نحوه تشخیص و درمان پرکاری تیروئید

نحوه تشخیص پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید را می‌توان با استفاده از روش‌های زیر تشخیص داد:

• سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی: در معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال علائمی مانند لرزش دست، حرکات غیر ارادی، تغییرات حالت چشم و گرم و مرطوب شدن پوست خواهد بود. سرعت ضربان نبض نیز بررسی می‌شود. در نهایت، پزشک اندازه و برآمدگی غده تیروئید را معاینه می‌کند.
• آزمایش خون: در آزمایش خون، سطح تیروکسین و هورمون محرکه تیروئید (TSH) در بدن بررسی می‌شوند. ازدیاد تیروکسین، کمبود تیروکسین و یا عدم وجود هورمون محرکه تیروئید، نشان‌دهنده پرکاری تیروئید یک فرد است. سطح هورمون محرکه تیروئید در بدن مهم است، زیرا این هورمون غده تیروئید را وادار به تولید تیروکسین بیشتری می‌کند. انجام این آزمایش‌ها به خصوص برای افراد سالخورده‌ای که علائم پرکاری تیروئید را از خود نشان نمی‌دهند، ضرورت دارد.

اگر جواب آزمایش خون مثبت باشد، پزشک برای تشخیص علت پرکاری تیروئید، یکی از آزمایش‌های زیر را تجویز خواهد کرد:

۱. تست جذب ید رادیواکتیو

در این تست، مقدار کمی ید رادیواکتیو خوراکی برای بیمار تجویز می‌شود. پس از مصرف توسط بیمار، ید در غده تیروئید جمع می‌شود، زیرا تیروئید از ید برای تولید هورمون استفاده می‌کند. در مرحله بعد، بعد از ۲، ۶ یا ۲۴ ساعت، میزان ید جذب شده در غده تیروئید اندازه گیری خواهد شد. میزان بالای ید نشان می‌دهد که غده تیروئید، بیش از حد طبیعی تیروکسین تولید می‌کند. به احتمال زیاد علت این امر، وجود بیماری گریوز یا پرکاری گره‌های تیروئیدی است. اگر به پرکاری تیروئید مبتلا شده باشید و میزان جذب ید پایین باشد، این بدین معنی است که تیروکسین ذخیره شده، وارد جریان خون می‌شود. بنابراین احتمالا به عارضه تیروئیدیت مبتلا شده اید. اگرچه تست جذب ید رادیواکتیو درد یا دشواری خاصی ندارد، اما تا حدودی در معرض تشعشع قرار خواهید گرفت.

۲. اسکن تیروئید

در این روش، مواد رادیواکتیو به داخل آرنج یا دست تزریق می‌شود. سپس، بیمار بر روی تختی دراز می‌کشد، سر خود را عقب می‌دهد و با حفظ این وضعیت، از غده تیروئید او تصویر برداری می‌شود. گاهی اوقات، اسکن تیروئید را به همراه تست جذب ید رادیواکتیو انجام می‌دهند.

درمان پرکاری تیروئید

روش‌های متعددی برای درمان پرکاری تیروئید وجود دارند. انتخاب بهترین روش درمان به سن، شرایط جسمانی، علت ایجاد پرکاری تیروئید و شدت بیماری بستگی دارد.

۱. درمان با ید رادیواکتیو

مصرف ید رادیواکتیو در یک بازه زمانی سه تا شش ماهه، باعث کوچک شدن غده و کاهش علائم پرکاری تیروئید می‌شود. از آن‌جایی که این درمان تاثیر چشمگیری در کاهش فعالیت غده تیروئید دارد، برای رفع کمبود تیروکسین به مصرف داروهای مرتبط نیازمند می‌شوید.

۲. درمان با دارو‌های ضد تیروئید 

مصرف دارو‌هایی مانند پروپیل تیوراسیل و کاربی مازول به تدریج باعث کاهش علائم و درمان پرکاری تیروئید می‌شوند. با استفاده از این روش درمان، علائم بیماری معمولا در عرض شش تا دوازده هفته بهبود پیدا می‌کنند، اما مصرف این دارو‌ها تا یک سال یا حتی بیشتر نیز باید ادامه داشته باشد. با این روش، برخی از افراد به طور کامل درمان خواهند شد، اما این بیماری در افراد دیگر ممکن است دوباره عود کند. این دارو‌ها می‌توانند به کبد آسیب جدی برسانند و حتی باعث مرگ شوند. از آنجایی که پروپیل تیوراسیل بیشتر به کبد آسیب می‌رساند، تنها زمانی تجویز خواهد شد که بیمار به متی مازول حساسیت داشته باشد. درصد ناچیزی از بیماران نسبت به این دارو‌ها حساسیت نشان می‌دهند. عوارض این حساسیت شامل بثورات پوستی، کهیر، تب و درد مفصلی می‌شود. مصرف این دارو‌ها، با این‌ که در درمان پرکاری تیروئید نقش مهمی دارند، اما احتمال بروز عفونت در بدن را افزایش می‌دهد.

 ۳.  بتابلاکرها

این دارو‌ها معمولا برای درمان فشار خون تجویز می‌شود. مصرف آن‌ها میزان تیروئید را کاهش نمی‌دهد، اما ضربان قلب را کاهش داده و از ابتلا به تپش قلب جلوگیری می‌کند. عوارض جانبی مصرف بتابلوکرها شامل خستگی، سردرد، ناراحتی معده، یبوست، اسهال و سرگیجه می‌شود.

۴. درمان پرکاری تیروئید با جراحی (تیروئیدکتومی)

اگر بیمار باردار باشد، یا به دارو‌های ضد تیروئید حساسیت نشان دهد و یا نخواهد از درمان ید رادیواکتیو استفاده کند، در این شرایط، پزشک تیروئیدکتومی یا خارج کردن تیروئید را پیشنهاد خواهد کرد. آسیب به تار‌های صوتی و غدد پاراتیروئید (این غدد به کنترل میزان کلسیم خون کمک می‌کنند) یکی از مهم‌ترین عوارض این روش درمان است. علاوه بر این، بیمار برای تامین هورمون تیروئید مورد نیاز بدن، باید تا زمانی که زنده‌ است از قرص لووتیروکسین مصرف کند. اگر غدد پاراتیروئید نیز برداشته شوند، برای حفظ میزان کلسیم خون نیز باید دارو مصرف کنید.

درمان بیماری افتالموپاتی گریوز (بیماری چشمی تیروئیدی)

اگر بیماری گریوز بر روی چشم تاثیر بگذارد، علائم خفیف آن را می‌توان با روش‌های زیر کاهش داد:

• قرار نگرفتن در معرض باد و نور چراغ
• استفاده از اشک‌ مصنوعی و ژل‌های روان کننده

اگر علائم بیماری شدید باشند، پزشک برای کاهش تورم چشم، درمان با کورتیکواستروئید‌هایی مانند پردنیزون را تجویز خواهد کرد. اما در بعضی موارد، شاید به جراحی نیاز باشد. این نوع جراحی‌ به ۲ صورت انجام می‌شود: 

۱. جراحی رفع فشار مداری: در این روش، پزشک استخوان میان کاسه چشم و سینوس‌ها را بر می‌دارد. اگر عمل موفقیت آمیز باشد، بینایی بهبود پیدا می‌کند و وضعیت چشم به حالت اولیه بر می‌گردد. البته دوبینی یکی از مهم‌ترین عوارض این نوع جراحی است.

۲. جراحی عضلات چشم: گاهی اوقات، بافت زخمگاهی ناشی از بیماری چشمی تیروئیدی باعث می‌شود که یک یا چند عضله چشم، بیش از حد کوچک شوند. این امر، تراز چشم‌ها را مختل کرده و منجر به دوبینی می‌شود. با استفاده از این جراحی می‌توان دوبینی را رفع و عضلات آسیب دیده را ترمیم کرد. برای رسیدن به بهترین نتیجه، گاهی به چندین عمل نیاز خواهد بود.

برای تسکین علائم بیماری گریوز، توصیه‌های زیر می‌توانند به شما کمک کنند:

• استفاده از کمپرس‌های سرد بر روی چشم‌ها
• استفاده از عینک آفتابی
• استفاده از قطره‌های چشمی
• بالا قرار گرفتن سر نسبت به کل بدن در زمان خواب
• استفاده از کرم‌های مختلف برای تسکین تورم

تغییر شیوه زندگی و درمان‌ پرکاری تیروئید 

با شروع درمان، علائم پرکاری تیروئید کاهش پیدا خواهند کرد. توصیه‌های زیر می‌توانند به شما کمک کنند:

رژیم غذایی

اگر وزن زیادی را از دست داده اید، با مراجعه به متخصص تغذیه، می‌توانید کالری و پروتئین بیشتری را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. علاوه بر این، درمان پرکاری تیروئید، می‌تواند به اضافه وزن منجر شود. در این شرایط، باید با استفاده از یک رژیم مناسب، میزان مصرف کالری خود را کم کنید. افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، باید میزان مناسبی سدیم و کلسیم دریافت کنند.

مصرف به اندازه کلسیم و ویتامین D

از آنجایی که پرکاری تیروئید می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود، مصرف روزانه کلسیم ضرورت دارد. میزان مناسب کلسیم برای افراد بالغ بین ۱۹ تا ۵۰ سال و آقایان ۵۱ تا ۷۰ سال، ۱۰۰۰ میلی گرم است. برای زنان ۵۱ سال به بالا و مردان ۷۱ سال به بالا، این مقدار ۱۲۰۰ میلی گرم خواهد بود. مصرف ۶۰۰ واحد بین المللی ویتامین D برای افراد بالغ بین ۱۹ تا ۷۰ سال و مقدار ۸۰۰ واحد برای افراد بالای ۷۱ سال توصیه می‌شود.

برگرفته از: mayoclinic