جوهر نمک چیست و چه کاربردی دارد؟

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – آیا می‌دانید جوهر نمک چیست؟ جوهر نمک یا هیدروکلریک اسید، نوعی اسید است که در معده انسان به طور طبیعی تولید شده و به هضم غذا کمک می‌کند. هیدرو کلریک اسید به صورت صنعتی برای پردازش فولاد، مواد مورد استفاده در پل‌های معلق ماشین‌ها و کامیون‌ها به کار می‌رود. همچنین در تولید باتری‌ها، لامپ‌های فوتوشاپ و آتش بازی کاربرد دارد. حتی برای فرآیند تولید قند و ژلاتین هم استفاده می‌شود. در ادامه به مهمترین کاربردهای این اسید اشاره می کنیم.

 

 

نام دیگر جوهر نمک چیست؟

نام علمی جوهر نمک هیدروکلریک اسید است. این اسید از نمک و سولفوریک اسید به دست می‌آید. بنابراین “نمک اسید” نیز نام دارد. نام‌های قدیمی آن شامل “اسیدم سالیس” و “موریاتیک اسید” می‌شود. 

 

کاربرد‌های هیدروکلریک اسید (HCl) و وسایل حمایت کننده

هنگامی که گاز هیدروکلرید در آب حل می‌شود، یک ترکیب شیمیایی قوی به نام هیدروکلریک اسید تشکیل می‌شود. این یک ترکیب بی بو و بی رنگ از هیدروژن، کلرید و آب است. این اسید همچنین به عنوان اسید موریاتیک و جوهر نمک یا اسید سالیسی شناخته شده است. هیدروکلریک اسید یک ترکیب بسیار خورنده است و کاربرد‌های مختلفی دارد. در این جا به برخی از کاربرد‌های هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک اشاره می‌کنیم:

۱. برای تولید ترکیبات ارگانیک

هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک دارای کاربرد‌های صنعتی مختلفی است، یکی از این کاربرد‌ها در تولید ترکیبات ارگانیک مثل دی کلرو اتان و وینیل کلرید برای استفاده در پلاستیک PVC و پلی یورتان است. همچنین در تولید سایر ترکیبات آلی مثل بسفنول A در محصولات دارویی هم استفاده می‌شود.

۲. برای تولید ترکیبات معدنی

هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک به طور گسترده در تولید ترکیبات معدنی مانند مواد شیمیایی برای تصفیه آب مانند پلی آلومینیوم کلرید PAC و کلرید آهن به کار می‌رود که به عنوان عامل انحلال در تولید آب آشامیدنی، تصفیه فاضلاب و تولید کاغذ استفاده می‌شود.

۳. برای حذف لکه‌های فلزی

اگرچه این اسید بسیار خورنده است، اما از آن برای حذف لکه‌های فلزات استفاده می‌شود. این اسید می‌تواند آهن، مس، برنج و دیگر فلزات را تمیز کند. برای این کار باید ۹ قسمت آب را با ۱ قسمت اسید رقیق کنید. به دلیل قوی بودن زیاد این اسید، نباید آن را به طور مستقیم روی فلزات استفاده کنیم.

 

 

۴. برای تمیز کردن استخر‌ها

اگرچه استخر‌ها را می‌توان با مواد شوینده و پاک کننده معمولی تمیز کرد، اما پاک کردن برخی لکه‌ها که در بین کاشی‌ها قرار دارند کار آسانی نیست. در اینجاست که هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک به کار می‌آید. در اینجا باید ۱۰ قسمت آب را به ۱ قسمت اسید اضافه کنید تا استخر به خوبی تمیز شود.

 

 

۵. برای هضم مواد غذایی

هیدروکلریک اسید در شیره معده بدن انسان وجود دارد و به هضم مواد غذایی کمک می‌کند. این مواد محتوی معده را اسیدی می‌کند. جوهر نمک، اسید معده یا شیره معده یک مایع گوارشی است که در معده تشکیل شده و شامل هیدروکلریک اسید HCl، کلرید پتاسیم KCl و کلرید سدیم Nacl است. اسید‌ها نقش مهمی در هضم پروتئین‌ها دارند، زیرا آنزیم‌های گوارشی را فعال کرده و پروتئین‌ها را از بین می‌برند تا آنزیم‌های گوارشی زنجیره‌های طولانی اسید آمینه را تجزیه کنند.

اسید معده توسط سلول‌هایی در پوشش معده تولید می‌شود که در سیستم‌های انعکاسی برای افزایش تولید اسید در صورت نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیگر سلول‌های معده، برای محافظت از مایع معده و اطمینان از اینکه اسیدی نشدن آن، بی‌کربنات تولید می‌کند. همچنین این سلول‌ها موکوس تولید می‌کنند. موکوس،‌ یک مانع فیزیکی چسبنده برای جلوگیری از آسیب به معده است. پانکراس هم مقدار زیادی بی‌کربنات تولید کرده که از طریق کانال پانکراس به دوازدهه می‌رود تا به طور کامل هر اسیدی که به داخل دستگاه گوارش وارد می‌شود را خنثی کند.

۶. برای خالص سازی نمک طعام

نمکی که به صورت طبیعی از معادن سنگ نمک استخراج می‌شود، دارای ناخالصی‌های متعددی است. گچ و فلزاتی مانند جیوه، آرسنیک، سرب و … در این ترکیب نمک استخراجی وجود دارند. از این رو، هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک برای پاکسازی نمک خوراکی استفاده می‌شود. جوهر نمک قدرت گرفتن این ناخالصی‌ها را دارد. اسید موریاتیک نام اسیدی است که برای خالص سازی نمک استفاده می‌شود.

 

 

۷. برای کنترل خنثی سازی و pH

این اسید برای تنطیم اسیدی بودن (PH) محلول‌ها استفاده می‌شود. از این اسید برای کنترل PH محصولات دارویی، غذا‌ها و آب‌های آشامیدنی استفاده می‌شود. همچنین برای خنثی کردن جریان‌های پساب (حاوی مواد قلیایی) استفاده می‌شود.

 

 

۸. برای بازسازی مبدل‌های یونی

این اسید در بازسازی رزین‌های مبدل‌های یونی استفاده می‌شود. از آن برای شستن رزین استفاده می‌شود. آب بدون نمک و مبدل‌های یونی در تولید آب آشامیدنی، همه صنایع شیمیایی و بسیاری از صنایع غذایی کاربرد دارد.

۹. برای تولید نفت

هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک در فرآیند تولید نفت استفاده می‌شود. هنگامی که اسید به داخل سنگ تزریق می‌شود، یک منفذ بزرگ ایجاد کرده که تولید نفت را تحریک می‌کند.

نکات ایمنی؛ طریقه استفاده صحیح از جوهر نمک

بهتر است هنگام کار با هیدروکلریک اسید خالص یا هنگامی که با ماده‌ای دیگر رقیق شده، با دستکش‌های پلاستیکی مچ دست و دست‌ها بپوشانید. اگر ممکن است از دستکش‌هایی که تا ساعد شما را می‌پوشاند استفاده کنید تا اگر اسید به طور تصادفی به اطراف پاشیده شد، آسیب نبینید. هیدروکلریک اسید بسیار قوی بوده و می‌تواند باعث زخم‌های پوستی شود. پس هنگام استفاده از آن در استخر‌ها یا کاسه توالت، عینک ایمنی بپوشید و از بطری حاوی اسید دور بمانید.

اگر به طور تصادفی اسید به شما پاشیده شد، بهتر است ابتدا پوست خود را پاک کنید سپس با آب بشویید. اگر تورم یا قرمزی به وجود آمد، بلافاصله به یک پزشک مراجعه کنید. در هنگام استفاده از این اسید همیشه احتیاط کنید تا از هر آسیبی جلوگیری شود.