نویسنده: زهرا روشنایی
بروزرسانی: 10 شهریور 1400
ستاره | سرویس روانشناسی – کندن پوست، عملی است که هراز گاهی از افراد سر می‌زند. اما زمانی که این عمل از حد خود بگذرد و موجب آسیب رسانی به بدن شود، وضعیت اختلال کندن پوست اتفاق می‌افتد و نیازمند رسیدگی و درمان است. این اختلال، کندن پوست لب، کندن زخم، پوست اطراف ناخن، ممکن است تا جایی پیش برود که بسیار مکرر اتفاق بیافتد و باعث ایجاد زخم، خونریزی و درد شود.
اختلال کندن پوست چیست؟
اختلال کندن پوست، نوعی رفتار تکرار شونده «خود مراقبتی» به نام «رفتار تکراری متمرکز بر بدن» (BFRB) تلقی می‌شود. انواع دیگر این نوع رفتار شامل کندن موی وسواسی، کندن ابرو، جویدن ناخن است که موجب آسیب رسانی به بدن می‌شود. همچنین این اختلال در زمره‌ی اختلالات وسواس جبری نیز دسته بندی می‌شود. چرا که به مرور فرد به صورت ناخودآگاه اجباری برای انجام این اعمال وسواس گونه احساس می‌کند.
افراد مبتلا به اختلال کندن پوست، اقدام به کندن جای جوش، جای زخم و … می‌کنند، چون نمی‌خواهند بخشی از پوست یا بدنشان را که در نظرشان نقص تلقی می‌شود ببینند.
اختلال کندن پوست به دو شکل اتفاق می‌افتد:
- پوست کنی متمرکز: حالتی که فرد دچار تنش و اضطراب است، اما بعد از کندن پوست خود آرام می‌شود.
- پوست کنی غیر ارادی: حالتی که فرد بدون توجه و بدون اضطراب پوست خود را می‌کند.
علائم و تشخیص اختلال کندن پوست
تشخیص ابتلا به اختلال کندن پوست از یک حالت عصبی و خفیف به یک مشکل جدی و نیازمند درمان کار سختی است، اما سوالات زیر می‌تواند به روند تشخیص کمک کند:
- آیا زمان زیادی در طول روز برای کندن پوست صرف می‌کنید؟
- آیا جای زخم قابل تشخیصی براثر کندن پوست روی بدنتان ایجاد شده است؟
- آیا زمانی که به کندن پوست خود فکر می‌کنید، از این کار ناراحت می‌شوید؟
- آیا کندن پوست مزاحم کار و زندگی اجتماعی شماست؟ برای مثال به علت وجود جای زخم از رفتن به استخر یا باشگاه خودداری می‌کنید؟
افراد مبتلا به اختلال کندن پوست، پوست جای جای بدن خود را می‌کنند تا جایی که منجر به ایجاد جای زخم شود. سپس جای زخم‌های قبلی را نیز می‌کنند تا منجر به خونریزی شود. چنین فردی با استفاده از ناخن، سوزن، موچین یا حتی با گاز گرفتن اقدام به آسیب رسانی به پوست و بدن خود می‌کند و ممکن است در طول روز ساعت‌ها به این کار مشغول باشد.
چنین فردی اتفاقا تمایل زیادی به پنهان کردن این جای زخم‌ها دارد. این افراد از رفتن به مکان‌های عمومی که ممکن است زخم‌هایشان بدون پوشش باشد خودداری می‌کنند. یا با استفاده از آرایش، کلاه، نوع لباس و هر روش دیگری تلاش می‌کنند جای زخم خود را پنهان کنند. شما به راحتی می‌توانید احساس خشم، خجالت و شرم را در این افراد تشخیص دهید.
اختلال کندن پوست چگونه پیشرفت می‌کند؟
اختلال کندن پوست، هم در کودکان و هم در جوانان ممکن است رخ دهد. درواقع هرکسی با هر سنی در معرض ابتلا به این نوع وسواس قرار دارد. این عارضه در شرایط زیر تشدید می‌شود:
۱. پس از یک عارضه‌ی پوستی مثل جوش، عفونت پوستی یا جراحت؛ فرد ممکن است جای زخم یا جای جوش را بکند. او با اینکار باعث ایجاد جراحت بیشتر می‌شود و از بهبودی زخم و عارضه پوستی جلوگیری می‌کند. هرچه بیشتری اینکار را انجام دهد، پوست بیشتر دچار خارش می‌شود و فرد بیشتر زخم را می‌کند؛ و این چرخه ادامه پیدا می‌کند…
۲. هنگام تحمل فشار یا استرس؛ شما ممکن است یکبار هنگام استرس گوشه‌ی ناخن، پوست لب یا جای زخم را کنده و احساس آرامش بیشتری را تجربه کرده باشید. بعد از این تجربه‌ی روانی خوشایند ممکن است این عمل به یک عادت و بعد به یک اختلال تبدیل شود.
روش‌های درمان اختلال کندن پوست
این بیماری از نوع بیماری‌های روحی روانی است و مشخصا با مراجعه به روانشناس و گا‌ها در موارد پیشرفته با مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو قابل درمان است. از منظر روانشناسی دو نوع روش درمانی برای این اختلال وجود دارد:
- تمرین معکوس عادت: در این متد درمانی، روانشناس تلاش می‌کند شرایط و موقعیت‌هایی که فرد مبتلا در آن‌ها اقدام به کندن پوست خود می‌کند را شناسایی کند. این شرایط می‌تواند هرنوع موقعیت استرس زا و ناخوشایند برای بیمار باشد. بعد از تشخیص این موقعیت‌ها روانشناس راهکار‌های جایگزین برای مقابله با احساس بد به بیمار پیشنهاد می‌کند. برای مثال در مواقع استرس یک اسباب بازی پلاستیکی را فشار دهند، آدامس بجوند و ….
- کنترل محرک: روش دوم، تغییر موقعیت‌های استرس زا و تحریک کننده است. در این روش روانشناس بعد از تشخیص موقعیت‌هایی که بیمار در آن اقدام به کندن پوست می‌کند، برای تغییر آن‌ها تلاش می‌کند. برای مثال در موارد اختلال شدید فرد با پوشیدن دستکش این رفتار خود را کنترل می‌کند یا حتی گا‌ها با حذف آینه از زندگی روزمره، فرد را از دیدن آثار و زخم‌های پوستی بازمی‌دارند.
اگر به اختلال کندن پوست مبتلا شدیم چه کنیم؟
اولین قدم برای روبرویی با این مشکل، تحقیق و بررسی سوابق کاری روانشناسان و انتخاب یکی از آنهاست. معمولا انتخاب روانشناس متخصص و کارکشته کار آسانی نیست، اما با کمی تحقیق می‌توانید ریسک این کار را به حداقل برسانید. دقت کنید که بهتر است به روانشناس متخصص در حوزه‌ی اختلالات وسواس جبری مراجعه کنید.
همچنین می‌توانید همزمان با مراجعه به روانشناس، به متخصص پوست نیز مراجعه کنید تا از سلامت پوست خود مطمئن شوید یا آسیب‌هایی که به پوست خود رسانده‌اید را درمان کنید. با این کار به روند درمان اختلال وسواس گونه‌ی خود نیز کمک کرده‌اید.
همچنین می‌توانید همزمان با مراجعه به روانشناس، به متخصص پوست نیز مراجعه کنید تا از سلامت پوست خود مطمئن شوید یا آسیب‌هایی که به پوست خود رسانده‌اید را درمان کنید. با این کار به روند درمان اختلال وسواس گونه‌ی خود نیز کمک کرده‌اید.
بسیاری از افراد در تنهایی اقدام به کندن پوست خود می‌کنند. اگر احساس می‌کنید که ممکن است به این اختلال مبتلا باشید، می‌توانید با پیوستن به گروه‌های افراد مبتلا به این اختلال به روند پذیرش و حل مسئله سرعت ببخشید. در صورتی که در این زمینه تجربه‌ای دارید، آنرا با ما درمیان بگذارید.
شما می توانید با اختلال خود زشت پنداری نیز در ستاره آشنا شوید
نگین
سلامن ۱۸سالمه و عادت کندن پوست لب و جوش ودرتنهایی کندن ابرو دارم خیلی حس خوبیه وقتی انجامش میدم امابعدش خیلی افتضاحه چون اعضای خانوادم هی سرزنشم میکنن دنبال ی راه اساسی برای ترک این کارم
زهرا روشنایی
در انتهای مطلب به روشهایی برای درمان این عارضه اشاره شده است. حتما آن را مطالعه کنید.
azra
سلام. من هم به این وسواس دچارم، حدودا 15 سال پیش کف پام زخم شد بعد که زخم خشک شد کندمش، یه حس خوبی داشت. توی این 15 سال روزی نبوده که پوس کف پام نکنم، واقعا بیماری بدیه، اما جالبیه که هرچی استرس بیشتری دارم بیشتر پوست کف پام و میکنم. و خیلی هم مایه خجالت و شرمندگی من هست وقتی می فهم همه دارن نگام میکنن خیلی خجالت میکشم، اصلا دست خودم نیست