آشنایی با ساز نقاره

ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – ساز‌های کوبه‌ای انواع مختلفی دارند، بعضی از آن‌ها دوطرفه هستند یعنی هر دو طرف ساز پوست کشیده شده و به هر دو طرف ضربه زده می‌شود و بعضی از آن‌ها یک طرفه هستند. گروهی از ساز‌های کوبه‌ای با دست نواخته شده و گروهی دیگر به وسیله‌ی چوب یا مضراب نواخته می‌شوند. ساز نقاره یا ناقاره یک ساز کوبه‌ای یک طرفه است که با چوب یا مضراب نواخته می‌شود. در ادامه بیشتر با این ساز آشنا می‌شویم.

ساز نقاره از گذشته تا امروز

در زمان‌های قدیم هم در زمان جنگ و هم در زمان جشن و شادی و صلح، برای اعلام حضور از ساز استفاده می‌کردند. یکی از ساز‌های مورد استفاده در این موارد ساز نقاره بوده است. مثلا در هنگام جنگ ساز را بر روی شتر سوار می‌کردند و یک نقاره چی سوار بر شتر آن را می‌نواخت. در زمان‌های جشن و شادی و یا در مهمانی‌ها ساز را بر گردن آویزان می‌کردند یا در جای معینی قرار می‌دادند و نقاره چی آن را می‌نواخت.

در ایام قدیم در کنار ساز نقاره از شیپور یا بوق هم استفاده می‌کردند و نواختن نقاره و سازهای دیگر نشان دهنده‌ی احضار شخصی یا مرخص کردن وی بود. از این ساز بیشتر در دربار شاهان و حکام استفاده می‌شده‌است.

نواختن طبل و ناقاره در ایران از زمان قاجار رواج داشت. در اکثر شهرهای مهم مثل تبریز یا اصفهان نقاره‌خانه‌هایی بود که اوقات شرعی و وقایع مهم را به گوش مردم شهر می‌رساندند. امروز تنها رفتن به مشهد و شنیدن صدای نقاره خانه حرم امام رضا (ع) این خاطره تاریخی را زنده می‌کند.  

آشنایی با ساز نقاره

انواع نقاره در شهرهای مختلف

نقاره مازندران

نقاره‌ی گیلکی 

نقاره‌ی سنندج

نقاره‌ های نقاره خانه‌ی مشهد

•  نقاره‌ی سرچاشنی یا چاشنی: کوچکترین نقاره که شبیه کاسه است و از آغاز تا خاتمه‌ی نقاره کوبی نواخته می‌شود و دیگر نقاره‌ها از آن پیروی می‌کنند.
• گورگه: نقاره‌ی بزرگی است که صدای بم و پرتری از سایر نقاره‌ها دارد و شبیه نیمه‌ی تخم مرغ است.
• تخم مرغی: این نقاره نیز شبیه نیمه‌ی تخم مرغ است.
• طبل ساده: از نقاره‌ی گورگه و تخم مرغی کوچکتر است و شکل آن نیز مانند نیمه‌ی تخم مرغ است.

 براساس اسناد رسمی و تاریخی موجود، تاریخچه نقاره‌زنی در حرم امام رضا به ۴۱۷ سال پیش باز می‌گردد و از دوره قاجاریه بر جای مانده‌است.

و اما نقاره خانه!