نویسنده: محمد علی ارشدی
بروزرسانی: 2 آذر 1400
ستاره | سرویس پزشکی – تستوسترون یک هورمون حیاتی و بسیار مهم مردانه است که وظیفه آن ایجاد و حفظ صفات مردانه است. زنان نیز تستوسترون دارند اما مقدار آن بسیار کمتر از مردان است.
تستوسترون مهمترین هورمون مردانه
تستوسترون یک هورمون مهم مردانه است. هفت هفته بعد از لقاح، بدن شروع به تولید هورمون تستوسترون می‌کند. سطح تستوسترون در طول سنین بلوغ افزایش می‌یابد که اوج آن در پایان سنن نوجوانیست و سپس متوقف می‌شود. بعد از سن سی سالگی و یا حدود آن، تستوسترون بدن آقایان آرام آرام به طور سالانه کاهش می‌یابد.
بیشتر مردان بیش از حد نیاز هم تستوسترون دارند اما با این وجود مردانی هستند که دچار تولید کم تستوسترون هستند. این موضوع باعث به وجود آمدن شرایطی می‌شود که به آن هایپوگنادیسم می‌گویند. هایپوگنادیسم به کمک هورمون درمانی، قابل درمان است که این درمان نیاز به تجویز پزشک و مراقبت دقیق دارد. مردانی که سطح تستوسترون بدنشان عادی است نباید تحت هورمون درمانی قرار گیرند.
سطح تستوسترون مردان را تحت تأثیرات گوناگون قرار می‌دهد. از سیستم تولید مثل و اندام جنسی تا حجم بازوها و نیز حجم استخوان‌ها از جمله مواردی هستند که تحت تأثیر سطح تستوسترون در مردان قرار می‌گیرند.
تولید تستوسترون در دستگاه درون ریز
دستگاه درون ریز بدن شامل غددی است که هورمون‌ها را تولید می‌کند. هیپوتالاموس که در مغز قرار دارد به غده هیپوفیز می‌گوید که بدن چقدر به تستوسترون نیاز دارد. غده هیپوفیز نیز این پیام را به بیضه‌ها منتقل می‌کند. بیشتر تستوسترون‌ها در بیضه تولید می‌شوند اما مقدار کمی از آنها از غدد فوق کلیه نیز می‌آیند که در قسمت بالای کلیه قرار دارد. در خانم‌ها، غدد فوق کلیه و تخمدانها مقدار کمی تستوسترون تولید می‌کنند.
پیش از آن که یک نوزاد پسر متولد شود وظیفه تستوسترون تشکیل اندام تناسلی است. در طول بلوغ، تستوسترون وظیفه ایجاد صفات مردانه مانند صدای دورگه، ریش و موی بدن را دارد و ماهیچه‌ها را تقویت کرده و میل جنسی را در افراد ایجاد می‌نماید. تولید تستوسترون در زمان بزرگسالی افزایش می‌یابد که اوج آن حدود ۲۰ سالگی و یا پایان دوره نوجوانی است. بعد از سن سی سالگی، تستوسترون سالیانه یک درصد به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
نقش تستوسترون در ایجاد اندام تناسلی
افرادی که سطح کمی از تستوسترون را دارا هستند ممکن است دچار اختلال نعوظ شوند. درمان بلند مدت تستوسترون ممکن است موجب کاهش تولید اسپرم و نیز باعث ایجاد بیماری پروستات شود و یا در سطح پایین‌تر موجب ایجاد بیضه‌های نرم می‌گردد. مردانی که پروستات و یا سرطان سینه دارند نباید تحت درمان تستوسترون قرار گیرند.
هورمون های مردانه و تمایلات جنسی
در طول سنین بلوغ جنسی افزایش هورمون تستوسترون باعث رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و موهای زائد می‌گردد. صدای افراد آرام آرام عمیق و دورگه می‌شود و ماهیچه ها و موهای بدن رشد می‌کنند. همگام با این تغییرات تمایلات جنسی نیز افزایش می‌یابد.
فردی که دارای سطح کمی از تستوسترون است، تمایل جنسی خود را ممکن است از دست دهد. تحریک جنسی و یا فعالیت جنسی باعث افزایش سطح تستوسترون می‌شود. سطح تستوسترون پس از عدم رابطه جنسی در طولانی مدت کاهش می‌یابد. مقدار کم تستوسترون ممکن است موجب ایجاد اختلال نعوظ نیز گردد.
تاثیر تستوسترون بر صفات رفتاری
بدن سیستمی دارد که وظیفه کنترل تستوسترون یعنی ارسال پیام بین هورمون‌ها و مواد شیمیایی را در جریان خون داراست. همانگونه که گفته شد در مغز اندامی به نام هیپوتالاموس وجود دارد که به غده هیپوفیز مقدار تستوسترون مورد نیاز بدن را اطلاع داده و غده هیپوفیز آن را به بیضه‌ها منتقل می‌کند.
تستوسترون در برخی از رفتارها مانند عصبانیت نقش دارد و به افراد در خودنمایی و تقویت عزت نفس کمک می‌کند. مانند فعالیت جنسی، شرکت در فعالیت‌های رقابتی نیز می‌تواند سطح تستوسترون را افزایش و یا کاهش دهد. کمبود تستوسترون ممکن است باعث ایجاد اعتماد به نفس پایین و کمبود انگیزه شود و همچنین می‌تواند توانایی مردان در تمرکز کردن را کاهش و باعث ایجاد حس ناراحتی در آنها شود. علاوه بر این، تستوسترون پایین می‌تواند سبب اختلال خواب و کمبود انرژی نیز گردد.
البته ذکر این نکته لازم است که تستوسترون یکی از عوامل تأثیرگذار در ویژگی‌ها و صفات اصلی افراد است و شرایط بیولوژیکی و محیطی دیگری نیز در این امر دخیل هستند.
تاثیر هورمون های مردانه بر پوست و مو
طی گذار یک فرد از کودکی به بزرگسالی، تستوسترون باعث رشد مو روی صورت، زیر بغل و اطراف اندام تناسلی می‌گردد. این موها روی بازو، پا و سینه نیز رشد می‌کند.
مردی که دارای سطح کمی از تستوسترون است ممکن است موهای بدن خود را تا حدی از دست بدهد. درمان جایگزینی تستوسترون ممکن است موجب ایجاد عوارض جانبی نیز گردد که از جمله آن می‌توان به ایجاد آکنه و بزرگی سینه اشاره کرد. ترشحات تستوسترون همچنین ممکن است باعث ایجاد اندکی سوزش روی پوست گردد.
تاثیر تستوسترون بر ماهیچه، چربی و استخوان
تستوسترون یکی از چندین فاکتورهاییست که در ایجاد حجم و نیروی عضله‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. تستوسترون باعث افزایش انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شود که نتیجه آن رشد بافت است. تستوسترون باعث افزایش سطوح هورمون رشد می‌گردد که نتیجه آن این است که زمانی که ورزش می‌کنید، عضله‌هایتان رشد می‌کند.
تستوسترون نیروی استخوان‌ها را افزایش می‌دهد و به مغز استخوان دستور می‌دهد تا گلبولهای قرمز تولید نماید. مردانی که دارای سطوح کم تستوسترون هستند بیشتر در معرض مشکلاتی مانند پوکی استخوان و یا شکستگی استخوان قرار می‌گیرند.
تستوسترون همچنین در متابولیسم چربی‌ها نیز نقش ایفا می‌کند که باعث می‌شود مردان راحت‌تر و بهتر چربی‌ها را بسوزانند. کمبود تستوسترون می‌تواند سبب افزایش چاقی در افراد گردد.
درمان تستوسترونی می‌تواند با دستور پزشک و به کمک تزریق ماهیچه‌ای انجام گردد.
هورمون مردانه در سیستم گردش خون
تستوسترون با جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن می‌رود. تنها راه این که بفهمید سطح تستوسترون شما چقدر است، این است که به کمک آزمایش خون آن را اندازه گیری کنید.
تستوسترون باعث می‌شود مغز استخوان، گلبولهای قرمز تولید نماید. در برخی مطالعات اثبات شده که تستوسترون برای قلب مفید است اما برخی دیگر از تحقیقات نشان داده‌اند که تأثیرات تستوسترون بر روی کلسترول، فشار خون و لخته شدن خون نتایج متفاوت و مختلفی را در پی خواهد داشت.
وقتی صحبت از درمان تستوسترونی و قلب می‌شود، تحقیقات گذشته نتایج مختلفی را ارائه داده‌اند و البته تحقیقات هنوز ادامه دارد. درمان تستوسترونی که از طریق تزریق ماهیچه‌ای انجام می‌شود می‌تواند باعث افزایش تعداد سلولها شود. عوارض جانبی دیگر درمان تستوسترونی شامل باقی‌ماندن آب در بدن، افزایش غیرعادی تعداد سلول‌های قرمز و تغییرات در میزان کلسترول بدن است.
آیا شما تاکنون تحت درمان هورمونی قرار گرفته‌اید؟ آیا برایتان نتیجه بخش بوده است؟ تجربیات خودتان را با ما درمیان بگذارید.
برگرفته از: healthline
