد به نوعی بی احترامی به نام مقدس امام حسین (ع) محسوب شود، حرام است؛ مانند:
- سوزاندن ورقه‌ای که نام ایشان برآن نوشته شده است.
- انداختن در جایی که بی احترامی به آن باشد، مثل محل زباله و خاکروبه.
- نوشتن آن با چیزی و بر چیزی که بی احترامی باشد.
- گذاشتن چیزی برآن که بی احترامی به حساب آید.
البته موارد بالا درصورتی حرام است که از روی عمد و با توجه باشد.
ج. رساندن جایی از بدن به نام مبارک امام حسین (ع) بدون طهارت جایز نیست؛ بنابراین دست گذاشتن بر نام امام حسین (ع) یا آویختن زیور یا پوشیدن لباسی که نام حسین (ع) برآن نوشته شده در صورتی که تماس با بدن داشته باشد، حرام است.
البته اگر کسی را به نام حسین نام گذاری کنند، نام آن شخص احکام مربوط به نام امام حسین (ع) را ندارد.
حضرت آیت الله خامنه ای: قدر متیقّن، تربت قبر شریف و ملحقات عرفی آن است و مُهر اگر از آن دو محل تهیه شده باشد، همان حکم را دارد.
آیات عظام امام خمینی، بهجت، خامنه ای، تبریزی، سیستانی، فاضل، مکارم، نوری، وحید و صافی: اگر نذر طبق صیغه معتبر شرعی بوده، باید به همان صورتی که نذر کرده عمل کند و اگر صیغه داشته، اختیار با اوست.
آیات عظام خامنه ای، بهجت، فاضل، مکارم، تبریزی، سیستانی: اگر موجب هتک و تمسخر باشد جایز نیست. همچنین هر عملی که موجب وهن مذهب باشد حرام است.
