خواص کتیرا را بهتر بشناسید

ستاره | سرویس خواص شناسی – کتیرا که با نام‌های علمی (Tragacanth) یا (Gum tragacanth) در دنیا شناخته می‌شود، مهم‌ترین محصول گیاه گون کتیرا است. مهم‌ترین تامین کنندگان کتیرا در جهان به ترتیب ایران، ترکیه و سوریه هستند. این ماده دارویی و پرخاصیت به شکل‌ و رنگ‌های مختلف وجود دارد. نوع ورقه‌ای بی‌رنگ یا سفید آن، بهترین، مرغوب‌ترین و گران‌ترین محصول کتیرا است. برای آشنایی بیشتر با خواص کتیرا و نحوه کاربرد آن با ما همراه شوید.

خواص کتیرا (طبیعت و خواص درمانی)

کتیرا طبیعت گرم و تری دارد. به طور خلاصه خواص دارویی کتیرا شامل موارد زیر می‌شود:

• یکی از مهم‌ترین خواص کتیرا استفاده از آن به عنوان یک شوینده طبیعی و گیاهی برای موهاست. کتیرا به حالت دادن و نرم کردن موی سر و درمان شوره کمک می‌کند.
• کتیرا به هضم بهتر غذا کمک می‌کند و در کنترل اسهال مفید است. کتیرا می‌تواند مقدار زیادی آب جذب و از خروج آب بدن جلوگیری کند.
• خواص کتیرا در طب سنتی چینی در تقویت مغز استخوان‌های بدن خلاصه می‌شود. مصرف کتیرا بدن انسان را از عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.
• کمک به درمان بیماری قند و نفریت از دیگر خواص کتیرا در طب سنتی است.
• از کتیرا در فراورده‌های دارویی سرماخوردگی، به عنوان عامل نرم کننده و ضد سرفه استفاده می‌شود.
• کتیرا به دلیل داشتن خاصیت چسبندگی در محصولات چسب دندان استفاده می‌شود. باز کردن محل عفونت در لثه، جذب و درمان عفونت دندان از خواص کتیرا است.
• پژوهش‌ها در مورد خواص گون و کتیرا نشان می‌دهد که این گیاه دارویی می‌تواند سلول‌های ایمنی را از حالت استراحت به اوج فعالیت سوق دهد. کتیرا توانایی مهار رشد تومور را دارد.
• مصرف کتیرا به همراه بادام شیرین، نشاسته و شکر برای درمان لاغری و افزایش قوای بدن مفید است.

سایر خواص کتیرا و کاربردهای آن

کتیرا به عنوان یک ماده دارویی، نقش تعیین کننده‌ای در ساخت دارو و مواد پزشکی دارد. این ماده در صنعت داروسازی به مصارف تهیه موسیلاژ، گرد کتیرا و همچنین تهیه قرص‌های مختلف می‌رسد. از آنجایی که کتیرا خاصیت دارویی دارد، به عنوان امولسیون دهنده برای معلق نگه داشتن گردهای دارویی غیر محلول در آب به کار می‌رود. کتیرا ممکن است به فراورده های دارویی افزایش دهنده حجم نیز اضافه شود. از دیگر خواص کتیرا مصرف به عنوان نرم کننده و تسکین دهنده در فراورده های آرایشی و بهداشتی است. از کیترا به عنوان سوسپانسیون کننده، امولسیون کننده و به هم چسباننده در صنایع دارویی استفاده می‌شود.

ترکیبات شیمیایی کتیرا

کتیرا دارای آب، مواد معدنی و نشاسته است. یکی دیگر از خواص کتیرا باسورین بودن آن است. (باسورین به جسمی گفته می‌شود که در آب به خصوص در آب سرد غیر محلول ولی به خوبی در آن متورم می‌شود). کتیرا همچنین دارای تراگاکانتینکه است که جسمی محلول بوده و از سه مولکول اسید گلوکورونیک و یک مولکول آرابینوز تشکیل می‌شود. صمغ کتیرا، حاوی مقادیری سولز و پروتئین نیز است.

طریقه برداشت و مصرف کتیرا

برای برداشت و جمع آوری کتیرا باید اطراف ساقه گیاه گون را خالی کرده و برش‌هایی در موازات آوندهای آن ایجاد شود. شیره یا صمغ گیاه بعد از این‌که برش ها ایجاد شد، پس از چند روز به بیرون تراوش می کند و در اثر نور خورشید و مجاورت هوا، تبخیر آب صورت گرفته و به تدریج سفت و خشک شده و حالتی ژل مانند می‌گیرد. کتیرا را می‌توان در سال اول زندگی گیاه گون به دست آورد اما درجه مرغوبیت آن از نظر تجاری خوب نیست. بنابراین بیشتر افراد برداشت این ماده را در نیمه تابستان و از گیاهان دو ساله ترجیح می‌دهند.

کتیرای خوب ماده‌ای است که از شاخه‌های قدیمی گیاه به دست می‌آید. نوع ورقه ای و بیرنگ آن، بهترین، مرغوب‌ترین و گرانترین محصول کتیرا است. توجه داشته باشید، ژل تهیه شده از کتیرا و آب ممکن است پس از مدتی خراب شود، بنابراین بهتر است آن را دور از گرما نگهداری کرده و همواره در زمان مصرف به صورت تازه تهیه کنید.

منابع: کتاب دائره المعارف گیاهان دارویی، میزان، عصر ایران