خطبه متقین در نهج البلاغه (صفات متقین از زبان امام علی (ع))

ستاره | سرویس مذهبی – برای این که متوجه بشوید بعضی از افراد با ایمان چقدر عالی از فرصت هایشان بهره می برند کمی به همام که از یاران امام علی (ع) بود توجه کنید. در حالی که خیلی از افراد معاصر امام علی (ع) هیچ فیضی از حضور ایشان نبردند شخصی مثل همام نهایت بهره را برد و از مولای متقیان درباره صفات متقین سوال کرد. با برخی از ویژگی های متقین از زبان امام علی (ع) همراه ما باشید.

 

 

خطبه متقین چیست؟‌

خطبه متقین از خطبه های مشهور امام علی (ع) است که به درخواست یکی از شیعیان به نام هَمّام ایراد شده است.

همام به امیرالمومنین (ع) گفت: «ای امیر مؤمنان، پرهیزگاران را برای من بستای چنان که گویی به آنان می‌نگرم.»

امام در پاسخ او مکثی کرد و سپس فرمود: «ای همام از خدا بترس و نیکوکار باش که «همانا خداوند با کسانی است که پرهیزگارند و آنان که نیکو کردارند»؛ (آیه ۱۲۸ سوره نحل)

همّام راضی نشد امام را قسم داد و باز اصرار کرد.

امام (ع) خدا را ستود و بر او ثنا گفت و بر پیامبر (ص) و آل او درود فرستاد و سپس خطبه متقین را ایراد کرد.

 

خطبه متقین چندمین خطبه است؟‌

خطبه همام یا متقین خطبه شماره ۱۹۳ نهج البلاغه است. البته در بعضی از نسخه های نهج البلاغه خطبه شماره ۱۸۴، ۱۸۶، ۱۹۱، ۱۹۲ و ۲۲۱ می باشد.

 

نام دیگر خطبه متقین‌

چون این خطبه را همام از امام علی (ع) درخواست کرده است نام دیگر آن خطبه همام است.

 

موضوع خطبه متقین‌

امام علی (ع) در این خطبه پرهیزکاران را توصیف می کند. ویژگی های فردی، اجتماعی و عبادی متقین در این خطبه آن چنان تاثیرگذار تشریح شده است که همام پس از شنیدن آن مدهوش شد و از دنیا رفت.

 

صفات متقین در خطبه همام‌

امام (ع) در این خطبه رفتار پرهیزکاران در اجتماع، رفتار فردی آنها، عبادت آن ها و نگاه آن ها به خود را ترسیم نموده است.

 

صفات اجتماعی متقین

• نیک گفتاری، میانه روی، فروتنی، چشم پوشی از محرمات، گوش دادن به علم سودمند، حریص در طلب دانش، شکیبایی در سختی ها، بخشیدن کسی که به او ظلم کرده، دوری از سخن زشت،‌ تباه نکردن چیزی که به او سپرده شده، فرو بردن خشم،‌در امان بودن مردم از بدی او و امیدواری مردم به کارهای نیک او

صفات فردی متقین

• بدگمانی به خود، ترس از تمجید توسط دیگران، ایمان همراه با یقین، بردباری و امید به امور اخروی

صفات متقین در ارتباط با خدا

• نماز شبانه همراه با تلاوت قرآن، دواجویی در قرآن، تاثیر قرآن بر جان آن ها، خشوع در عبادات و شکرگزاری در طول شبانه روز

 

متن و ترجمه خطبه متقین‌

أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللّهَ ـ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى ـ خَلَقَ الْخَلْقَ

اما بعد (از حمد و ثناى الهى)، خداوند منزه و والا خلق را آفرید

 

حِینَ خَلَقَهُمْ غَنِیًّا عَنْ طَاعَتِهِمْ

در حالى که از اطاعتشان بى نیاز

 

آمِناً مِنْ مَعْصِیَتِهِمْ

و از معصیتشان ایمن بود

 

لاَِنَّهُ لاَ تَضُرُّهُ مَعْصِیَةُ مَنْ عَصَاهُ

زیرا نه عصیان گنه کاران به او زیان مى رساند (و بر دامان کبریایى اش گردى مى نشاند)

 

وَ لاَ تَنْفَعُهُ طَاعَةُ مَنْ أَطَاعَهُ.

و نه اطاعت مطیعان به او نفعى مى بخشد.

 

فَقَسَمَ بَیْنَهُمْ مَعَایِشَهُمْ

پس از آفرینش آنان، روزى و معیشت شان را (با روش حکیمانه اى) در میان آنان تقسیم کرد

 

وَ وَضَعَهُمْ مِنَ الدُّنْیَا مَوَاضِعَهُمْ.

و هر یک را در جایگاه دنیوى اش جاى داد.

 

فَالْمُتَّقُونَ فِیهَا هُمْ أَهْلُ الْفَضَائِلِ:

(ولى) پرهیزکاران در این دنیا صاحب فضایلى هستند:

 

مَنْطِقُهُمُ الصَّوَابُ

گفتارشان راست

 

وَ مَلْبَسُهُمُ الاِقْتِصَادُ

لباسشان میانه روى

 

وَ مَشْیُهُمُ التَّوَاضُعُ.

و راه رفتنشان تواضع و فروتنى است.

 

غَضُّوا أَبْصَارَهُمْ عَمَّا حَرَّمَ اللّهُ عَلَیْهِمْ

چشمان خویش را از آنچه خداوند بر آنان حرام کرده فرو نهاده اند

 

وَ وَقَفَوا أَسْمَاعَهُمْ عَلَى الْعِلْمِ النَّافِعِ لَهُمْ.

و گوشهاى خود را وقف شنیدن علم و دانشى کرده اند که براى آنان سودمند است

 

نُزِّلَتْ أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی الْبَلاَءِ کَالَّتِی نُزِّلَتْ فِی الرَّخَاءِ.

حال آنان در بلا همچون حالشان در آسایش و رفاه است.

 

وَ لَوْلاَ الاَْجَلُ الَّذِی کَتَبَ اللّهُ عَلَیْهِمْ

و اگر سرآمد معیّنى که خداوند براى (زندگى) آنها مقرّر داشته نبود

 

لَمْ تَسْتَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِی أَجْسَادِهِمْ طَرْفَةَ عَیْن

یک چشم بر هم زدن، ارواحشان

 

شَوْقاً إِلَى الثَّوَابِ

از شوق پاداش الهى

 

وَ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ.

و ترس از کیفر او در جسمشان قرار نمى گرفت.

 

عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ

آفریدگار در روح و جانشان بزرگ جلوه کرده

 

فَصَغُرَ مَادُونَهُ فِی أَعْیُنِهِمْ

به همین دلیل غیر او در چشمانشان کوچک است

 

فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُنَعَّمُونَ

آنها به کسانى مى مانند که بهشت را با چشم خود دیده و در آن متنعم اند

 

وَ هُمْ وَ النَّارُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا

و همچون کسانى هستند که آتش دوزخ را مشاهده کرده

 

فَهُمْ فِیهَا مُعَذَّبُونَ.

و در آن معذّبند.

 

قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَةٌ

قلبهاى آنها اندوهگین

 

وَ شُرُورُهُمْ مَأْمُونَةٌ

و مردم از شرّشان در امان اند

 

وَ أَجْسَادُهُمْ نَحِیفَةٌ

اندامشان لاغر

 

وَ حَاجَاتُهُمْ خَفِیفَةٌ

و نیازهایشان اندک

 

وَ أَنْفُسُهُمْ عَفِیفَةٌ.

و نفوس شان عفیف و پاک است

 

صَبَرُوا أَیَّاماً قَصِیرَةً

آنها براى مدتى کوتاهى در این جهان صبر و شکیبایى پیشه کردند

 

أَعْقَبَتْهُمْ رَاحَةً طَوِیلَةً

و به دنبال آن آسایشى طولانى نصیبشان شد.

 

تِجَارَةٌ مُرْبِحَةٌ یَسَّرَهَا لَهُمْ رَبُّهُمْ

این تجارتى پر سود است که پروردگارشان براى آنها فراهم ساخته است

 

أَرَادَتْهُمُ الدُّنْیَا فَلَمْ یُرِیدُوهَا

دنیا (با جلوه گریهایش) به سراغ آنها آمد ولى آنها فریبش را نخوردند و آن را نخواستند

 

وَ أَسَرَتْهُمْ فَفَدَوْا أَنْفُسَهُمْ مِنْهَا

دنیا مى رفت که آنها را اسیر خود سازد ولى آنان به بهاى جان، خویش را از اسارتش آزاد ساختند

 

أَمَّا اللَّیْلُ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ

اما شب هنگام بر پاى خود (به نماز) مى ایستند

 

تَالِینَ لاَِجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلاً

و آیات قرآن را شمرده و با تدبر مى خوانند

 

یُحَزِّنُونَ بِهِ أَنْفُسَهُمْ

به وسیله آن، جان خویش را محزون مى سازند

 

وَ یَسْتَثِیرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ

و داروى درد خود را از آن مى طلبند.

 

فَإِذَا مَرُّوا بِآیَة فِیهَا تَشْوِیقٌ

هنگامى که به آیه اى مى رسند که در آن، تشویق است (تشویق به پاداشهاى بزرگ الهى در برابر ایمان و عمل صالح)

 

رَکَنُوا إِلَیْهَا طَمَعاً

با اشتیاق فراوان بر آن تکیه مى کنند

 

وَ تَطَلَّعَتْ نُفُوسُهُمْ إِلَیْهَا شَوْقاً

و چشم جانشان با علاقه بسیار در آن خیره مى شود

 

وَ ظَنُّوا أَنَّها نُصْبَ أَعْیُنِهِمْ

و گویى آن بشارت را در برابر چشم خود مى بینند

 

وَ إِذَا مَرُّوا بِآیَة فِیهَا تَخْوِیفٌ

و هنگامى که به آیه اى مى رسند که بیم و انذار در آن است (انذار در برابر گناهان)

 

أَصْغَوْا إِلَیْهَا مَسَامِعَ قُلُوبِهِمْ

گوشهاى دل خویش را براى شنیدن آن باز مى کنند

 

وَ ظَنُّوا أَنَّ زَفِیرَ جَهَنَّمَ وَ شَهِیقَهَا فِی أُصُولِ آذَانِهِمْ

و گویى فریادها و ناله هاى زبانه هاى آتش دوزخ در درون گوششان طنین انداز است

 

فَهُمْ حَانُونَ عَلَى أَوْسَاطِهِمْ

آنها قامت خود را در پیشگاه خدا خم مى کنند (و به رکوع مى روند)

 

مُفْتَرِشُونَ لِجِبَاهِهِمْ وَ أَکُفِّهِمْ وَ رُکَبِهِمْ وَ أَطْرَافِ أَقْدَامِهِمْ

و پیشانى و کف دست ها و سر زانوها و نوک انگشتان پا را (به هنگام سجده) بر زمین مى گسترانند

 

یَطْلُبُونَ إِلَى اللّهِ تَعَالَى فِی فَکَاکِ رِقَابِهِمْ

و آزادى خویش را از پیشگاه خداوند متعال درخواست مى کنند.

 

وَ أَمَّا النَّهَارَ فَحُلَمَاءُ عُلَمَاءُ أَبْرَارٌ أَتْقِیَاءُ.

پرهیزگاران به هنگام روز، دانشمندانى بردبار و نیکوکارانى با تقوا هستند

 

قَدْ بَرَاهُمُ الْخَوْفُ بَرْیَ الْقِدَاحِ

ترس و خوف (در برابر مسؤولیت هاى الهى) بدن هاى آنها را همچون چوبه هاى تیر، تراشیده و لاغر ساخته است

 

یَنْظُرُ إِلَیْهِمُ النَّاظِرُ فَیَحْسَبُهُمْ مَرْضَى

آن گونه که بینندگان (ناآگاه) آنها را بیمار مى پندارند

 

وَ مَا بِالْقَوْمِ مِنْ مَرَض

در حالى که هیچ بیمارى در وجودشان نیست

 

وَ یَقُولُ: لَقَدْ خُولِطُوا!

و گوینده (بى خبر وغافل) مى گوید: افکارشان به هم ریخته و بیمار دل اند

 

وَ لَقَدْ خَالَطَهُمْ أَمْرٌ عَظِیمٌ!

در حالى که اندیشه اى بس بزرگ با فکر آنان آمیخته است

 

لاَ یَرْضَوْنَ مِنْ أَعْمَالِهِمُ الْقَلِیلَ

از اعمال اندک، خشنود نمى شوند

 

وَ لاَ یَسْتَکْثِرُونَ الْکَثِیرَ

و اعمال فراوان خود را زیاد نمى شمارند

 

فَهُمْ لاَِنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ وَ مِنْ أَعْمَالِهِمْ مُشْفِقُونَ

بلکه پیوسته خود را (به کوتاهى و قصور) متّهم مى سازند و از اعمال خود نگرانند

 

إِذَا زُکِّیَ أَحَدٌ مِنْهُمْ

هرگاه یکى از آنها را مدح و ستایش کنند

 

خَافَ مِمَّا یُقَالُ لَهُ

از آنچه درباره او گفته شده به هراس مى افتد

 

فَیَقُولُ: أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِی منْ غَیْرِی

و مى گوید : من از دیگران نسبت به خود آگاه ترم

 

وَ رَبِّی أَعْلَمُ بِی مِنِّی بِنَفْسِی

و پروردگارم به اعمال من از من آگاه تر است

 

اللَّهُمَّ لاَ تُؤَاخِذْنِی بِما یَقُولُونَ

بارالها! مرا به جهت نیکی هایى که به من نسبت مى دهند مؤاخذه مفرما

 

وَ اجْعَلْنِی أَفْضَلَ مِمَّا یَظُنُّونَ

و مرا برتر از آنچه آنها گمان مى کنند قرار ده

 

وَ اغْفِرْ لی مَا لاَ یَعْلَمُونَ

و گناهانى را که من دارم و آنها نمى دانند ببخش

 

فَمِنْ عَلاَمَةِ أَحَدِهِمْ

از نشانه هاى هر یک از آنها این است

 

أَنَّکَ تَرَى لَهُ قُوَّةً فِی دِین

که او را در دین خود قوى مى بینى

 

وَ حَزْماً فِی لِین

و در عین قاطعیت، نرم خو است

 

وَ إِیماناً فِی یَقِین

داراى ایمانى مملوّ از یقین

 

وَ حِرْصاً فِی عِلْم

و حرص در کسب دانش

 

وَ عِلْماً فِی حِلْم

و آگاهى در عین بردبارى

 

وَ قَصْداً فی غِنىً

و میانه روى در حال غنا و ثروت

 

وَ خُشُوعاً فِی عِبَادَة

و خشوع در عبادت

 

وَ تَجَمُّلاً فِی فَاقَة

و آراستگى در عین تهیدستى

 

وَ صَبْراً فِی شِدَّة

و شکیبایى در شدائد

 

وَ طَلَباً فِی حَلاَل

و طلب روزى حلال

 

وَ نَشَاطاً فِی هُدًى

و نشاط در راه هدایت

 

وَ تَحَرُّجاً عَنْ طَمَع

و دورى از طمع است

 

یَعْمَلُ الاَْعْمَالَ الصَّالِحَةَ

پیوسته عمل صالح انجام مى دهد

 

وَ هُوَ عَلَى وَجَل

و با این حال ترسان است (که از او پذیرفته نشود)

 

یُمْسِی وَ هَمُّهُ الشُّکْرُ

روز را به پایان مى برند در حالى که همّ او سپاسگزارى و شکر (خداوند) است

 

وَ یُصْبِحُ وَ هَمُّهُ الذِّکْر

و صبح مى کند در حالى که همه همّش یاد خداست

 

یَبِیتُ حَذِراً

شب را سپرى مى کند در حالى که ترسان است

 

وَ یُصْبِحُ فَرِحاً

و صبح بر مى خیزد در حالى که شادمان است

 

حَذِراً لَمَّا حُذِّرَ مِنَ الْغَفْلَةِ

ترسان از غفلتهایى است که از آن برحذر داشته شده

 

وَ فَرِحاً بِمَا أَصَابَ مِنَ الْفَضْلِ وَ الرَّحْمَةِ

و شادمان براى فضل و رحمتى است که به او رسیده (زیرا روز دیگرى از خدا عمر گرفته و درهاى سعى و تلاش را به روى او گشوده است)

 

إِنِ اسْتَصْعَبَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ فِیما تَکْرَهُ

هرگاه نفس او در انجام وظایفى که از آن ناخشنود است سرکشى کند

 

لَمْ یُعْطِهَا سُؤْلَهَا فِیمَا تُحِبُّ

او نیز نفس خود را از آنچه دوست دارد محروم مى سازد

 

قُرَّةُ عَیْنِهِ فِیمَا لاَ یَزُولُ

چشم روشنى او در چیزى است که زوال در آن راه ندارد

 

وَ زَهَادَتُهُ فِیمَا لاَ یَبْقَى

و زهد و بى اعتنایى اش نسبت به چیزى است که بقا و دوامى در آن نیست

 

یَمْزُجُ الْحِلْمَ بِالْعِلْمِ، وَ الْقَوْلَ بِالْعَمَلِ

علم را با حلم مى آمیزد و گفتار را با کردار

 

تَرَاهُ قَرِیباً أَمَلُهُ

او (پرهیزکار) را مى بینى که آرزویش نزدیک

 

قَلِیلاً زَلَلُهُ

لغزشش کم

 

خَاشِعاً قَلْبُهُ

قلبش خاشع

 

قَانِعَةً نَفْسُهُ

نفسش قانع

 

مَنْزُوراً أَکْلُهُ

خوراکش اندک

 

سَهْلاً أَمْرُهُ

امورش آسان

 

حَرِیزاً دِینُهُ

دینش محفوظ

 

مَیِّتَةً شَهْوَتُهُ

شهوت سرکشش مرده

 

مَکْظُوماً غَیْظُهُ

و خشمش فرو خورده شده است

 

اَلْخَیرُ مِنْهُ مَأْمُولٌ

(مردم) به خیر او امیدوار

 

وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ

و از شرّش در امان اند

 

إِنْ کَانَ فِی الْغَافِلِینَ کُتِبَ فِی الذَّاکِرِینَ

اگر در میان غافلان باشد جزو ذاکران محسوب مى شود

 

وَ إِنْ کانَ فی الذَّاکِرِینَ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغَافِلِینَ

و اگر در میان ذاکران باشد در زمره غافلان نوشته نمى شود

 

یَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَهُ

کسى را که به او ستم کرده (و پشیمان است) مى بخشد

 

وَ یُعْطِی مَنْ حَرَمَهُ

و به آن کس که محرومش ساخته عطا مى کند

 

وَ یَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ

و به کسى که پیوندش را با وى قطع کرده است، مى پیوندد

 

بَعِیداً فُحْشُهُ

سخن زشت و خشونت آمیز از او دور است

 

لَیِّناً قَوْلُهُ

گفتارش نرم و ملایم

 

غَائِباً مُنْکَرُهُ

منکرات از او غایب

 

حَاضِراً مَعْرُوفُهُ

و معروف و کارهاى شایسته او حاضر

 

مُقْبِلاً خَیْرُهُ

نیکى اش روى آورده

 

مُدْبِراً شَرُّهُ

و شرّش پشت کرده است

 

فِی الزَّلاَزِلِ وَ قُورٌ

در برابر حوادث سخت استوار

 

وَ فِی الْمَکَارِهِ صَبُورٌ

و در حوادث ناگوار، شکیبا

 

وَ فِی الرَّخَاءِ شَکُورٌ

و به هنگام فزونى نعمت شکرگزار است

 

لاَ یَحِیفُ عَلَى مَنْ یُبْغِضُ

به کسى که با او دشمنى دارد ستم نمى کند

 

وَ لاَ یَأْثَمُ فِیمَنْ یُحِبُّ

و به سبب دوستى با کسى مرتکب گناه نمى شود

 

یَعْتَرِفُ بِالْحَقِّ قَبْلَ أَنْ یُشْهَدَ عَلَیْهِ

و پیش از آن که شاهدى بر ضدّش اقامه شود اعتراف به حق مى کند

 

لاَ یُضِیعُ مَا اسْتُحْفِظَ

آنچه حفظش را به او سپرده اند تباه نمى سازد

 

وَ لاَ یَنْسَى مَا ذُکِّرَ

و آنچه را به او تذکّر داده اند فراموش نمى کند

 

وَ لاَ یُنَابِزُ بِالاَْلْقَابِ

مردم را با نام هاى زشت نمى خواند

 

وَ لاَ یُضَارُّ بِالْجَارِ

و به همسایگان زیان نمى رساند

 

وَ لاَ یَشْمَتُ بِالْمَصَائِبِ

مصیبت زده را شماتت نمى کند

 

وَ لاَ یَدْخُلُ فِی الْبَاطِلِ

در امور باطل وارد نمى شود

 

وَ لاَ یَخْرُجُ مِنَ الْحَقِّ

و از دائره حق بیرون نمى رود

 

إِنْ صَمَتَ لَمْ یَغُمَّهُ صَمْتُهُ

هر گاه سکوت کند سکوتش وى را غمگین نمى سازد

 

وَ إِنْ ضَحِکَ لَمْ یَعْلُ صَوْتُهُ

و اگر بخندد صدایش به قهقهه بلند نمى شود

 

وَ إِنْ بُغِیَ عَلَیْهِ صَبَرَ حَتَّى یَکُونَ اللّهُ هُوَ الَّذِی یَنْتَقِمُ لَهُ

و هرگاه به او ستمى شود (حتى الامکان) صبر مى کند تا خدا انتقامش را بگیرد

 

نَفْسُهُ مِنْهُ فِی عَنَاء

نفس خود را به زحمت مى افکند

 

وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَة

ولى مردم از دست او راحت اند

 

أَتْعَبَ نَفْسَهُ لاِخِرَتِهِ

خویشتن را براى آخرت به تعب مى اندازند

 

وَ أَرَاحَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ

و مردم را از ناحیه خود آسوده مى سازد

 

بُعْدُهُ عَمَّنْ تَبَاعَدَ عَنْهُ زُهْدٌ وَ نَزَاهَةٌ

دورى اش از کسانى که دورى مى کند، به سبب زهد و حفظ پاکى است

 

وَ دُنُوُّهُ مِمَّنْ دَنَا مِنْهُ لِینٌ وَ رَحْمَةٌ

و نزدیکى اش به کسانى که نزدیک مى شود، مهربانى و رحمت است

 

لَیْسَ تَبَاعُدُهُ بِکِبْر وَ عَظَمَة

نه اینکه دورى اش از روى تکبّر و خودبزرگ بینى

 

وَ لاَ دُنُوُّهُ بِمَکْر وَ خَدِیعَة

و نزدیکى اش براى مکر و خدعه (و بهره گیرى مادى) باشد.

 

 

در پایان این خطبه در نهج البلاغه آمده است: هنگامى که سخن امیرمؤمنان به اینجا رسید، همام فریادى کشیدو جان داد.

 

 

فَقَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (ع): أَمَا وَ اللّهِ لَقَدْ کُنْتُ أَخَافُهَا عَلَیْهِ.

در این هنگام امیرمؤمنان (ع) فرمود: به خدا سوگند من از این پیشامد بر او مى ترسیدم.

 

ثُمَّ قَالَ: هکَذَا تَصْنَعُ الْمَوَاعِظُ الْبَالِغَةُ بِأَهْلِهَا.

 

سپس فرمود: این گونه اندرزهاى رسا به آنها که اهل موعظه اند، اثر مى گذارد.

 

 

در اینجا کسى به امام عرض کرد: پس چرا این مواعظ با شما چنین نمى کند؟

 

امام در پاسخ او فرمود:

 

وَیْحَکَ، إِنَّ لِکُلِّ أَجَلٍ وَقْتاً لاَیَعْدُوهُ وَ سَبَباً لاَ یَتَجَاوَزُهُ. فَمَهْلاً ! لاَ تَعُدْ لِمِثْلِهَا، فَإِنَّمَا نَفَثَ الشَّیْطَانُ عَلَى لِسَانِکَ!

 

واى بر تو هر اجل و سرآمدى وقت معیّنى دارد که از آن نمى گذرد و سبب خاصّى دارد که از آن تجاوز نمى کند» سپس افزود: «آرام باش دیگر چنین سخنى مگو! این سخنى بود که شیطان بر زبان تو جارى ساخت».