نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
ستاره | سرویس سلامت – بیماری نقرس یک بیماری شایع مفاصل و علت آن سوء مزاج است. نقرس بر اساس عامل به وجود آورنده، به نوع گرم (دموی و صفراوی) و سرد (بلغمی و سودایی) تقسیم می شود. تشخیص بیماری با توجه به وضعیت بیمار و هم چنین نوع و طرح درد، ورم مفصل و عادات و رژیم غذایی است و بر اساس سوء مزاج تشخیص داده شده و با اتخاذ تدابیر مناسب، درمان انجام می شود. بیماری نقرس از شست پا شروع می شود و با ورم و قرمز شدن و براق شدن مفصل همراه است و کم کم کل مفاصل را درگیر می کند. از آن جا که تنوع داروهای مورد استفاده در درمان نقرس به اندازه کافی نیست و البته داروهای شیمیایی (مثل قرص کلشی سین)، بدون عارضه نیستند و عوارضی برای سایر اعضا دارند، گیاه درمانی و طب سنتی در درمان نقرس نقش به سزایی دارد. در پزشکی امروز عامل نقرس را مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز و بالا رفتن میزان اسید اوریک یا اوره می دانند ولی در روایات خوردن تخم مرغ و ماهی و هم چنین الکل از عوامل ابتلا به نقرس معرفی شده است.
علت بیماری نقرس در طب سنتی
در دیدگاه طب سنتی، حفظ سلامت در نتیجه تعادل مزاجی، و بیماری در نتیجه خروج از حالت تعادل رخ می دهد. بیماری در طب سنتی یا ناشی از سوء مزاجی است که در عضو و یا کل بدن ایجاد شده است، یا تغییری که در شکل و ظاهر عضو ایجاد می شود و یا گسستگی که در عضو ایجاد شده است (که به این حالت تفرق اتصال گفته می شود). گاهی ترکیبی از این علل بیماری را ایجاد می کند و یا در سیر بیماری حالت های دیگر نیز به وجود می آید. در بیماری نقرس، در ابتدای بیماری سوء مزاجی در عضو درگیر که معمولاً مفصل است ایجاد می شود؛ مثلاً گرمی غیرطبیعی در مفصل به وجود می آید. با هجوم ماده به سمت عضو که بر اساس اسباب بیماری ممکن است صفرا، بلغم، سودا و دم و یا ترکیبی از اینها باشد، درنهایت سوء هیئت ترکیب ایجاد می شود و با افزایش ورم حتی تفرق اتصال هم به وجود می آید. تقسیم بندی بیماری نقرس در طب سنتی بر اساس اسباب بیماری و یا سوء مزاجی است که در عضو ایجاد شده است که بر اساس خلط ایجادکننده و نشانه های همراه، تشخیص داده می شود و نهایتاً درمان صورت می گیرد.
درمان نقرس
امروزه نتیجه تحقیقات گسترده نشان داده است که شیوه زندگی نقش مهمی در کاهش بروز نقرس دارد. فعالیت هایی مانند کاهش مصرف الکل، کاهش وزن، محدود کردن خوردن غذاهای سرشار از پروتئین و پورین، نوشیدن آب زیاد و پوشاندن مفاصل در فصل سرما (زیرا سرما باعث حمله نقرسی می شود) می تواند باعث کاهش احتمال وقوع این بیماری شود. همچنین تحقیقات فراوانی نیز بر روی تأثیر رژیم غذایی و رابطه آن با نقرس انجام شده است که نشان می دهند این افراد نباید گوشت قرمز بخورند و خوردن گوشت کبد، بوقلمون، ماهی ساردین، ماهی قزل آلا، خوک و … نیز برای این بیماران مضر است. همچنین مبتلایان، در صورت مصرف الکل، باید مصرف الکل را متوقف کنند؛ چراکه باعث افزایش غلظت اسید اوریک پلاسما می شود و با افزایش غلظت اسید اوریک پلاسما شدت بیماری افزایش می یابد.
درمان نقرس با خوردن میوه ها
- یکی از مهم ترین و موثرترین میوه ها در درمان نقرس آلبالو است. بهتر است کسانی که درگیر این بیماری هستند هر روز یک ساعت قبل از صرف غذا حدود صد گرم آلبالو میل کنند.
- خوردن آلو تازه، پخته شده و یا کمپوت آلو برای درمان بیماران مبتلا به روماتیسم، و نقرس مفید است (مصرف آلو به صورت پخته برای افراد ضعیف و مسن بهتر است زیرا آلوی خام، دیر هضم می باشد).
- یکی از میوه های مفید در درمان نقرس انگور است، پیشنهاد می ¬شود که بیماران روزي سه ليوان آب انگور ميل کنند. همچنین خوردن گالش انگور در صبح و عصر به مدت يك هفته می تواند موثر باشد ولي در خوردن آن نباید افراط شود.
- از دیگر میوه های موثر در درمان نقرس تمشک است. بهتر است افراد مبتلا به نقرس روزی ۲ بار و هر بار ۱۰۰ گرم تمشک بخورند. همچنین خوردن توت فرنگی، گیلاس و طالبی قبل از غذا، و هلو نیم ساعت بعد از غذا که به خنثی کردن و دفع اسید اوریک کمک می کند، توصیه می ¬شود.
- افراد مبتلا به نقرس بهتر است هر شب سیب بخورند و یا يك عدد سيب را در ۵۰۰ سي سي آب جوشانده هر ۸ ساعت يك فنجان ميل کنند. در واقع سیب به عنوان یکی از بهترین درمان کننده های نقرس شناخته شده است. به طور کلی سیب دارای اسید مالیک می باشد که باعث خنثی کردن اثر اسید اوریک می گردد. پیشنهاد شده که بعد از هر وعده غذا، یک عدد سیب مصرف شود.
- گلابی برای غدد داخلی بدن بسیار مفید است. تانن و پتاسیم آن، اسید اوریک را به هر اندازه که باشد حل می نماید. به همین دلیل افراد مبتلا به نقرس، آرتروز و رماتیسم می توانند از آن بهره زیادی ببرند.
- مصرف روزانه توت خشک و ترب سفيد يا سياه می تواند در درمان نقرس موثر باشد، این مواد خنثی کننده اثر پورین در نقرس است و حتی با خوردن روزانه این میوه ها می توان درد را از بین برد.
- لیمو ترش بزرگترین دشمن اسید اوریک است. ویتامین C به عنوان درمانی برای مفصل دردناک شناخته شده است. از محلول آب لیمو ترش در آب و استفاده از این محلول به صورت ۳ بار در هفته، می توان به بهبود این بیماری کمک کرد.
- پیامبر اسلام (ص) می فرمایند: انجیر بخورید، چه خشک باشد چه تازه، زیرا بواسیر را قطع می‌کند و برای نقرس و سردی مفصل مفید است. مقدار مصرف انجیر حداقل هفت دانه در روز توصیه می شود.
درمان نقرس با گیاهان دارویی
- سماق:
بهترین داروی ضد نقرس سماق است مصرف یک قاشق سماق همراه صبحانه، نهار و شام با غذا یا آب تمامی علایم نقرس را از بین می برد.
- دانه کرفس:
دانه کرفس به عنوان ضدالتهاب می تواند ورم را از بین ببرد و مانع درد ناشی از تورم اطراف مفصل می شود.
- عرق زالزلک:
یکی از عرقیات موثر در درمان نقرس عرق زالزالك است که توصیه می ¬شود هر روز صبح و عصر نصف استكان ميل شود.
- برگ يا پوست درخت زيتون:
با برگ یا پوست درخت زیتون می توان جوشانده ای درست کرد که در درمان نقرس بسیار مفید است. برای این منظور ۷ گرم برگ یا پوست درخت زیتون را در ۲۰۰ سي سي آب جوشانده و روزي سه فنجان ميل شود. توصیه می شود كساني كه فشار خون آنها پايين است مصرف نكنند.
- معجون فندق:
افرادی كه به بیماری نقرس مبتلا هستند ۳۰ عدد فندق و يك قاشق عسل با يك ليوان شير مخلوط کنند و همراه صبحانه ميل كنند.
- دم کرده برگ درخت گردو:
۲ گرم برگ درخت گردو را در ۱۵۰ سي‌سي آب‌جوش به مدت ۲۰ دقيقه دم‌كرده و با عسل ميل شود. این دم کرده می تواند در درمان نقرس مفید واقع شود.
- اسطوخودوس:
۲ گرم اسطوخودوس را در ۱۰۰ سي سي آب جوش ۲۰ دقيقه دم‌كرده سپس صاف كرده يك دوم ليموترش به آن اضافه كرده و همراه عسل ميل شود.
- شیطرج:
در بیماری نقرس ورم مفصل نشانه وجود مواد زائد در مفصل است و شیطرج این مواد را خارج می کند، خوردن حداقل ۴ گرم شیطرج آسیاب شده، هر روز صبح و شب می تواند در درمان نقرس مفید باشد.
- شربت زرشك:
آب زرشك ۵۰۰ گرم، آب سيب ۵۰۰ گرم، آبليمو ۲۵۰ گرم و شكر ۵۰۰ گرم را با حرارت ملايم جوشانده تا قوام آيد. سپس از این شربت روزي ۴ قاشق ميل شود. - شربت ضد نقرس:
عرق مرزه، عرق بومادران، عرق خارشتر یا خارخاسک، عرق کرفس، عرق رازیانه، عرق شنبلیله از هر کدام یک بطری؛ به علاوه آب گلابى، آب نارنگى، آب پرتقال، آب گوجه سبز، آب غوره، آب انگور از هرکدام ۲۵۰ گرم. آب میوه ها و عرقیات ۱۰ دقیقه روى شعله ملایم جوشانده شود، سپس مقدارى عسل و یا شکر و یا قند به اندازه اى که شیرین شود وارد کرده و ۱۰ دقیقه بجوشانید. نصف قاشق چایخورى زعفران سائیده اضافه و ۱۰ دقیقه دیگر بجوشانید. این شربت را پس از سرد شدن در یخچال نگهدارى کنید. مصرف روزانه بین ۱ تا ۳ استکان از این شربت به درمان نقرس کمک می کند.
ضمادهای گیاهی برای تسکین درد
- ماليدن اسانس پرتقال به محل درد مفيد مي‌باشد.
- ۲۰ گرم هسته خرمالو را آسياب نموده و با ۱۵۰ سي‌سي روغن منداب مخلوط کنید. مخلوط را داخل شيشه ريخته و در آن را محكم ببنديد، شیشه را چهار ساعت در آب در حال جوش قرار دهید و سپس صاف نموده به محل درد بماليد.
- ۲۰ گرم صمغ کاج را در ۱۰۰ گرم روغن زيتون مخلوط كرده داخل يك شيشه ريخته درب آنرا محكم بسته به مدت يك ساعت داخل آب جوش قرار دهید و سپس به محل درد بماليد.
- ۲۰ گرم بابونه را با ۲۰۰ گرم روغن زيتون داخل شيشه اي ريخته، درب آن را محكم ببنديد و به مدت ۴ ساعت در آبي كه مي جوشد قرار دهید، سپس صاف نموده عضو را با آن مالش دهید.
منبع: دکتر سلام
