اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان

ستاره | سرویس مذهبی – شب بیست و یکم ماه رمضان فضیلتش از شب نوزدهم بیشتر است. در روایات تاکید زیادی بر غسل و احیا و تلاش در عبادت در این شب و شب بیست و سوم شده است.

 

اعمال شب بیست و یكم ماه رمضان

مرحوم صدوق در «امالی» می‌گوید: «از دستورات مذهب امامیه است كه… اگر كسی این دو شب را به گفت‌وگوی علمی بپردازد، از هر عبادتی برتر است.»

اعمال این شب دو دسته می باشد؛ دسته اول دعاهایی كه مربوط به دهه آخر ماه رمضان است و دسته دوم اعمال مخصوص شب بیست و یكم ماه رمضان، که در این مقاله به تفصیل آن ها را بیان می کنیم؛

لازم به ذکر است که در شب بیست و یکم ماه رمضان نیز مانند دو شب قدر دیگر اعمال مشترک شب قدر از جمله غسل و احیاء و زیارت و نماز هفت قُل هُوَالله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعاى جوشن کبیر و غیره وارد شده است که به صورت جداگانه به توضیح در مورد آن ها پرداخته ایم.

 

دعای شب بیست و یکم ماه رمضان

• این دعا در «مصباح المتهجد» و «كافی» نقل شده است كه در شب بیست و یكم ماه رمضان خوانده می‌شود:

یا مُولِجَ اللَّیلِ فِى النَّهارِ وَ مُولِجَ النَّهارِ فِى اللَّیلِ وَ مُخْرِجَ الْحَىِّ مِنَ الْمَیتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیتِ مِنْ الْحَىِّ یا رازِقَ مَنْ

یشاءُ بِغَیرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ اَللّهُ یا اَللّهُ لَكَ الاْسْماءُ الْحُسْنى وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْكِبْرِیاءُ

وَالا لآءُ اَسْئَلُكَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمى فى هذِهِ اللَّیلَةِ فِى السُّعَداءِ وَ رُوحى مَعَ

الشُّهَداءِ وَاِحْسانى فى عِلِّیینَ وَاِساَّئَتى مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لى یقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبى وَاِیماناً یذْهِبُ الشَّكَّ عَنّى

وَتُرْضِینى بِما قَسَمْتَ لى وَآتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنى فیها ذِكْرَكَ

وَشُكْرَكَ وَالرَّغْبَةَ اِلَیكَ وَالاِْنابَةَ وَالتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیهِ وَعَلَیهِمُ السَّلامُ

 

دعای دیگر شب بیست و یکم ماه رمضان

• مرحوم شیخ كفعمی از سید بن باقی نقل كرده است كه در شب بیست و یكم بخوانید:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاقْسِمْ لى حِلْماً یسُدُّ عَنّى بابَ الْجَهْلِ وَهُدىً تَمُنُّ بِهِ عَلَىَّ مِنْ كُلِّ ضَلالَةٍ

وَغِنىً تَسُدُّ بِهِ عَنّى بابَ كُلِّ فَقْرٍ وَقُوَّةً تَرُدُّ بِها عَنّى كُلَّ ضَعْفٍ وَعِزّاً تُكْرِمُنى بِهِ عَنْ كُلِّ ذُلٍّ وَرِفْعَةً تَرْفَعُنى بِها عَنْ

كُلِّ ضَعَةٍ وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّى كُلَّ خَوْفٍ وَعافِیةً تَسْتُرُنى بِها عَنْ كُلِّ بلاءٍ وَعِلْماً تَفْتَحُ لى بِهِ كُلَّ یقینٍ وَیقیناً تُذْهِبُ

بِهِ عَنّى كُلَّ شَكٍّ وَدُعاءً تَبْسُطُ لى بِهِ الاِْجابَةَ فى هذِهِ اللَّیلَةِ هذِهِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ یا كَریمُ وَخَوْفاً

تَنْشُرُ لى بِهِ كُلَّ رَحْمَةٍ وَعِصْمَةً تَحُولُ بِها بَینى وَبَینَ الذُّنُوبِ حَتّى اُفْلِحَ بِها عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَكَ

بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

 

 

صلوات در شب بیست و یکم ماه رمضان

• به توصیه شیخ مفید، در این شب بسیار صلوات بفرستید و بر ظالمان بر آل محمد (ص) و همچنین بر قاتل امیرمومنان (ع) لعن و نفرین کنید و برای خویشان و پدر و مادر و سایر مومنان و مومنات دعا كنید.

 

دعای فرج در شب بیست و یکم ماه رمضان

• دعا برای وجود مبارك امام زمان (عج) و فرج آن حضرت، یكی دیگر از اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان است. در روایتی سید بن طاووس از حماد بن عثمان نقل كرده:

در شب بیست و یكم ماه مبارك رمضان به محضر امام صادق (ع) شرفیاب شدم. امام از من پرسید كه آیا غسل كرده‌ای؟ گفتم: آری امام (ع) حصیری طلبید و مرا نیز به كنارش فراخواند. آن حضرت (ع) مشغول نماز شد و من نیز نزدیك آن حضرت، نماز می‌خواندم. وقتی كه از نمازها فارغ شدیم، آن حضرت دعا كرد و من آمین گفتم و این كار ادامه داشت تا صبح طلوع كرد. امام (ع) اذان و اقامه گفتند و برخی از خدمتكاران را فرا خواند و نماز صبح را به امامت آن حضرت (ع) بجا آوردیم.

امام صادق(ع) بعد از نماز، به تسبیح و تقدیس پروردگار پرداخت و بر پیامبر (ص) درود فرستاد و برای مومنان دعا كرد، آن گاه به سجده رفت و ساعتی در سجده بود و در آن مدت جز صدای نفس حضرت چیزی را نمی‌شنیدم، سپس دعایی خواند از جمله در دعایش عرض كرد:

وَ أسْألُکَ بِجَمیعِ ما سَأَلْتُکَ وَ ما لَمْ أَسْأَلْکَ مِنْ عَظیمِ جَلالِکَ ما لَوْ عَلِمْتُهُ لَسَأَلْتُکَ بِهِ أَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ أَهْلِ

بَیتِهِ وَ أَنْ تَأْذَنَ لِفَرَجِ مَنْ بِفَرَجِهِ فَرَجُ أَوْلِیائِکَ وَ أَصْفِیائِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ بِهِ تُبیدُ الظّالِمینَ وَتُهْلِکُهُمْ عَجِّلْ ذلِکَ

یا رَبَّ الْعالَمینَ.

پس از آن امام (ع) سر از سجده برداشت، عرض كردم: جانم به فدایت! شما برای فرج كسی دعا كردید كه با فرج او گشایشی در كار دوستان و اولیای الهی حاصل خواهد شد، مگر آن كس شما نیستید؟ امام (ع) فرمود: نه! او قائم آل محمد است.

آن گاه امام صادق (ع) نشانه‌های ظهورش را بیان كرد و در ادامه فرمود: شب و روز،‌ منتظر ظهور مولایت باش، زیرا خداوند هر روز در شان و كاری است و انجام كاری او را از كار دیگر باز نمی‌دارد.

 

اعمال شب های دهه آخر ماه رمضان

از شب بیست و یكم، دهه آخر ماه رمضان شروع می‌شود كه بسیار پرارزش و مغتنم است. در ادامه اعمال مخصوص این دهه را می آوریم:

۱. غسل:

• در هر شب از شب‌های این دهه، غسل مستحب است و روایت شده است كه رسول خدا (ص) در هر شب از شب‌های دهه آخر ماه رمضان غسل می كرد.

۲. اعتکاف:

• اعتكاف در مساجد جامع در این دهه مستحب است و فضیلت فراوان دارد و در روایتی از رسول خدا (ص) اعتكاف در دهه آخر ماه رمضان برابر دو حج و دو عمره شمرده شده است.

۳. دعاهای شبهای دهه آخر ماه رمضان

• شیخ کلینی در کتاب کافی از امام صادق (ع) روایت کرده که در دهه آخر ماه رمضان در هر شب بخوان:
•  

أَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ عَنِّی شَهْرُ رَمَضَانَ أَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ وَ لَکَ قِبَلِی ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنِی عَلَیْهِ.

• کفعمی در حاشیه «بلد الامین» نقل کرده که امام صادق (ع) در هر شب از دهه آخر این ماه پس از نمازهای واجب‏ و مستحب می‏خواندند:

اللَّهُمَّ أَدِّ عَنَّا حَقَّ مَا مَضَی مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اغْفِرْ لَنَا تَقْصِیرَنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا مَقْبُولا وَ لا تُؤَاخِذْنَا بِإِسْرَافِنَا عَلَی أَنْفُسِنَا وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْمَرْحُومِینَ وَ لا تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَحْرُومِینَ

 

 

و فرموده: هر که این دعا را بخواند، خدا تقصیری که در گذشته از ماه رمضان از او سر زده بیامرزد و او را در باقیمانده ماه از گناهان بازدارد.

• سیّد ابن طاووس در کتاب «اقبال» از ابن ابی عمیر از مرازم نقل کرده: امام صادق (ع) در هر شب از دهه آخر این ماه می‏خواند:

اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ هُدًی لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ

فَعَظَّمْتَ حُرْمَةَ شَهْرِ رَمَضَانَ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ خَصَصْتَهُ بِلَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ

اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ قَدِ انْقَضَتْ وَ لَیَالِیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ وَ قَدْ صِرْتُ یَا إِلَهِی مِنْهُ إِلَی مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ

مِنِّی وَ أَحْصَی لِعَدَدِهِ مِنَ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ فَأَسْأَلُکَ بِمَا سَأَلَکَ بِهِ مَلائِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِیَاؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَ

عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ تُدْخِلَنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ

وَ أَنْ تَتَفَضَّلَ عَلَیَّ بِعَفْوِکَ وَ کَرَمِکَ وَ تَتَقَبَّلَ تَقَرُّبِی وَ تَسْتَجِیبَ دُعَائِی وَ تَمُنَّ عَلَیَّ [إِلَیَ‏] بِالْأَمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ

هَوْلٍ أَعْدَدْتَهُ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ إِلَهِی وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ وَ بِجَلالِکَ الْعَظِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیَالِیهِ وَ لَکَ

قِبَلِی تَبِعَةٌ أَوْ ذَنْبٌ تُؤَاخِذُنِی بِهِ أَوْ خَطِیئَةٌ تُرِیدُ أَنْ تَقْتَصَّهَا مِنِّی لَمْ تَغْفِرْهَا لِی سَیِّدِی سَیِّدِی سَیِّدِی أَسْأَلُکَ

یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ إِذْ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ إِنْ کُنْتَ رَضِیتَ عَنِّی فِی هَذَا الشَّهْرِ فَازْدَدْ عَنِّی رِضًا وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ رَضِیتَ عَنِّی

فَمِنَ الْآنَ فَارْضَ عَنِّی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا اللَّهُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوا أَحَدٌ

 

و بسیار بگو

 

یَا مُلَیِّنَ الْحَدِیدِ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلامُ یَا کَاشِفَ الضُّرِّ وَ الْکُرَبِ الْعِظَامِ عَنْ أَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ أَیْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ

عَلَیْهِ السَّلامُ أَیْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلامُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا أَنْتَ أَهْلُهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ

أَجْمَعِینَ وَ افْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لا تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ