علائم پرکاری تیروئید چیست؟ + علت و عوارض

ستاره | سرویس سلامت – پرکاری تیروئید به شرایطی گفته می‌شود که غده تیروئید بیش از حد طبیعی هورمون تیروکسین تولید کند. پرکاری تیروئید می‌تواند سوخت و ساز بدن را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این شرایط به کاهش ناگهانی وزن، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تعریق، عصبانیت و یا تحریک پذیری منجر خواهد شد. برای درمان پرکاری تیروئید، گزینه‌های مختلفی وجود دارند. پزشکان از دارو‌های ضد تیروئید و ید رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی استفاده می‌کنند. در برخی موارد، برای درمان پرکاری تیروئید، تمام یا قسمتی از غده تیروئید جراحی و برداشته می‌شود.

 

نحوه کار غده تیروئید

تیروئید دو هورمون اصلی به نام تی۳ و تی۴ دارد. میزان ترشح هورمون‌های T-۴ و T-۳ توسط غده هیپوفیز و هیپوتالاموس کنترل می‌شوند. نحوه کار بدین صورت است: هیپوتالاموس باعث می‌شود که غده هیپوفیز، هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) را تولید کند. میزان هورمون TSH به مقدار هورمون‌های T-۴ و T-۳ در خون بستگی دارد. اگر مقدار هورمون‌های T-۴ و T-۳ کافی نباشند، هورمون TSH افزایش پیدا می‌کند؛ اگر میزان آن‌ها بیش از حد باشد، سطح هورمون TSH پایین خواهد آمد.غده تیروئید، میزان تولید هورمون‌ها را بر اساس مقدار TSH تنظیم می‌کند. اگر غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید کند، میزان TSH خون، زیر حد نرمال خواهد بود؛ اگر غده تیروئید به میزان کافی هورمون تیروئید تولید نکند، میزان TSH خون بالا خواهد رفت.

 

 

علل ایجاد علائم پرکاری تیروئید

برخی از بیماری‌ها، از جمله بیماری گریوز، آدنوم توکسیک، بیماری پلامر (گواتر مولتى‌ندولر سمى) و التهاب تیروئید سبب ایجاد پرکاری تیروئید می‌شوند. غده تیروئید تاثیر به سزایی بر روی سلامت بدن دارد، چراکه تمام سوخت و ساز بدن توسط هورمون‌های تیروئید تنظیم می‌شوند. بنابراین کوچک‌ترین اختلال در تیروئید تغییرات چشم‌‌گیری در بدن یک فرد بوجود می‌آورد. غده تیروئید دو هورمون اصلی به نام‌های تیروکسین (T-۴) و تری یدوتیرونین (T-۳) تولید می‌کند که بر تمام سلول‌های بدن تاثیر می‌گذارند. این هورمون‌ها میزان چربی و کربوهیدرات بدن را حفظ کرده، به کنترل دمای بدن کمک می‌کنند، بر سرعت ضربان قلب تاثیر دارند و تولید پروتئین را تنظیم می‌کنند. علاوه بر این، غده تیروئید، هورمونی به نام کلسیتونین تولید کرده که میزان کلسیم خون را تنظیم می‌کند.

 

 

علائم پرکاری تیروئید

علائم پرکاری تیروئید متنوع است و شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش ناگهانی وزن – حتی زمانی که اشتها و میزان مصرف مواد غذایی تغییر نکرده باشند.
• ضربان بالای قلب (تاکی کاردی) – معمولا بیش از ۱۰۰ تپش در دقیقه – بی نظمی در ضربان قلب (آریتمی) یا تپش قلب
• افزایش اشتها
• عصبانیت، اضطراب و تحریک پذیری
• لرزش و رعشه- معمولا در دست و انگشتان
• تعریق
• تغییر در قاعدگی
• افزایش حساسیت به گرما
• تغییر در اجابت مزاج
• بزرگ شدن غده تیروئید که به صورت ورم در گردن ظاهر می‌شود
• خستگی، ضعف عضلات
• اختلال در خواب
• نازک شدن پوست
• نازک و شکننده شدن مو

پرکاری تیروئید در افراد مسن هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهد یا علائم نامحسوسی مانند افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما و احساس خستگی به همراه دارد. داروهاى بتا بلاکر که برای درمان فشار خون بالا و دیگر بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند بسیاری از علائم پرکاری تیروئید را پنهان کنند.

 

بیماری افتالموپاتی گریوز از علائم پرکاری تیروئید است

گاهی اوقات بیماری افتالموپاتی گریوز (بیماری چشمی تیروئیدی) می‌تواند بر روی چشم‌ها تاثیر منفی بگذارد، به خصوص اگر یک فرد سیگاری باشد. در این اختلال، بافت‌ها و عضلات پشت چشم متورم شده و مردمک چشم از حالت عادی خارج می‌شود و بیرون می‌زند. در این شرایط، سطح چشم کاملا خشک می‌شود. مشکلات چشمی اغلب بدون درمان بهبود می‌یابند.

 

 

علائم افتالموپاتی گریوز عبارتند از:

• بیرون زدگی تخم چشم
• تورم و قرمز شدن چشم
• حساسیت به نور، تاری دید یا دوبینی، التهاب یا کاهش حرکات چشم

 

 

علل بروز علائم پرکاری تیروئید ناشی از تیروکسین (T-۴)

عواملی که موجب ترشح بیش از حد تیروکسین (T-۴) می‌شوند عبارتند از: 

۱. بیماری گریوز

گریوز نوعی اختلال خود ایمنی است. در این بیماری، آنتی بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن، غده تیروئید را تحریک کرده و در نتیجه تیروکسین بیش از حد  طبیعی تولید می‌شود. به طور معمول، سیستم ایمنی از آنتی بادی‌ها برای محافظت بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها استفاده می‌کند. در بیماری گریوز، آنتی بادی‌ها به اشتباه به تیروئید حمله کرده و گاهی اوقات نیز به بافت‌های پشت چشم (بیماری افتالموپاتی گریوز) و پوست، غالبا ساق پا (درموپاتی گریوز) حمله می‌کنند.

 

 

۲. التهاب تیروئید

گاهی اوقات غده تیروئید به علل نامعلوم ملتهب می‌شود. این التهاب، سبب تجمع هورمون تیروئید و نشت آن به جریان خون می‌شود. یک نوع نادر از این التهاب، تیروئیدیت تحت حاد نام دارد که باعث ایجاد درد در غده تیروئید می‌شود. انواع دیگر التهاب، بدون درد بوده و گاهی بعد از بارداری به وجود می‌آیند.

 

 

۳. عملکرد بیش از حد ندول یا گره‌های تیروئید (آدنوم توکسیک و بیماری پلامر)

این نوع پرکاری تیروئید زمانی روی می‌دهد که یک یا چند آدنوم در تیروئید، بیش از حد T-۴ تولید کنند. آدنوم بخشی از غده است که با ایجاد نوعی توده خوش خیم غیر سرطانی، از باقی غده جدا و موجب بزرگ شدن غده تیروئید می‌شود. اما تمام آدنوم‌ها، بیش از حد T-۴ تولید نمی‌کنند و پزشکان هنوز علت این امر را نمی‌دانند.

 

علائم پرکاری تیروئید شدید

• مشکلات قلبی:  تندتپشی، فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی احتقانی قلب. این عوارض معمولا قابل درمان هستند.
• شکنندگی استخوان‌ها: اگر پرکاری تیروئید درمان نشود، می‌تواند به تضعیف و بروز علائم پوکی استخوان‌ منجر شود. استحکام استخوان‌ها به میزان مناسب کلسیم و دیگر مواد معدنی بستگی دارند.
• مشکلات چشمی: افراد مبتلا به افتالموپاتی گریوز، مشکلاتی از جمله برآمدگی چشم، قرمزی یا تورم، حساسیت به نور، تاری دید و دوبینی را تجربه می‌کنند. در صورت عدم درمان، این مشکلات می‌توانند منجر به نابینایی شوند.
• تورم و قرمزی پوست: در موارد نادر، پوست افراد مبتلا به بیماری گریوز، به ویژه در ناحیه ساق پا دچار قرمزی و تورم می‌شود.
• طوفان تیروئیدی یا بحران تیروتوکسیک: در این بحران، علائم پرکاری تیروئید شدت یافته و منجر به تب، نبض سریع و حتی هذیان می‌شود.

برگرفته از: mayoclinic