آیا تحریف قرآن توسط شیعیان صحت دارد؟

ستاره | سرویس مذهبی – یکی از ترفندهایی که وهابیون برای ایجاد تفرقه بین مسلمانان در برابر شیعیان به کار برده اند اتهام تحریف قرآن توسط شیعیان است. این اتهام به چه دلیل به شیعیان زده می شود؟ دلیل وهابیون برای این ادعایشان چیست؟ شیعیان چه پاسخی در برابر این اتهام دارند؟ با ستاره همراه باشید تا این موضوع را بررسی کنیم.

 

وهابیون: قران شیعیان تحریف شده است

بعضی از علمای اهل سنت از ابتدای قرن چهارم بر این عقیده بودند که بعضی از شیعیان قرآن را تحریف کرده اند.

(مقالات الإسلامیّین، ج ۱، ص ۴۷؛ شرح الاصول الخمسه، ص ۶۰۱؛ الانتصار، ص ۲۴۰- ۲۴۱؛ الفصل ابن حزم، ج ۴، ص ۱۱۵ و ۱۳۹)

 

آنها بر این اعتقاد خودشان بسیار تبلیغ می کنند. ابراهیم سلیمان جیهان در نامه ای به شیخ الازهر چنین می نویسد:

«بر چه چیزی با شیعه اتفاق و اتحاد داشته باشیم؟! آیا بر کتاب خدا با آنها اتحاد داشته باشیم در حالی که شیعه ادعا می کند قرآن کریم تحریف و جابجا شده است و قرآنی که هم اکنون در دسترس ما و راهنمای ماست، غیر از قرآنی است که بر محمد (ص) نازل شده است؟!…»

(به نقل از کتاب «الشیخ الزنجانی والوحده الاسلامیّه» ص ۱۰۵)

 

حتی برخی از مولفان اهل سنت از جمله قفازی مصحف امام علی و مصحف فاطمه را قرآن اصلی شیعیان می دانند.

(اصول مذهب الشیعه الامامیّه، ج ۱، ص ۲۰۲)

 

دسته بندی شبهات وهابیون درباره تحریف قرآن توسط شیعیان

در مجموع وهابیون شبهه خودشان درباره تحریف قرآن توسط شیعیان را به این صورت دسته بندی می کنند:

• شیعیان اعتقاد به تحریف قرآن دارند.
• علمای شیعه برای اثبات تحریف قرآن کتاب های زیادی نوشته اند.
• شیعیان قرآنی غیر از قرآن موجود را با نام مصحف علی و مصحف فاطمه قبول دارند.

 

در ادامه این مقاله پاسخ شیعیان به این سه سوال را بررسی می کنیم:

 

 

شیعیان: قرآن تنها کتاب آسمانی بدون تحریف است

از نظر شیعیان، قرآن تنها کتاب آسمانی است که بدون هیچ کم و زیاد شدنی در اختیار انسان قرار گرفته است. روایات مختلفی از امامان و نقل قول هایی از علمای شیعه وجود دارد که گویای این مطلب است. چند مورد از این احادیث و نقل ها به شرح زیر است:

• امام حسن (ع) در گفتگو با معاویه درباه از بین رفتن بخشی از قرآن فرمودند: «ای معاویه! کسی که می گوید بخش عظیم قرآن تباه شده است در نزد تمام خویشانش دروغ گفته است.»

(کتاب سلیم بن قیس، ص ۳۶۹)

 

• امام باقر (ع) درباره تحریف الفاظ قرآن توسط حکومت فرمودند: «آنان حروف و الفاظ قرآن را پابرجا نگه داشته اند؛ فقط در معانی قرآن تحریف کرده اند.»

(تفسیر نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۰۶)

 

• شیخ صدوق در این باره می گوید: «اعتقاد ما این است: قرآنی را که خداوند بر پیامبر (ص) نازل کرده، همان است که اکنون میان جلد و در اختیار مردم قرار دارد، قرآن کریم بیش از آنچه موجود است نمی باشد و هر کسی افزون بودن آن را به ما نسبت دهد، دروغگوست.»

(الاعتقادات، ص ۵۹)

 

• شیخ مفید می گوید: «گروهی از امامیه می گویند: هیچ کلمه و آیه و سوره ای از قرآن کریم حذف نشده است. ولی مطالبی که در قرآنِ امیرمؤمنان وجود داشت و همگی مربوط به تفسیر معانی قرآن بود و از کلام اللَّه به شمار نمی رفت، حذف شده است. و این سخن در نزد من به حق نزدیک تر است تا سخن کسانی که ادعا می کنند کلماتی از خود قرآن حذف شده است.»

(أوائل المقالات، ص ۸۱)

 

• شیخ طوسی: «فزونی در قرآن به اتفاق تمام مسلمانان باطل است و کاهش قرآن نیز بر خلاف مذهب مسلمانان می باشد و همین مذهب ماست.»

(التبیان، ج ۱، ص ۳)

 

• آیت الله خوئی: «مشهور میان علما و محققین شیعه و بلکه مورد اتفاق تمام آنان عدم تحریف قرآن است.»

(البیان، ص ۲۰۱)

 

شیعیان: تلاش شیعه برای اثبات عدم تحریف قرآن است

تنها موردی که وهابیون بر اساس آن به شیعیان اتهام می زنند که تلاش در چاپ کتابی برای اثبات تحریف قرآن دارند کتابی است که توسط محدث نوری با عنوان «فصل الخطاب» چاپ شده است و در آن تلاش شده تا تحریف قرآن ثابت شود. اما باید در نظر داشته باشیم که با یک مورد نمی توان چنین اتهامی را ثابت کرد همانطور که برخی از علمای اهل سنت از جمله ابن الخطیب مصری هم کتابی تحت عنوان «الفرقان فی تحریف القرآن» نوشته که با اعتقادات اهل سنت همخوانی ندارد.

ضمن این که کتاب های زیادی توسط علمای شیعه در پاسخ به ابهامات کتاب «فصل الخطاب» چاپ شده است که برخی از آن ها به شرح زیر است:

• «کشف الارتیاب فی عدم تحریف الکتاب» نوشته شیخ محمود ابوالقاسم
• «حفظ الکتاب الشریف عن شبهه القول بالتحریف» نوشته علامه سید محمدحسین شهرستانی
• «تفسیر آلاء الرحمن» نوشته علامه بلاغی

 

علاوه بر این ها کتابهای فراوانی از جمله کتاب «صیانه القرآن عن التحریف» نوشته آیت الله معرفت برای اثبات عدم تحریف قرآن نوشته شده است.

 

شیعیان: مصحف امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) قرآن دیگری نیست

مصحف حضرت علی (ع)

مصحف در اصل به معنای کتاب یا دفتر جلد شده بوده است اما به مرور زمان به معنای «قرآن» به کار گرفته شده است. در زمان پیامبر (ص) هر یک از صحابه که قرآن را کتابت می کردند به نام خودشان شناخته می شد؛ مثلا مصحف عبدالله بن عباس، مصحف عایشه و… . مصحف امام علی (ع) هم چیزی جز آیات کتابت شده قرآن نیست. بنابراین هرگاه مصحف به تنهایی بیاید منظور قرآن کریم است اما وقتی نامی به همراه مصحف بیاید نشان دهنده کتابی غیر از قرآن است که کسی آن را نوشته است (مثل مصحف حضرت فاطمه (س)) مگر این که آن مصحف شامل آیات قرآن باشد (مثل مصحف امام علی (ع)).

مصحف امام علی (ع) که بنا بر روایتی از امام باقر (ع) هفتاد ذراع بوده است دو خصوصیت مهم داشته است:

• در این مصحف علاوه بر آیات قرآن تفسیر و توضیح آیات و بیان مصادیق آن ها وجود داشته است. (این بر خلاف ادعای وهابیون است که می گویند سوره یا آیاتی از سنخ قرآن در این مصحف وجود دارد.)
• مصحف امام علی (ع) بر اساس نزول سوره های قرآن تنظیم شده است. (که این ویژگی هم منافاتی با عدم تحریف قرآن ندارد)

مصحف حضرت فاطمه (س)

درباره ماهیت وجودی مصحف حضرت فاطمه (س) روایاتی وجود دارد که به شرح آن ها می پردازیم:

• ابی عبیده از امام صادق (ع) روایت می کند: «فاطمه (س) پس از رسول خدا (ص) هفتاد و پنج روز زنده بود و در غم از دست دادن پدر بزرگوارش بسیار محزون بود. جبرئیل در این مدت نزد فاطمه (س) می آمد و ضمن تسلیت گفتن، با خبر دادن از پیامبر (ص) و جایگاه او، فاطمه را خوشحال می نمود و نیز فاطمه (س) را از حوادث آینده درباره ذریه اش باخبر می کرد. علی (ع) تمام این خبرها را می نوشت و این نوشته، مصحف فاطمه (س) است.»

(الکافی، ج ۱، ص ۲۴۱)

 

• ابی حمزه از امام صادق (ع) نقل می کند: «در مصحف فاطمه (س) هیچ آیه ای از آیات قرآن نیست، بلکه در این مصحف، مطالبی است که پس از مرگ پدرش به او القا شد.»

(بصائر الدرجات، ص ۱۷۹)

 

• محمد بن عبدالملک از امام صادق روایت می کند: «مصحف فاطمه (س) نزد ماست. آگاه باشید که به خدا سوگند این مصحف، قرآن نیست.»

(بصائر الدرجات، ص ۱۷۱)

 

• علی ابن ابی حمزه از امام صادق نقل می کند: «مصحف فاطمه (س) نزد من است، هیچ آیه ای از آیات قرآن در آن نیست.»

(بصائر الدرجات، ص ۱۷۴)

 

• ابوبصیر نیز ابه نقل از امام صادق (ع) می گوید: «در این مصحف مانند قرآن شماست.» این جمله را سه بار تکرار کرد و سپس فرمود: «به خدا سوگند! در این مصحف یک حرف از قرآن شما نیست.»

(الکافی، ج ۱، ص ۲۳۹)

 

• حماد بن عثمان از امام صادق (ع) روایت کرده است: «وقتی خداوند پیامبرش را قبض روح نمود، فاطمه (س) در غمِ وفات پدرش به اندازه ای غمگین شد که فقط خدا می داند. خداوند فرشته ای را فرستاد تا به او تسلیت گفته، با او سخن بگوید. فاطمه (س) امیرمؤمنان را از این موضوع آگاه ساخت و علی (ع) فرمود: هرگاه احساس کردی آن فرشته به دیدارت می آید و صدایش را شنیدی، مرا آگاه کن. فاطمه (س) چنین کرد و امیرمؤمنان هر آنچه را از آن فرشته می شنید، می نوشت. تمام آن مطالب تبدیل به یک مصحف گردید، ولی در آن چیزی از حلال و حرام نیست، بلکه تنها گزارشاتی از آینده است.»

(الکافی، ج ۱، ص ۲۴۰)

 

بنابراین با توجه به این روایات می توان نتیجه گرفت که مصحف حضرت فاطمه (س):

• نسخه ای از قرآن نیست.
• در آن احکام شرعی نیامده است.
• محتوای آن فقط گزارش هایی از حوادث آینده است.
• مطالب آن توسط جبرئیل یا فرشته ای دیگر به حضرت فاطمه (س) رسیده است. (ممکن است این سوال پیش بیاید که حضرت فاطمه (س) و امام علی (ع) با ملائکه در ارتباط بوده اند در حالی که ملائکه فقط با انبیا حرف می زدند. در جواب باید گفت که سخن گفتن با ملائکه ارتباطی با نبوت ندارد و در میان مسلمانان هم کسانی بوده اند که با ملائکه سخن گفته اند.)