نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۱۰ آذر ۱۴۰۰
ستاره | سرویس مذهبی – شب چهارشنبه آخر سال شبی است که به چهارشنبه سوری مشهور است. در این شب مرسوم است که مردم با جشن و شادی به استقبال بهار بروند ولی چند سالی است که این شب از حالت شادی خارج شده و بیشتر شبیه به یک جنگ خیابانی است. بنابراین بیشتر مراجع تقلید به دلیل آزار و اذیت مردم در این شب آن را حرام دانسه‌اند.
حکم شرعی چهارشنبه سوری چیست؟
مقام معظم رهبری
سوال: استفاده از ترقّه و مواد قابل انفجار و ساخت و خرید و فروش آنها اعم از اینکه موجب اذیّت و آزار بشوند یا خیر، چه حکمی دارد؟
جواب: در صورتى که موجب اذيّت و آزار ديگران باشد و يا تبذير مال محسوب شود ويا خلاف قانون و مقرّرات نظام جمهورى اسلامى باشد جايز نيست.
سوال: چهارشنبه سوری و شرکت در آن مراسم چه حکمی دارد؟
جواب: چهارشنبه سوری هیچ مبنای شرعی ندارد، و مراسم آن اگر مستلزم ضرر و فساد یا همراه ترویج اعتقادات باطل باشد، حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی
سوال: برگزاری مراسم چهارشنبه سوری چه حکمی دارد؟
جواب: چهارشنبه سوری از خرافات است و چنانچه برخی اعمال موجب آزار و اذیت دیگران شود حرام است.
این کارها شایسته مسلمان نیست. چهارشنبه سوری یک مراسم خرافی برگرفته از آیین غلط گذشتگان است و در فرهنگ اسلامی هیچ جایگاهی ندارد. باید سنت هایی چون دید و بازدید، صله رحم، کمک به دیگران ترویج شود و نباید تسلیم سنت های خرافی گذشتگان شویم.
بسیاری از خرافات منتهی به شرک می شود زیرا بعضی در انجام این مراسم معتقد بودند آتش زردی آنها را می گیرد و سلامتی به آن می دهد که این عقیده مساله توحید افعالی را زیر سوال می برد البته اینکه شما در چنین مراسمی شب خوشی داشته باشید و با دوستان و خویشان خود شاد باشید کسی مخالف آن نیست اما انجام آن مسائل خرافی و خطرناک است که با آن باید مخالفت کرد.
شادی کردن در چنین شبی اشکال شرعی ندارد، اشکال در این است که معمولا آمیخته با کارهای ناروایی می شود که گاه به قیمت جان انسان ها تمام می گردد و هیچ انسان با وجدانی آن را نمی پذیرد.
منفعت حاصل از خرید و فروش مواد محترقه در چهارشنبه سوری حرام است. خرید و فروش، حمل و نقل مواد محترقه که به منجر به ایجاد حادثه و مصدوم شدن دیگران می‌شود جایز نبوده و منفعت حاصل از آن نیز حرام است.
آیت‌الله بهجت
چهارشنبه سوری مشروعیت ندارد.
آیت‌الله سیستانی
اموری که به جامعه ضرر می‌زند و موجب ایذاء مردم است مانند استعمال ترقه و خرید و فروش آن جایز نیست.
آیت‌الله فاضل لنکرانی
مراسم چهارشنبه سوری که دارای خطرات جانی و مالی است و موجب اذیت و آزار دیگران است و مخالف مقررات و قانون و نظم جامعه است جایز نیست. مسأله چهارشنبه سوری از موارد خرافی و بي‌اساس است و برخی از اموري که در اين زمان انجام میگيرد مطابق با موازين فقهی نيست و اعمالي که موجب وحشت و ترس مردم و يا سبب خسارت و جراحت شود لازم الاجتناب است و از موارد خلاف شرع است. روشن است که مردم عزيز و فهيم خصوصاً جوانان ارزنده کشور اسلامی جهت سرور و شادي از امور عقلايی و متعارف استفاده خواهند نمود.
آیت‌الله میرزا جواد تبریزی
چهارشنبه سوری رجحان شرعی ندارد و تشویق مردم به این مورد تشویق به دنیا و غافل کردن از آخرت است و این که تصور می‌کنند این امور مردم را به حفظ وطن و عزت وا می‌دارد، تصوری باطل است. آنچه مردم را به عزت می‌رساند و به حفظ وطن وا می‌دارد ایمان است و بس.
آیت‌الله علوی گرگانی
چهارشنبه سوری یكی از سنت‌های غلط است كه از لحاظ عقلی و شرعی هیچگونه جایگاهی ندارد و از رسوم جاهلیت است و لذا لازم است كه مؤمنین از برپایی اینگونه برنامه‌ها اجتناب كنند. مخصوصاً اگر مشتمل بر محرمات باشد و در صورتی كه موجب وحشت مردم و زیان و ضرر شود، ضمانت هم دارد.
آیت‌الله صافی گلپایگانی
چنانچه استفاده از مواد محترقه موجب آزار مردم باشد، حرمت آن شدیدتر است و مراسم چهارشنبه سوری از این قبیل است و چون استفاده از این مواد، از مصادیق لهو و اسراف است، جایز نمی باشد.
چهارشنبه سوری از مراسم بعضی از ايرانيان قديم است و چون تشبه به آتش‌پرستان است مذموم است و برای شخص مسلمان عمل لغوی است و سزاوار است آن را ترك كند هرچند دوست داشته باشد.
چهارشنبه سوری در منابع اسلامی
در منابع اسلامی (آیات و روایات) دلیلی که صریحاً اثبات یا نفی چنین مراسمی را بکند، وجود ندارد؛ از این‌رو، حرام بودن و یا نبودن برگزاری این مراسم، بستگی به شرایط دارد که حکم آن از عمومات به دست می‌آید:
چهارشنبه سوری حرام است اگر:
اگر نشانه‌ای از آتش‌پرستی و یا دیگر مظاهر شرک باشد و با همین عنوان برگزار شود، همان‌طور که در دوران‌های قدیم چنین بوده است؛ جزو خرافات است و در اسلام محکوم شده و انجام آن حرام است.
چهارشنبه سوری مجاز است اگر:
اما نوعاً مسلمان‌ها این مراسم را به عنوان آتش‌پرستى انجام نمی‌دهند. به همین جهت، اگر تنها به عنوان تفریح و سرگرمی، مراسم چهارشنبه پایانی سال انجام بگیرد، با توجه به شرایطی که گفته شد (نبود آزار و اذیّت دیگران، اسراف نکردن مال و …)، و با اینکه برگزاری این مراسم ضرورتی نداشته حرام نیست.
