نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 19 مرداد 1401
ستاره | سرویس گردشگری – نایین در استان اصفهان و مرکز شهرستان نائین قرار دارد. این شهر در منطقه دشت کویر قرار گرفته‌است و آب و هوایی خشک دارد. قدمت نایین بیش از ۳۰۰۰ سال است و وجود مسجد جامع نایین که از لحاظ قدمت اولین یا دومین مسجد پابرجا در ایران است؛ شاهدی بر این مدعاست. علاوه بر زبان فارسی، بسیاری از مردم محلی به گویش نائینی هم صحبت می‌کنند که گویشی از زبان‌های ایرانی مرکزی است. در این مطلب نگاهی به مهم‌ترین جاذبه های گردشگری نایین انداخته‌ایم.
موقعیت جغرافیایی نایین بر روی نقشه
۱. مسجد باباعبدالله نایین
بنای تاریخی مسجد باباعبد الله در ابتدا به صورت گنبد مقبره‌ای دوره ایلخانی بوده و سپس مسجد در کنار آن توسعه یافته است. این بنای تاریخی به صورت مسجد دو ایوانه بوده که پس از عبور از ورودی اصلی به صورت غیر مستقیم به سمت چپ و راست به داخل صحن یا حیاط وارد گردیده و در قسمت سمت چپ حیاط به صورت طاقنما بوده و در سمت راست آن پشت طاقنما‌ها شبستانی قراردارد که به عنوان شبستان زمستانه استفاده می‌شده است.
مسجد باباعبدالله در اواخر قرن هفتم و یا اوایل قرن هشتم هجری ساخته شده است که کتیبه‌ای متعلق به سال ۷۰۰ هجری در آن وجود دارد. این مسجد در کوچه‌ای که به فاصله اندکی از راسته بازار متصل می‌شود جای گرفته است. همان طور که ذکر شد مسجد دارای یک گنبدخانه‌ای مرتفع و عظیم است که در انتهای جبهه قبله قراردارد. در این گنبد خانه تعدادی قبور متعلق به بزرگان و عرفای زمان ایلخانان وجود دارد که برروی قبور با گچبری‌ها و آیات قرآنی نقر شده است.
درسه کنج‌های ایجاد شده در گوشه‌های گنبد تزئینات معماری به صورت مقرنس دیده می‌شود. در قسمت بالای محراب داخل گنبد نیز نقوش هندسی و گیاهی توأم، با کتیبه‌های قرآنی دیده می‌شود. در قسمت صحن یا حیاط نیز شبستانی زیرزمینی ساخته شده که بوسیله سنگ‌هایی نور شبستان زیرزمین را تأمین می‌نماید.
۲. خانه تاریخی پیرنیا
خانه تاریخی پیرنیا در مقابل مسجد جامع نایین و محله باب المسجد این شهرقرار دارد. در حال حاضر این خانه محل نمایندگی میراث فرهنگی نایین و موزه مردم شناسی ناییین است. قدمت این خانه حدود ۴۰۰ سال است از بناهای دوره صفویه است که یکی از قضات علی رتبه دوره صفویه به نام قاضی نور به عنوان حاکم شهر نایین مامور نایین شد و این خانه را بدلیل نزدیک بودن به مسجد، دیوان خانه قضایی خود قرار داد. این خانه بوسیله بعضی از رجال خاندان معروف پیرنیا از اولاد قاضی نور خریداری شد و این خانه تا سال ۱۳۴۹ شمسی در اختیار خاندان پیرنیا بود و به خاطر ارزش های تاریخی این خانه، از میرزا احمد خان نایینی آخرین مالک این خانه خریداری شد و در اختیار میراث فرهنگی کشور قرار گرفت و به عنوان موزه مردم شناسی مورد کاربرد قرار گرفت.
معماری این خانه یک معماری کویری است و بصورت گودال باغچه ساخته شده است. طرح گودال باغچه مخصوص خانه های کویری است که از جهت عایق بودن حرارت، نفوذ نکردن سرما و گرما و بویژه امکان نشستن آب قناتی که معمولا در خانه های کویری یک رشته آب قنات از آن عبور می کند که این خانه این ویژگی را دارد. قسمت شمالی این خانه رو به آفتاب است، نور این خانه را تامین می کند و در زمستان ها بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. در طرفین خانه، معمولا اتاق هایی است که در فصول مختلف سال استفاده می شود البته در تابستان بیشتر از قسمت پایین که همان گودال باغچه هست، استفاده می شود.
۳. منطقه شکار ممنوع عباس آباد
این منطقه در شرق شهرستان نایین مابین شهر انارک و شهر بیاضه واقع شده و مشتمل بر دشت‌ها و رشته کوه‌های به هم پیوسته می‌باشد. این منطقه با وسعت بیش از ۳۰۰ هزار هکتار، زیستگاهی بکر و دست نخورده در قلب کویر برای انواع گونه‌های گیاهی و جانوری می‌باشد. به رغم وجود محدودیت‌های زیستی از جمله بارندگی کم و متغیر، آب و هوای گرم و محدودیت‌های خاک، پوشش گیاهی از تنوع و تراکم قابل توجهی برخوردار بوده و تاکنون بیش از ۴۰۰ گونه گیاهی در سطح این منطقه شناسایی شده‌اند و درمنه، گز و تاغ پوشش گیاهی شاخص آن می‌باشند.
در این منطقه ۳۵ گونه پستاندار، ۷۲ گونه پرنده بومی و ۱۵۵ گونه پرنده مهاجر زندگی می‌کنند. این منطقه یکی از باارزش‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی محسوب می‌شود. گونه‌های جانوری متعدد دیگری نیز در این منطقه دیده می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها پلنگ، جبیر، کاراکال، گربه شنی، شاه روباه، هوبره و زاغ بور می‌باشند.
۴. کوه میل
کوه میل بخشی از ارتفاعات مرکزی ایران است که دامنه جنوبی آن منتهی به بخش کوهپایه و دامنه شمالی آن منتهی به شهرستان نایین می‌باشد. مرتفع‌ترین قله این کوه قله میل نام دارد که ارتفاع آن ۳۰۳۵ متر می‌باشد.
۵. قلعه عاشوراگاه
این قلعه در بالای کوهی مشرف بر محمدیه که قدمت آن به قرن‌ها پیش از بوجود آمدن شهر نایین می‌رسد، قرار گرفته است.قلعه عاشورگاه تقریبا از تمام نقاط محمدیه و از جاده نائین به انارک دیده می‌شود. بنا بر موقعیت سوق‌الجیشی این قلعه، احتمالا از آن به عنوان دژی دفاعی استفاده می‌شده است. بارها به این قلعه دستبرد زده شده و اشیاء عتیقه فراوانی از آن به یغما رفته است. شکوه این قلعه چندان است که تماشای آن از جای‌جای محله محمدیه روح را بر می‌انگیزد.
قلعه عاشوراگاه بر بالای تپه‌ای بلند بصورت دژ مستحکمی جهت دفاع از منطقه و شهر ساخته شده است. قلعه تاریخی عاشوراگاه به صورت چند ضلعی و چندین نیم برج ساخته شده. این قلعه که قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد، سنگی و دارای ۶ برج است.بلندی هر برج از دوازده رگه چینه است. دوره خارجی یکی از برج‌ها ۱۶ متر است. دیوار قلعه ممزوج از خشت و چینه است اندازه خشت‌ها ۲۸ در ۲۸ در ۷ است.
۶. مسجد جامع نایین
مسجد جامع نایین از معدود مساجد اولیه شبستانی است که کمتر دستخوش تغییر و تحول شده و صورت اولیه خود را تا امروز حفظ کرده است. ساختمان اولیه مسجد در قرن دوم هجری قمری احداث شده که شامل قسمت زیادی از مسجد فعلی بوده است. مناره مسجد نیز، با توجه به نوع تزیینات زیر نعلبکی آن، از آثار دوره سلجوقی است.
بنای اولیه این مسجد را به عمربن عبدالعزیز، خلیفه هشتم، امویان که در دوران خلافتش از ۹۹ تا ۱۰۱ بوده است، نسبت داده‌اند. مسجد جامع نایین را از آثار نیمه دوم قرن سوم هجری قمری دانسته‌اند. پروفسور پوپ ساختمان مسجد را به سال ۳۵۰ ه.ق و آندره گدار فرانسوی آن را به حکومت دیلمیان منسوب می‌کنند. اطراف آن منزل پیرنیا و نارین قلعه (نارنج قلعه) است که قدمتش به دوره قبل از اسلام، حدود اشکانیان و ساسانیان می‌رسد و اکنون تل خاکی بیش از آن باقی نمانده است. به سبک مسجدهای عربی ساخته شده است این مسجد یک مناره دارد و گنبد آن یک پوسته است.
پیشنهاد ستاره
در کنار بازدید از جاذبه های گردشگری نایین می‌توانید برای خرید سوغاتی به دنبال فرش نائین و عبای محمدیه که شهرت جهانی دارد، باشید.
منابع: سیری در ایران و ویکی پدیا
