غزل شماره ۱۰۸ حافظ: خسروا گوی فلک در خم چوگان تو باد

معنی و تفسیر غزل شماره ۱۰۸ حافظ

خسروا گوی فلک در خم چوگان تو باد
ساحت کون و مکان عرصه میدان تو باد

پادشاها، گوی آسمان، سرگردان چوگان تو و پهنه هستی و دنیا، جولانگاه و میدان بازی تو باد. یعنی تو بر آسمان و زمین و همه هستی فرمانروایی کنی و همه تحت امر تو باشند.

زلف خاتون ظفر شیفته پرچم توست
دیده فتح ابد عاشق جولان تو باد

گیسوی ملکه پیروزی، واله و دیوانه پرچم فتح تو است، چشمان گشایش جاودانی، دلباخته تاخت و تاز تو باد. یعنی در عرصه جنگ‌آوری همواره پیروز و فاتح باشی چراکه موفقیت و پیروزی نیز مشتاق است که تو به آن دست پیدا کنی.

ای که انشاء عطارد صفت شوکت توست
عقل کل چاکر طغراکش دیوان تو باد

ای کسی که عطارد دبیر مشغول نگاشتن توصیفات شکوه و جلال تو است؛ آرزومندم که عقل کل و مجمع خردها همواره طغرانویس دفتر‌های تو باشد. یعنی طالع تو نیکو و پر از سربلندی است، من هم آرزو می‌کنم با عقل و خرد کارهایت پیش برود.

طیره جلوه طوبی قد چون سرو تو شد
غیرت خلد برین ساحت بستان تو باد

قد بلند همچون سرو تو باعث خواری جلوه‌گری درخت طوبی شد. کاش که پهنه بوستان تو مایه رشک بهشت برین بشود. طوبی درختی زیبا در بهشت است و حافظ از روی مبالغه به محبوب می‌گوید تو از طوبی خوش‌قامت‌تر هستی و بهشت هم به تو حسادت می‌کند.

نه به تنها حیوانات و نباتات و جماد
هر چه در عالم امر است به فرمان تو باد

آرزوی من این است که نه تنها حیوان‌ها، گیاهان و اشیای بی‌جان، بلکه هر آنچه در عالم غیب و ملکوت نیز هست، تحت فرمان تو باشند.