نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: 28 مهر 1400
ستاره | سرویس مذهبی – حتماً شما نیز هنگام خواندن قرآن با حروف مقطعه روبرو شده‌اید! این حروف چه مفهومی دارند؟ چند سوره با این حروف شروع میشود؟ معنای حروف مقطعه چیست؟ همه این‌ها سوالاتی است که ممکن است حین برخورد با حروف مقطعه برای شما پیش بیاید.
حروف مقطعه قرآن چیست؟
حروف مقطعه یک یا چند حرف است که در آغاز بعضی از سوره‌های مکی و مدنی قرآن، بعد از بسم الله الرحمن الرحیم آمده است.
| تعداد | اینگونه می‌بینیم | اینگونه می‌خوانیم | نام سوره |
| یک حرفی | ص | صاد | ص |
| ق | قاف | ق | |
| ن | نون | قلم | |
| دو حرفی | طه | طا ها | طه |
| طس | طا سین | نمل | |
| یس | یا سین | یس | |
| حم | حا میم | غافر-فصلت-زخرف-دخان-جائبه-احقاف | |
| سه حرفی | الم | الف لام میم | بقره-آل عمران-عنکبوت-روم-لقمان-سجده |
| الر | الف لام را | یونس-یوسف-هود-ابراهیم-حجر | |
| طسم | طا سین میم | شعرا-قصص | |
| چهار حرفی | المص | الف لام میم صاد | اعراف |
| المر | الف لام میم را | رعد | |
| پنج حرفی | کهیعص | کاف ها یا عین صاد | مریم |
| حم عسق | حا میم عین سین قاف | شوری |
حروف مقطعه چگونه خوانده میشود؟
این حروف کنار هم چیده شده‌اند و سر هم نوشته میشوند (مثلاً الم)، اما کلمه‌ای را تشکیل نمی‌دهند و در قرائت به صورت جدا خوانده میشوند (مثلاً الف. لام میم).
نام‌های دیگر حروف مقطعه
حروف مقطعه با نام‌های مُقَطَّعات، حروف‌الفواتح، اوائلُ السُّوَر و فَواتحُ السُّوَر هم نامیده میشوند.
چند سوره با حروف مقطعه شروع میشود؟
تعداد ۲۹ سوره از قرآن با حروف مقطعه شروع شده است.
حروف مقطعه قرآن چندتاست؟
حروف مقطعه مجموعه ۷۸ عدد است، ولی حروف مقطعه بدون تکرار در قرآن ۱۴ حرف است. این ۱۴ حرف که ممکن است به صورت یک حرفی تا پنج حرفی در کنار هم بیایند عبارت‌اند از:
ا، ح، ر، س، ص، ط، ع، ق، ک، ل، م، ن، ه،ی
برای این‌که بتوانید این ۱۴ حرف را به ذهنتان بسپارید یکی از دو جمله زیر را حفظ کنید:
حروف مقطعه به چه معناست؟
درباره حروف مقطعه نظریه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را در سه دسته تقسیم‌بندی کرد:
۱. حروف مقطعه از متشابهات قرآن است و هیچ‌کس نمی‌تواند مفهوم آن را درک کند. این نظریه مخالفان زیادی دارد، زیرا قرآن کتاب مبین و آشکار است و نمی‌توان چیزی از آن را پیدا کرد که بر همه مردم حتی اولیای الهی مخفی باشد.
۲. حروف مقطعه رمز‌هایی بین خدا و پیامبر (ص) است و به جز اولیای مقرب الهی کسی مفهوم آن را درک نمی‌کند.
۳. حروف مقطعه به جز خاصیت آوایی‌شان دربرگیرنده چیز دیگری نیستند و مشمول رمز و اشاره خاصی نمی‌شوند و حکمت آن‌ها این است که نشان دهد سوره‌های قرآن از محدوده لفظ‌ها و اصوات تجاوز نمی‌کند.
حدیث درباره حروف مقطعه
امام صادق (ع) درباره حروف مقطعه «الم» فرمود: «الم، رمز و اشارتی است میان خدا و حبیب او محمد (ص) خواسته تا کسی جز او بر آن آگاه نگردد. آن را به صورت حروف درآورده تا آن رموز را از چشم اغیار دور نگاه دارد و تنها بر دوست روشن و ظاهر سازد» (ابن طاووس، کتاب سعدالسعود. ص. ۲۱۷)
حروف مقطعه سوره‌های مختلف
سوره‌هایی که با حروف مقطعه شروع میشوند به این شرح‌اند:
- سوره بقره: الم (الف لام میم)
- سوره آل عمران: الم (الف لام میم)
- سوره اعراف: المص (الف لام میم صاد)
- سوره یونس: الر (الف لام را)
- سوره هود: الر (الف لام را)
- سوره یوسف: الر (الف لام را)
- سوره رعد: المر (الف لام میم را)
- سوره ابراهیم: الر (الف لام را)
- سوره حجر: الر (الف لام را)
- سوره مریم: کهیعص (کا‌ها یا عین صاد)
- سوره طه: طه (طا ها)
- سوره شعرا: طسم (طا سین میم)
- سوره نمل: طس (طا سین)
- سوره قصص: طسم (طا سین میم)
- سوره عنکبوت: الم (الف لام میم)
- سوره روم: الم (الف لام میم)
- سوره لقمان: الم (الف لام میم)
- سوره سجده: الم (الف لام میم)
- سوره یس: یس (یا سین)
- سوره ص: ص. (صاد)
- سوره غافر: حم (حا میم)
- سوره فصلت: حم (حا میم)
- سوره شورا: حم. عسق (حا میم عین سین قاف)
- سوره زخرف: حم (حا میم)
- سوره دخان: حم (حا میم)
- سوره جاثیه: حم (حا میم)
- سوره احقاف: حم (حا میم)
- سوره ق: ق. (قاف)
-
سوره قلم: ن. (نون)
علی
با نهایت احترام برای صاحب نظران و محققان در زمینه قرآن و احادیث آنچه اینجانب در خصوص حروف یا کلماتی که مقطعه گفته میشود و اینطور تفسیر می گردد که یکنوع ارتباطی خاص بین پیامبر و آفریدگار بوده است را به این دلیل نمیتوانم معقول و منطقی بدانم که از ابتدا تا انتهای قرآن گفته شده اشت این کتاب برای روشنای و راهنمائی و گشایش دل مومنین وحی شده است و اگر قرار بود فقط بین پیامبر و خداوند باشد در قرآن بیان نمی شد و بایستی گفت ما درکش را فعلا نداریم که مطمئنا در آینده مفسرین باخره متوجه میشوند و هیچ چیز خاصی نیست که نا معنی و نا مفهوم باقی بماند