استروژن از هورمون‌های زنانه است که کمبود آن در بدن علاوه بر اینکه قدرت باروری را تحت تاثیر قرار می‌دهد مشکلات دیگری را هم ممکن است برای فرد به وجود آورد. تولید این هورمون که خود مجموعه‌ای از هورمون‌های دیگر است بعد از یائسگی به شدت کاهش می‌یابد. استروژن در اشکال مختلفی همچون قرص و آمپول برای جبران کمبود آن در دسترس است. با “ستاره” همراه شوید تا درباره موارد مصرف و همچنین عوارض احتمالی این دارو بیشتر بدانید.
استروژن چیست؟
استروژن نام یک هورمون در بدن نیست و این نام به دسته‌ای از هورمون‌ها اطلاق می‌شود. سه هورمون استروژن مهم که در بدن خانم‌ها تولید می‌شوند، استریول، استرادیول و استرون هستند. استروژن‌ها عمدتا در تخمدان‌ها ساخته می‌شوند و به نام هورمون‌های زنانه شناخته می‌شوند. البته آقایان نیز مقدار کمی از این هورمون را در بیضه‌های خود تولید می‌کنند. استروژن در خانم‌ها در سیکل طبیعی تخمدان، در مرحله فولیکولی از تخمک آزاد می‌شود. استرادیول از موثرترین استروژن‌های طبیعی است و احتمالاً هورمونی حقیقی است. استروژن‌ها در حفظ تکامل سیستم باروری و صفات ثانویه جنسی زنانه اهمیت دارند.
قرص استروژن چیست؟
قرص استروژن (Estrogens) به منظور جبران کمبود هورمون استروژن در خانم‌ها به کار می‌رود. این دارو برای مشکلاتی همچون درمان خشکی واژن، خشکی و چروکیدگی لب‌ها و دستگاه تناسلی خارجی، کم کاری غددی زنان، نارسایی تخمدانی اولیه، سرطان پستان غیر قابل جراحی، سرطان پروستات مردان غیر قابل جراحی، پیشگیری از پوکی استخوان، خونریزی رحمی به دلیل عدم تعادل هورمونی و بزرگ شدن پستان بعد از زایمان تجویز می‌شود.
استروژن در شکل‌های مختلفی مثل قرص‌های خوراکی، نوارهای قابل چسباندن به پوست و پماد واژینال وجود دارد. این دارو به طور عمده از راه ادرار دفع می‌شود.
از آنجاییکه اختلال هورمونی در زنان شایع است بهتر است درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید. برای آگاهی از علایم و روش‌های درمانی این اختلالات به لینک زیر رجوع کنید.
چنانچه مبتلا به مشکلاتی همچون خارش و خشکی واژن هستید مطالعه لینک های زیر در این زمینه می تواند کمک کننده باشد.
موارد مصرف، عوارض و تداخل دارویی:
| موارد مصرف | جبران کمبود استروژن درمان نارسایی تخمدان درمان خشکی واژن درمان سرطان سینه و پروستات درمان خونریزی رحمی |
| عوارض | تهوع، ناراحتی معده، نفخ، اسهال، تغییر اشتها و وزن، افزایش قند خون، آکنه، احتباس مایعات در بدن (ورم دست‌ها و پاها به دلیل جمع شدن آب در آنها)، افزایش فشار خون، لکه‌بینی یا خونریزی در دوران غیرقاعدگی، تغییر در عادات ماهیانه مثل دردناک شدن یا کم یا زیاد شدن خونریزی‌ها، بزرگ شدن، دردناک شدن و یا ترشح از سینه‌ها |
| تداخل دارویی | داروهای ضد انعقاد خوراکی، داروهای پایین آورنده قند خون خوراکی یا انسولین، باربیتورات‌ها و ریفامپین |
مقدار و نحوه مصرف
میزان دقیق مصرف این دارو باید طبق نظر پزشک تعیین گردد. به طور معمول برای درمان خونریزی غیرطبیعی رحم (عدم تعادل هورمونی) در بزرگسالان مقدار 25 میلی‌گرم از راه عضلانی یا وریدی آهسته تجویز می‌شود. در صورت نیاز می‌توان هر 6 تا 12 ساعت این دوز را تکرار کرد.
توجه: بیماران مبتلا به پوکی استخوان که تحت درمان با ابن دارو هستند توجه داشته باشند، تمرینات بدنی باعث متوقف و معکوس شدن روند پوکی اسنخوان می‌گردد. البته باید قبل از شروع برنامه ورزشی در ارتباط با وجود هر نوع محدودیت در انجام فعالیت‌های بدنی با پزشک مشورت نمایید.
نکاتی که در ارتباط با مصرف این دارو باید بدانید
- تامین استروژن در زمان یائسگی سبب توقف یا کاهش شکایاتی مانند خارش ژنیتال، خشکی واژینال، دیس پارونی، دیزوری، تکرر ادرار، فوریت دفع ادرار و بی اختیاری استرسی ادرار می‌شود.
- مصرف استروژن‌ها در بارداری ممنوع است و باعث بروز اختلال در اندام‌های جنسی جنین می‌شود، همچنین احتمال بروز سرطان‌های اندام تناسلی را در فرزندان به دنیا آمده افزایش می‌دهد.
- استروژن‌ها کیفیت و کمیت شیر را در مادران شیرده کاهش می‌دهند و ممکن است در شیر مادر نیز وارد شوند. مصرف این دارو در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
- دارو باید مطابق دستور بکار برده شود و دوز فراموش شده را به محض بخاطر آوردن مصرف نمایید.
- به منظور پیشگیری از تهوع بهتر است دارو را همراه یا بلافاصله بعد از غذا مصرف نمایید.
- در صورت شدت یافتن یا مشکل آفرینی تهوع، مصرف غذاهای خشک و جامد موثر است.
- در صورت شک به بارداری، مصرف دارو را متوقف نموده و به پزشک اطلاع دهید.
- مصرف سیگار در طی درمان با این دارو باعث افزایش خطر بروز عوارض جانبی جدی آن خصوصا در خانم‌های بالای 35 سال می‌گردد.
- برای استفاده از فرم واژینال دارو، شیوه صحیح کاربرد اپلیکاتور را بیاموزید. لازم است پیش از استفاده، ناحیه واژن با آب و صابون شسته شود.
مراقبت‌ها و توصیه‌های پرستاری
- با استفاده از فرم واژینال این دارو می‌توان در زنان یائسه نسبت طبیعی 2 به 1 مربوط به استرادیول سرم به استرون را ایجاد کرد.
- بیمارانی که از استروژن‌ها برای مدت طولانی استفاده می‌کنند لازم است به صورت سالانه معاینه شوند. وضعیت سطح چربی خون، فشار خون، وزن بدن و عملکرد کبدی را مرتبا کنترل نمایید.
- بخاطر داشته باشید برای درمان خونریزی از رحم یا کاهش خونریزی جراحی بهتر است از اشکال تزریق عضلانی یا وریدی استفاده نمود.
- تزریق وریدی را به آهستگی انجام دهید تا از گرگرفتگی پیشگیری شود.
- به علت خطر بروز ترومبوآمبولی لازم است مصرف استروژن‌ها حداقل یک ماه پیش از مدت طولانی بی حرکتی (برای مثال جراحی زانو یا لگن) قطع شود.
- انجام معاینات فیزیکی پیگیر مانند کنترل فشار خون، معاینه پستان، شکم، لگن، پاپ اسمیر هد 6 تا 12 ماه یک بار بسیار اهمیت دارد. پزشک امکان قطع درمان را هر 3 تا 6 ماه یک بار مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
گروه سلامت ستاره
