اختلال پانیک یا وحشتزدگی چیست؟

ستاره | سرویس روانشناسی – فردی که دچار اختلال پانیک باشد به طور ناگهانی و بدون اینکه محرک خاصی وجود داشته باشد دچار ترس ناگهانی و حمله پانیک می‌شود. افرادی که دارای ترس‌های شدید غیر منطقی (فوبیا) هستند مانند ترس از فضای بسته، ممکن است مثلا هنگام وارد شدن به تنهایی در آسانسور دچار حمله پانیک شوند. این گونه حمله‌ها قابل پیش‌بینی بوده و با درمان فوبیا رفع می‌شوند. اما در این اختلال، برای اینکه فرد با حمله پانیک روبرو شود محر ک مشخصی وجود ندارد.

 

حمله پانیک (Panic attack) چیست؟

 به بروز ناگهانی ترس شدید که همراه با علایم شدید فیزیکی است، حمله پانیک یا به اصطلاح، حمله هراس می‌گویند. حمله پانیک بطور موقت فعالیت‌های عادی فرد را مختل می‌سازد. شروع آن معمولا ناگهانی و بدنبال یک عامل محیطی آزاردهنده یا دلهره آور است.

در واقع وحشت زدگی یا حمله هراس که پانیک اتک نیز به آن می‌گویند نوعی بیماری روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانی وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن‌ها مشخص می‌شود. این حملات که معمولا بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشند، با علایمی چون تپش قلب، عرق کردن، احساس تنگی و فشردگی در قفسه سینه، لرزش، احساس ازدست‌دادن تعادل یا گیجی همراه است. این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می‌کنند دچار سکتهٔ قلبی شده‌اند و می‌ترسند که بمیرند.

 

اختلال پانیک (Panic Disorder) چیست؟

 در این اختلال فرد ناگهانی و بدون وجود هرگونه محرکی دچارحمله پانیک می‌گردد. بیشتر از یک بار حمله را تجربه می‌کند و بین حملات بیمار از اضطراب شدید و نگرانی از وقوع مجدد حمله رنج می‌برد. بدلیل اینکه درحمله پانیک بدون محرک ، فرد نمی‌تواند علت مشخصی را برای بروز حمله بیابد و وقوع حمله غیر قابل پیش‌بینی خواهد بود. فرد بسیارمضطرب و پریشان می‌گردد و کیفیت زندگی او تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

• از آنجا که علایم وحشت زدگی بسیار شبیه به کسانی است که دچار حمله قلبی یا سایر شرایط پزشکی تهدید کننده حیات هستند، این اختلال باید با آزمایش دقیق پزشکی توسط متخصص مورد بررسی قرار گیرد.
• افراد مبتلا به این اختلال اغلب ازمکان‌های باز و شلوغ مانند مراکز خرید، یا جاهای خلوتی که کمک رسانی در آن سخت باشد یا مکان‌هایی که قبلا در آن دچار حملات پانیک یا وحشتزدگی شدند، دوری می‌کنند. به نوعی اکثر کسانی که دچار اختلال وحشت‌زدگی هستند، دچار بیماری آگورافوبیا (هراس از مکان‌های باز) نیز می‌گردند و در خانه و همان مکان امن می‌مانند.

 

 

• شیوع این اختلال تقریبا در زنان دو برابر مردان است و سن شروع آن اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی است. نقش وراثت در این اختلال بسیار مهم است و سابقه اختلال پانیک در بستگان درجه اول ریسک ابتلا به پانیک را افزایش می‌دهد.
• فراوانی بروز حملات از چند نوبت در روز تا صرفا تعداد انگشت شماری حمله در یک سال فرق می‌کند. بسیاری از مردم در طول زندگی خود فقط یک حمله پانیک یا وحشتزدگی را تجربه کردند و بعد آز آن هیچ تجربه وحشتزدگی را نداشته‌اند.
• به طور رسمی کسی مبتلا به اختلال پانیک نامگذاری می‌شود که حملات وحشتزدگی را به صورت چهار حمله وحشتزدگی درمدت چهار هفته، یا یک یا چند حمله در طول مدت حداقل یک ماه، تجربه کند.

 

نشانه‌های اختلال وحشتزدگی یا پانیک

نخستین حمله پانیک اغلب کاملا خودبه‌خود است. اما گاه حمله‌های پانیک به دنبال آشفتگی، فعالیت بدنی، فعالیت جنسی یا آسیب هیجانی متوسطی روی می دهند. وقتی حمله پانیک آغاز می‌شود، علایمش در عرض ده دقیقه به سرعت تشدید شده وحدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و حتی برخی از علایم ممکن است یک ساعت پس از حمله در فرد باقی بماند.

فرد مبتلا به اختلال وحشتزدگی، حداقل چهار مورد از علایم زیر را طی حمله تجربه خواهد کرد:

• تپش قلب
• تعریق
• لرز
• تنگی نفس
• احساس خفگی
• بی حسی یا احساس سوزش
• گرگرفتگی
• درد یا ناراحتی در ناحیه قفسه سینه
• تهوع یا ناراحتی شکمی
• احساس سرگیجه ناپایداربه همراه ضعف
• ترس از دست دادن کنترل و یا عذاب قریب الوقوع
• ترس مفرط و احساس قریب الوقوع بودن مرگ و نابودی.
• بیمار غالبا نمی تواند علت ترس خود را بیان کند.
• ممکن است دچار اغتشاش شعور شود و در تمرکز اشکال پیدا کند.
• بیمار ممکن است در حین حمله دچار مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت شود.

 

درمان اختلال پانیک یا وحشتزدگی

 اختلال وحشتزدگی با کمک دارودرمانی و روان درمانی به طور همزمان درمان می‌شود.

انواع روان درمانی

• روان‌درمانی و فنون آرامسازی و ریلکسیشن به بیماران می‌آموزد با مشاهده حملات وحشتزدگی چه طور آرامش خود را حفظ کنند.
• درمان شناختی- رفتاری (CBT) یک شکل از روان درمانی است که در درمان اختلال وحشتزدگی موثر است. هدف اصلی CBT و درمان رفتاری، کاهش اضطراب به کمک از بین بردن اعتقادات و یا رفتارهایی که باعث ترس و وحشت در فرد می‌گردد، می‌باشد.
• گروه درمانی و خانواده درمانی به بیمار و خانواده‌اش کمک می‌کند که خود را با واقعیت وجود این اختلال در فرد بیمار و مشکلات روانی- اجتماعی ناشی از آن سازگار سازند.
• پانیک به هیپنوتیزم درمانی عالی جواب می‌دهد بخصوص وقتی با هیپنوآنالیز و جلسات شناخت درمانی همراه باشد که دوره درمان را بسیار کوتاه می‌نماید.

این درمان‌ها ۷۰ تا ۹۰ درصد به افراد مبتلا به این بیماری کمک کرده است. دوره درمان کامل پس از بهبود اولیه که حدود یک ماه طول می‌کشد، در حدود ۸ تا ۱۲ ماه است اما بیشتر بیماران پس از گذشت چند هفته پیشرفت‌های چشم گیری داشته‌اند. اگر چه گاهی بازگشت حملات رخ داده است، اما می‌توان آنها را به طور موثری درمان نمود.