نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 8 آذر 1400
ستاره | سرویس مذهبی – یکی از گناهان کبیره‌ای که می‌تواند نظم عمومی جامعه را به هم بزند تهمت زدن است. اولین تاثیری که تهمت زدن بر افراد جامعه دارد ریختن آبروی افراد و از بین رفتن اعتماد بین آن‌هاست. ستاره در این مقاله به طور کلی درباره تهمت، احادیث درباره تهمت، آیاتی که درباره تهمت وجود دارد و… حرف خواهد زد.
تهمت چیست؟
نسبت دادن سخن یا کاری ناحق و یا صفتی نادرست به یک نفر که موجب از بین رفتن آبروی او بشود. تهمت بدترین نوع دروغ است زیرا اگر ثابت بشود حرفی که زده راست بوده باز هم غیبت به حساب می‌آید.
انواع تهمت
اگر فرد با علم و آگاهی، عیب یا گناهی را به شخصی نسبت دهد که فاقد آن عیب یا گناه است در این صورت به آن فرد افترا زده است. اما اگر کسی که تهمت می‌زند از روی ظن و گمان چیزی را به کسی نسبت دهد به او بهتان زده است.
فرق تهمت و غیبت
به نوعی می‌توان گفت که غیبت بهترین حالت تهمت زدن است. پیامبر (ص) تفاوت تهمت و غیبت را این طور بیان کرد: وقتی از برادر مؤمنت چیزی را بگویی که می‌دانی و واقعاً در او هست غیبتش را کرده‌ای اما اگر آن چه می‌گویی در او نباشد به او تهمت زده‌ای.
امام صادق (ع) در این باره فرمود: «غیبت آن است که در مورد برادرت آنچه را خدا پوشانده بیان کنی و بهتان آن است که آنچه در او نیست را به او نسبت دهی.»
عاقبت تهمت زدن
تهمت زدن اثرات زیان باری را برای فرد و جامعه به همراه دارد. بعثی از آثار تهمت زدن به این شرح است:
- از بین رفتن عدالت اجتماعی
- سلب اعتماد عمومی
- هرج و مرج در جامعه
- گسترش کینه و عداوت بین مردم
مجازات تهمت زدن از دیدگاه قرآن
خداوند در قرآن درباره مجازات تهمت چنین می‌فرماید:
«وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَ إِثْمًا مُبِينًا»
(آیه ۵۸ سوره احزاب)
«و آنان که مردان و زنان باایمان را به خاطر کاری که انجام نداده‌اند آزار می‌دهند بار بهتان و گناه آشکاری را به دوش کشیده‌اند.»
مجازات تهمت زدن در قانون اساسی
اما در قانون هم برای تهمت مجازات تعیین شده است:
ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر کند که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت کند جز در مواردی که موجب حد است به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آن‌ها حسب مورد محکوم خواهد شد. واردی از افترا که موجب حد است نسبت دادنِ زنا یا… به دیگران است که در اصطلاحِ حقوقی «قذف» نامیده می‌شود و قذف کننده مستحق مجازات به میزان هشتاد ضربه شلاق است.»
ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس عالما عامدا، به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌گردد، بدون اطلاع آن شخص، در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد کند و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود. در صورتی که مفتری نتواند تهمتی را که به شما زده اثبات کند، طبق ماده ۶۹۷ و۶۹۹ قانون مجازات، به حبس از یک ماه تا یک سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
تهمت در قرآن
آیات فراوانی درباره تهمت وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
«وَ مَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَ إِثْمًا مُبِينًا»
(آیه ۱۱۲ سوره نسا)
«و کسی که خطا یا گناهی مرتکب شود سپس بی‌گناهی را متهم سازد، بار بهتان و گناهِ آشکاری بر دوش گرفته است.»
«وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَ لَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا ۚ وَ أُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»
(آیه ۴ سوره نور)
«و کسانی که زنان پاک‌دامن را متهم می‌کنند، سپس چهار شاهد (بر مدعای خود) نمی‌آورند، آن‌ها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید و آن‌ها همان فاسقان‌اند.»
«إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ»
(آیه ۲۳ سوره نور)
«کسانی که زنان پاک‌دامن و بی‌خبر (از هرگونه آلودگی) و مؤمن را متهم می‌سازند، در دنیا و آخرت از رحمت الهی به دورند و عذاب بزرگی برای آن‌هاست.»
تهمت در احادیث
- حضرت محمد (ص):
«فاسق چهار نشانه دارد: (اشتغال به) لهو، لغو، دشمنی و بهتان.»
«سزاوارترین مردم به تهمت، کسی است که با متهمان و افراد مظنون هم‌نشینی کند.»
«هر كس به مرد یا زن مؤمن بهتان زند یا درباره او چیزی بگوید كه از آن مبراست، خداوند متعال در روز رستاخیز او را بر تلی از آتش نگه دارد تا از حرف خود درباره آن مؤمن برگردد.»
- امام علی (ع):
«تهمت زدن به آدم بی‌گناه بزرگ‌تر از آسمان‌هاست.»
«هیچ بی‌شرمی و وقاحتی چون بهتان زدن نیست.»
«مؤمن با برادر مؤمنش فریبکاری نمی‌کند و به او خیانت نمی‌ورزد و او را خوار نمی‌سازد و به او تهمت نمی‌زند.»
- امام سجاد (ع):
«هر كس به مردم عیبی را نسبت دهد و تهمت بزند، مردم به او عیبی را كه ندارد نسبت می‌دهند.»
- امام صادق (ع):
«آن كسی كه به برادر دینی خودش تهمت بزند، دیگر حرمتی بین آن دو باقی نمی‌‌ماند.»
«هرکس به مرد یا زن مؤمن بهتان بزند خداوند در روز رستاخیز او را در طینت خبال (چرک و زردابه‌ای است که از شرمگاه زنان فاحشه بیرون می‌آید) نگه دارد تا حرف خود را پس گیرد.»
«هرگاه مؤمن به برادر (دینی) خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می‌رود، همچنان که نمک در آب، ذوب می‌شود.»
«بهتان و تهمت زدن به انسان بی‌گناه سنگین‌تر از کوه‌های استوار است.»
«هر کس تو را فریب داد نباید امین بشماری و هر کس را امین یافتی متهم نکن.»
«اگر كسى سخنى را بر ضد مؤمنی نقل كند و قصدش از آن، زشت كردن چهره او و از بین بردن وجهه اجتماعی‌اش باشد و بخواهد او را از چشم مردم بیندازد، خداوند او را از محور دوستى خود خارج می‌کند و تحت سرپرستى شیطان قرار می‌دهد؛ (ولى) شیطان هم او را نمی‌پذیرد.»
- شیطان خطاب به موسی (ع):
«من اگر بخواهم جامعه‌ای را ناامن كنم، در آن جامعه تهمت را زیاد می‌کنم و برای اینكه بخواهم تهمت را در جامعه زیاد كنم، بستر غیبت را فراهم می‌کنم.»
اگر دروغ نگویید تهمت هم نمی‌زنید
حرف آخر این که راست گفته‌اند که کلید همه بدی‌ها دروغ است. اگر شخصیتمان طوری پرورش یافته باشد که دروغ را راهگشای مشکلاتمان ندانیم مسلماً به کسی تهمت نخواهیم زد چون همان‌طور که گفتیم تهمت نوعی دروغ است.
امیدواریم که دیگر ابهامی در مورد تهمت زدن نداشته باشید اما اگر باز هم سؤالی داشتید در بخش نظرات مطرح کنید تا ستاره پاسخگوی شما باشد.
پیشنهاد ستاره دار: اگر نمی دانید «غیبت کردن در چه مواردی مجاز است» با ما همراه باشید.
جمال
سلام
واقعا مطالب خوب و باارزشی و جامعی در سایت دارید با تشکر
بدون نام
باسلام
مسئله مالی ای در ساختمانمان پیش آمد ، چون درمتن آن مسئله بودم به مدیر ساختمان گفتم شما چرا درحساب کتابی که انجام دادی این اجرت را اضافه کردی ؟ در صورتی که باید مطابق با هزینه اجرتی که قبلا درجلسه ساختمان عنوان کردی این اجرت را با بقیه اجرتها در نظر میگرفتی! بقیه ساکنین هم با حرف بنده موافقت کردند. مدیرساختمان به نحوی این کار را توجیه کردند و بقیه هم به نوعی مصالحه کردند. الان خانمم میگوید چرا به ایشان تهمت زدی؟ آیا این تهمت بوده؟
مدیر سایت
سلام. ممکن است این مساله ابهامی بوده که برای شما پیش آمده و بهتر بود که قبل از علنی کردن، آن را با خود شخص مقابل در میان می گذاشتید و دلایل ایشان را گوش می دادید و در صورتی که این دلایل برای شما قانع کننده نبود آن را در جلسه عمومی بیان می کردید.