معنی مرصاد در فرهنگ قرآنی چیست؟

ستاره | سرویس مذهبی –  در این مطلب میخواهیم با معنی مرصاد آشنا شویم.

 

معنی مرصاد در لغت نامه

در لغت نامه دهخدا مرصاد اینطور معنی شده است:

• راه، طریق، راه فراخ، مرصد، راهی که در او نگاهبان باشد، دیده گاه، رصدگاه، جای دیده بان، گذرگاه، راه نظرگاه، جایی که ملاحظ و مراقب کسی باشند: ان ربک لبالمرصاد (سوره فجر آیه ۱۴)؛ همانا خدای تو در گذرگاه است. سر راه، جایی که در آن انتظار دشمن کشند، کمین گاه: ان جهنم کانت مرصادا (سوره نبا آیه ۲۱)؛ همانا جهنم کمین گاهی است.

 

معنی مرصاد در فرهنگ واژگان قرآن

• مرصاد در فرهنگ واژگان قرآن به معنی کمین گاه آورده شده است. کلمه رصد به معنای آماده شدن برای مراقبت است و مرصاد به معنای محلی است که برای مراقبت در آنجا قرار می گیرد. مانند عبارت «ان جهنم کانت مرصادا: بی تردید دوزخ کمین گاه است» که این نکته را می فهماند که جهنم محل عبور همه مردم است. همانطور که در آیه «و ان منکم الا واردها (سوره مریم آیه ۷۱)؛ هیچ کس از شما نیست مگر آن که به جهنم وارد خواهد شد» نیز به این واقعیت اشاره شده است.

 

واژه مرصاد در قرآن

در متن قرآن دو جا کلمه مرصاد آمده است:

سوره فجر آیه ۱۴:

«اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ»

«به یقین پروردگار تو در کمین (ستمگران) است»

این آیه هشداری است برای کسانی که در مسیر اقوام طغیانگر قدم می گذارند. واژه مرصاد در مورد کمین گاهی به کار می رود که همه افراد ناچارند از آن عبور کنند با این که می دانند شخصی در آنجا کمین کرده تا به آن ها ضربه بزند. بنابراین کسی نمی تواند از عذاب الهی فرار کند و خداوند هر زمانی که اراده کند آن ها را مجازات خواهد کرد.

 

و سوره نبا آیه ۲۱:

«اِنَّ جَهَنَّمَ کانَتْ مِرْصاداً»

«مسلما (در آن روز) جهنم کمین گاهی بزرگ است»

 

در روز قیامت فرشتگان عذاب در کمین طغیان گران خواهند بود. زیرا همانطور که در آیه ۷۱ سوره مریم می خوانیم:

«وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا ۚ كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا»

«و همه شما (بدون استثنا) وارد جهنم می‌شوید؛ این امری است حتمی و قطعی بر پروردگارت»

بنابراین همه انسان ها اعم از نیک و بد از کنار یا بالای دوزخ عبور می کنند و در این گذرگاه بر اساس تفاسیر مختلف فرشتگان عذاب و یا جاذبه آتش جهنم در کمین سرکشان است و آن ها را در کام آتش فرو می برد.

 

مرصاد در کلام معصومین (ع)

• امام صادق (ع) درباره مرصاد می فرمایند:

«المِرْصادُ قَنْطَرَةٌ عَلَى الصِّراطِ لا یَجُوْزُها عَبْدٌ بِمَظْلَمَة»

«مرصاد پلى است بر طریقى که از روى جهنم می گذرد، کسى که حق مظلومى بر گردن او باشد، از آن‌جا نخواهد گذشت.»

 

«إِنَّ عَلَى جَهَنَّمَ جِسْراً أَدَقُّ مِنَ الشَّعْرِ، أَحَدُّ مِنَ السَّیْفِ»

«بر دوزخ پلى کشیده شده باریک تر از مو و تیزتر از شمشیر»

 

• امام باقر (ع) در روضه کافی از پیامبر اکرم (ص) نقل می کنند که بعد از بیان مشخصات پل صراط فرمودند:

«وَ هُوَ قَوْلُ الله تَبارَکَ وَ تَعالى اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ»

«این همان چیزى است که خداوند متعال فرموده ان ربک لبالمرصاد»

 

• ابن عباس نیز در حدیثی که احتمالا از پیامبر (ص) یا امام علی (ع) نقل کرده است می گوید:

«بر جهنم هفت پل قرار دارد، نزد پل اوّل از «ایمان» سؤال مى شود اگر آن را به طور کامل ارائه دهد به پل دوّم مى رود، و در آنجا از «نماز» سؤال مى شود، اگر به طور کامل ارائه دهد به پل سوّم مى رود، در آنجا سؤال از «زکات» مى شود، اگر آن را ارائه دهد به پل چهارم مى رود، در آنجا از «روزه» ماه مبارک رمضان سؤال مى شود، اگر آن را ارائه دهد به پل پنجم مى رود، در آنجا از «حج و عمره» سؤال مى شود، اگر آنها را ارائه دهد به پل ششم مى رود و در آنجا از «صله رحم» سؤال مى شود اگر آن را ارائه دهد به پل هفتم مى رود، در آنجا از «مظالم و حقوق بندگان» از او سؤال مى کنند… و این است معناى سخن خداوند اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ.»