نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: 10 آذر 1400
ستاره| سرویس مذهبی – چرا سلمان رشدی به اعدام محکوم شد؟ سلمان رشدی فردی بود که به دلیل توهین به پیامبر اسلام (ص) به اعدام محکوم شد. دانستن این که سب النبی در روایات، فقه اسلامی و قانون مجازات اسلامی چطور تعریف شده است می‌تواند شما را با این حکم بیشتر آشنا کند.
سب النبی چیست؟
سب در فرهنگ لغت به معنی دشنام، فحش و ناسزا به کار می‌رود و در اصطلاح رفتاری ضد شرف است که از طریق ناسزاگویی محقق شده و اخص از توهین محسوب می‌شود؛ بنابراین هر توهینی سب نیست، ولی هر سبی توهین به حساب می‌آید.
سب النبی به معنای لعن و دشنام و هرگونه اهانتی به پیامبر اسلام (ص) است.
سب النبی در قرآن
در قرآن مجید آیه‌ای درباره سب النبی وجود ندارد، اما آیات فراوانی بر حرام بودن آزار و اذیت پیامبر (ص) تأکید دارند. در آیه ۶۱ سوره توبه آمده است:
«.. وَالَّذِینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ»
«.. و آن‌ها که رسول خدا را آزار می‌دهند، عذاب دردناکی دارند.»
همچنین در آیه ۵۷ سوره احزاب می‌خوانیم:
«إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا»
«آن‌ها که خدا و پیامبرش را آزار می‌دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته و برای آن‌ها عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده است.»
تنها جایی در قرآن که به واژه «سب» اشاره کرده است آیه ۱۰۸ سوره انعام است:
«وَلَا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ ۗ. کَذَٰلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ»
«(به معبود) کسانی که غیر خدا را می‌خوانند دشنام ندهید، مبادا آن‌ها (نیز) از روی (ظلم و) جهل، خدا را دشنام دهند!…»
این آیه اشاره به مسلمانانی دارد که بت‌های مشرکان را دشنام می‌دادند و خدا آن‌ها را از این کار نهى کرد؛ مبادا که آن‌ها خدا را از روى جهالت ناسزا بگویند.
سب النبی در روایات
امام صادق (ع) فرمود: «پدرم به من خبر داد که رسول خدا (ص) فرمود: مردم نسبت به من برابرند، هر که نشنود کسی مرا به بدی یاد می‌کند، بر او واجب است که دشنام دهنده مرا بکشد و به حاکم رجوع نکند و بر حاکم واجب است که در صورت مراجعه به او اهانت کننده به مرا بکشد.»
امام صادق (ع) درباره کسی که به امام علی (ع) ناسزا بگوید فرمود: «به خدا سوگند خون او مباح است. البته هزار تن از ایشان ارزش یک تن از شما را ندارد، (پس اگر خطری شما را تهدید می‌کرد) او را رها سازید.»
امام صادق (ع) در جای دیگری فرموده است: «کسی که، ولی خدا را دشنام دهد، خدا را دشنام داده است.»
سب النبی در فقه شیعه
هر کدام از فقهای شیعه که درباره سب النبی حرف زده‌اند حکم آن را قتل دانسته‌اند.
شیخ صدوق اولین فقیهی است که دراین‌باره نظر داده است. او می‌گوید:
«هر کس پیامبر خدا (ص) یا امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب (ع) یا یکی از امامان (ع) را دشنام دهد و ناسزا گوید خونش از همان ساعت حلال می‌شود.»
شیخ طوسی هم دراین‌باره می‌گوید:
«کسی که پیامبر (ص) یا یکی از امامان (ع) را سب کند، خونش هدر می‌گردد و بر هر کس سبّ را از او بشنود قتلش حلال است.»
سب النبی از دیدگاه اهل سنت
سید مرتضی علم الهدی در کتاب «الهدایة فی الاصول و الفروع» می‌گوید:
«از منفردات امامیه، قول به این است که هر کس پیامبر (ص) را سبّ کند مسلمان باشد یا ذمی، در آن حال (در همان لحظه بی‌درنگ) کشته شود.»
سب النبی در قانون مجازات اسلامی
در ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۰ آمده است:
هر کس پیامبر اعظم و یا هریک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند «ساب النبی» است و به اعدام محکوم می‌شود.
تبصره- قذف هر یک از ائمه معصومین و یا حضرت فاطمه زهرا یا دشنام به ایشان در حکم سب نبی است.
ماده ۲۶۳ قانون مجازات اسلامی:
هرگاه متهم به سب، ادعا نماید که اظهارات وی از روی اکراه، غفلت سهو یا در حالت مستی یا غضب یا سبق لسان یا بدون توجه به معانی کلمات و یا نقل قول از دیگری بوده است، ساب النبی محسوب نمی‌شود.
تبصره- هرگاه سب در حالت مستی یا غضب یا به نقل از دیگری باشد و صدق اهانت کند موجب تعزیر تا ۷۴ ضربه شلاق است.
در ماده ۵۱۳ قانون اسلامی آمده است:
«هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک انبیاء یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید، اگر مشمول حکم سابّ النبی باشد، اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»
ماده ۲۶ قانون مطبوعات هم حکم مشابه دیگری به این صورت تقنین کرده است:
«هر کس به وسیله مطبوعات به دین مبین اسلام و مقدسات آن اهانت کند، در صورتی که به ارتداد منجر شود، حکم در حق وی صادر و اجرا و اگر به ارتداد نینجامد، طبق نظر حاکم شرع بر اساس قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد».
