هر آنچیزی که لازم است درباره آنتی بادی ها بدانید!

ستاره | سرویس سلامت – بدن انسان چگونه از خودش در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند؟ آیا راهی هست که آن را تقویت کنیم؟ چگونه تشخیص دهیم بدنمان در مقابل عفونت و بیماری مقاوم نیست؟ حتما اسم سیستم ایمنی بدن به گوشتان خورده، اما این ساز و کار این سیستم چگونه است؟ در این مقاله با ما باشید تا با آنتی‌بادی و انواع آن آشنا شویم.یاد بگیریم چه تاثیراتی دارد و چگونه باید علایم کمبود آن را بشناسیم و چه آزمایشاتی را برای داشتن بدنی سالم‌تر نیاز داریم؟

سیستم ایمنی و زیر شاخه‌های آن

وظیفه اساسی سیستم ایمنی،‌ دفاع علیه عفونت یا هر عامل خارجی است.سیستم ایمنی به دو بخش تقسیم می‌شوند

• ذاتی یا غیر اختصاصی
• اکتسابی یا اختصاصی

ایمنی ذاتی ( غیر اختصاصی)

ایمنی ذاتی شامل پوست، مخاط (مخاط دستگاه گوارشی مانند روده و معده) و برخی پروتئین‌های ترشحی مثل کمپلمان (پروتئین‌های تنظیمی ایمنی) و سلول‌های بیگانه‌خوار (فاگوسیتوز ) است.

ایمنی اکتسابی (اختصاصی)

سیستم ایمنی اختصاصی شامل دو بخش :۱. هومورال (که در آن سلول‌های لنفوسیت B که ترشح آنتی بادی یا ایمنوگلبولین می‌کنند) و ۲.سلولی (که در آن سلول‌های لنفوسیت T باعث عمل لیز که همان ایجاد منفذ در غشای سلول است، می‌شوند.)

آنتی بادی ها

آنتی بادی ها پایه‌ی اصلی سیستم ایمنی بدن انسان هستند که  ما را در مقابل بیماری‌ها محافظت می‌کنند. ایمنوگلبولین یا آنتی بادی ها درواقع  همان اسلحه‌ی سلول‌های ایمنی لنفوسیت B هستند که قادر به تشخیص آنتی ژن‌ها بوده و به‌طور اختصاصی با آنتی ژن واکنش می‌دهند و در سرم و مایع بافتی همه‌ی پستانداران وجود دارند. آن‌ها از جنس پروتئین و قند هستند که ما در بیولوژی آن‌ها را به نام گلیکو پروتئین می‌شناسیم. یکی از راه‌های شناسایی بیماری، بررسی میزان آنتی‌ بادی افراد با آزمایش‌های خونی است. اگر سطح آنتی‌ بادی در بدن بیشتر از حد مجاز باشد احتمال می‌رود که سیستم ایمنی فرد در حال مقابله با بیماری است و نوع بیماری فرد با آزمایش‌های اختصاصی دیگر پس از این مرحله شناسایی می‌شود.

انواع آنتی بادی ها

آنتی بادی ها را به انواع مختلفی تقسیم می‌کنند:

• IgG : در ۷۰ – ۷۵ درصد از دفاع بدن در مقابل بیماری‌ها تولید می‌شوند
• IgM : در۱۰٪ از دفاع بدن در مقابل بیماری‌ها تولید می‌شوند
• IgA: درصد آن‌ها در دفاع از بدن ما اندک بوده و در ترشحات بدن (بزاق و ترشحات موکوسی یا همان ترشحات دستگاه گوارش بدن) وجود دارند.
• IgD: در کمتر از ۱٪ از دفاع بدن در مقابل بیماری‌ها تولید می‌شوند و نقش آن‌ها مشخص نیست و احتمال داده می‌شود که در رشد سلول‌های ایمنی لنفوسیت نقش داشته باشند.
• IgE: درصد آن‌ها در دفاع بدن در مقابل بیماری‌ها اندک است و در بیماری‌های حساسیتی (حساسیت‌های نوع یک ) زیاد می‌شوند و در سطح سلول‌های گلوبول سفید ( بازوفیل‌ها) اضافه می‌شوند.

آنتی بادی مونوکلونال 

آنتی بادی ها برحسب اینکه توسط یک یا چند نوع پلاسماسل تولید شده باشند به  دو دسته‌ی ۱.مونوکلونال و ۲.پلی‌کولونال تقسیم می‌شوند. آنتی بادی‌های مونوکلونال ،آنتی بادی هایی هستند که توسط یک نوع پلاسماسل تولید می‌شوند اما آنتی‌ بادی‌ های پلی‌کولونال آنتی بادی‌هایی هستند که توسط چند نوع پلاسماسل تولید می‌شوند یا به عبارتی از کنار هم قرار گرفتن چند نوع آنتی‌ بادی‌ های مونوکلونال ایجاد می‌شوند.

تولید آنتی بادی

همانطور که گفته شد، خواستگاه ایمنوگلبولین‌ها یا همان آنتی بادی ها سلول‌های لنفوسیت B هستند اما آن‌ها به طور مستقیم از این سلول‌ها تولید نمی‌شوند. پس از ورود آنتی‌ بادی یا هر عامل خارجی لنفوسیت B با آن‌ها برخورد کرده و تبدیل به سلولی دیگر به نام پلاسماسل و سلول‌های خاطره می‌شود. پلاسماسل‌ها هستند که آنتی بادی یا ایمنوگلبولین‌ها را تولید می‌کنند و سلول‌های خاطره نیز سبب می‌شوند که در برخورد دوباره با همان آنتی‌ژن پاسخ سلول سریع‌تر و با شدت بیشتر ( یعنی تولید آنتی‌ بادی یا ایمنوگلبولین بیشتر ) اتفاق بیافتد.

تاثیر آنتی بادی ها

آنتی بادی ها یا ایمنوگلبولین‌ها علاوه بر اینکه به آنتی‌ژن‌ها (یا عوامل خارجی) می‌چسبند و باعث خنثی سازی آن‌ها می‌شوند یعنی باعث جلوگیری از اتصال آنتی‌ژن به سلول‌های بدن می‌شوند، سبب تحریک سلول‌های فاگوسیتوزکننده (بیگانه‌خوار) برای از بین بردن این عوامل خارجی نیز خواهند شد. تاثیر دیگر آن‌ها کمک به لنفوسیت‌های T در جریان ایمنی سلولی است.

تفاوت آنتی‌ بادی و آنتی‌ژن

آنتی‌ بادی همانطور که گفته شد اسلحه‌ی سیستم ایمنی است و به عنوان عامل داخلی بدن شناخته می‌شود یعنی بدن نسبت به آن پاسخ ایمنی تولید نمی‌کنند ( در صورت بیگانه شناخته شدن آنتی‌ بادی فرد دارای بیماری خود ایمنی است). جنس آنتی‌ بادی فقط گلیکوپروتئین است که توسط سلول‌های لنفوسیت B تولید می‌شود.

از طرف دیگر آنتی‌ژن ها عامل خارجی هستند که پس از ورود به بدن می‌توانند پاسخ ایمنی را ایجاد کنند ، برعکس آنتی بادی‌ها که عوامل داخلی بدن به حساب می‌آیند و پاسخ ایمنی علیه آن‌ها باعث بروز بیماری در بدن فرد می‌شود. جنس آنتی‌ژن‌ها می‌تواند پروتئین یا قند یا حتی لیپید باشد و برعکس آنتی‌ بادی‌ها که حتما گلیکوپروتئین‌اند دارای انواع مختلفی هستند.

آنتی‌ بادی‌ها در سطح سلول‌های خودی قرار می‌گیرند که عامل کد کننده آن‌ها یعنی عامل سازنده‌ی آن‌ها دی ان ای خود فرد است، اما عامل کد کننده و سازنده‌ی آنتی‌ژن‌ها باکتری‌ها یا ویروس‌ها هستند که باعث تفاوت در شکل آن‌ها می‌شود و این یک عامل تشخیص آنتی‌ژن از آنتی‌ بادی توسط سلول‌های ایمنی است.

علایم کمبود آنتی‌ بادی درایمنی بدن انسان

یکی از شایع‌ترین نشانه های ابتلا به کمبود ایمنی، داشتن عفونت های مکرر و نیز درمان طولانی‌تر یا سخت‌تر عفونت‌های فردی با سیستم ایمنی طبیعی است. همچنین ابتلا به عفونت‌های ساده‌ای که در افراد دارای آنتی‌ بادی کافی ابتلا به آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

علائم و نشانه ها بسته به نوع اختلال ابتلا به کمبود ایمنی و همچنین در افراد مختلف، متفاوت است.

علائم و نشانه های ابتلا به کمبود ایمنی اولیه

• عفونت ریه مکرر و مداوم، برونشیت، عفونت های سینوسی، عفونت گوش، مننژیت یا عفونت های پوست
• التهاب و عفونت ارگان‌های داخلی
• اختلالات خون مانند تعداد کم پلاکت‌ها یا کم خونی
• مشکلات گوارشی مانند از دست دادن اشتها، حالت تهوع و اسهال
• تاخیر رشد و نمو ارگان‌های بدن
• اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع ۱

 اگر شما یا فرزندتان عفونت های مکرر و شدیدی دارید که به درمان‌ها پاسخ نمی دهند یا دیر پاسخ می‌دهند، با پزشک خود صحبت کنید. تشخیص زودهنگام و درمان کمبود های اولیه ایمنی می تواند از عفونت هایی که تأثیر دراز مدت دارند، جلوگیری کند. 

دلایل کمبود آنتی‌ بادی

• کمبود سلول B (و در نتیجه آنتی بادی)
• کمبود لنفوسیت B و لنفوسیت T
• فاگوسیت های معیوب
• کمبود کمپلمان‌ها

جلوگیری از کمبود آنتی بادی

از آنجا که اختلالات ایمنی اولیه به علت نقص ژنتیکی ایجاد می شود، هیچ راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. با این حال هنگامی که شما یا فرزندتان یک سیستم ایمنی ضعیف دارید، بهتر است از عفونت جلوگیری کنید .

راه‌کار‌های جلوگیری از عفونت

• بهداشت خوب را تمرین کنید! بعد از استفاده از توالت و قبل از خوردن، دست‌ها را با صابون بشویید.
• مراقب دندان‌های خود باشید. مسواک دندان‌ها حداقل دو بار در روز اهمیت زیادی دارد
•  یک رژیم سالم و متعادل می‌تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.
•  از لحاظ جسمی فعال باشید. از پزشک خود بپرسید که چه فعالیت‌هایی برای شما مناسب است.
• به اندازه کافی بخوابید. سعی کنید در ساعت مشخص به خواب بروید و روزانه در زمان مشخصی بیدار شوید و هر شب تعداد ساعات خواب خود را تنظیم کنید.
• برخی مطالعات نشان می‌دهد که استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را مختل کند. استرس را با ماساژ، مدیتیشن، یوگا و راه‌کار‌های مناسب دیگر مدیریت کنید.
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض از افراد مبتلا به سرماخوردگی یا عفونت‌های دیگر بسیار لازم و واجب است.
• واکسیناسیون مناسب و به موقع تحت نظر پزشکتان بسیار واجب و ضروری خواهد بود

آزمایش‌های مربوط به آنتی‌ بادی

• تست آلرژی
• AMA (آنتی بادی ضد میکروبی)
• ANA (آنتی بادی ضد انسدادی)
• آنتی‌ بادی ضد فسفولیپید یا غشای سلولی
• آنتی‌ بادی‌ های خودکار
• CCP (آنتی‌ بادی پپتید سیترولین چرخه‌ای)
• CMV(ویروس سیتومگالو) 

دلیل انجام آزمایشات

آزمایش‌های آنتی بادی ها شامل تجزیه و تحلیل یک نمونه بیمار (معمولا خون) برای حضور یا عدم وجود یک آنتی بادی خاص (کیفی) یا برای مقدار آنتی بادی (کمی) می‌شود.

دلایل اصلی آنکه آزمایش‌های آنتی بادی انجام می شود یا غلظت آنتی بادی اندازه گیری می شود عبارتند از:

• برای پی بردن به حضور عامل عفونی خارجی
•  ارزیابی پاسخ ایمنی در برابر یک میکروارگانیسم خاص (عامل خارجی عفونت‌زا)
• تشخیص بیماری خود ایمنی 
• تشخیص رد شدن یا رد نشدن عملیات پیوند عضو
• تشخیص حساسیت‌ها
• نظارت بر فرایند پاسخ ایمنی در برابر عامل عفونت‌زا

 تست‌های آنتی‌ بادی معمولا شامل مخلوط کردن نمونه‌ی بیمار با آنتی‌ژن شناخته شده (آنتی‌ژن آزمایشگاهی) است. این ماده سبب می‌شود آنتی‌ بادی علیه آن گرفته تولید شود و با آن واکنش دهد. اگر یک آنتی بادی وجود داشته باشد و به آنتی‌ژن شناخته شده متصل شود، تشکیل آنتی بادی و آنتی‌ژن باعث ایجاد ترکیبی می‌شود که   لختگی را در پی خواهد داشت.  

سخن پایانی

همانطور که گفته‌شد آنتی‌ بادی‌ ها در جلوگیری از بروز ایمنی ضروری بوده و عامل حیاتی، چه در سطح دفاع تخصصی و چه در سطح دفاع غیر تخصصی است. انجام واکسیناسیون‌های متفاوت، خوردن دارو‌های مکمل و غذا‌های مفید و همچنین رعایت بهداشت فردی از عواملی است که در افزایش کارکرد بهتر آنتی‌ بادی‌ ها نقش بسزایی دارند.کمبود آنتی‌ بادی‌ ها سبب کاهش توان سیستم ایمنی و ابتلا به عفونت‌های مکرر می شود و بهترین راه برای درمان آن مراجعه به دکتر و انجام آزمایش‌های آنتی‌ بادی خواهد بود. بیماری لوپوس نیز یکی از بیماری‌های سیستم ایمنی است که با آنتی بادی نیز ارتباط دارد. برای آشنایی با این بیماری پیشنهاد می‌کنیم با علت، علائم و راه‌های درمان لوپوس آشنا شوید. کارشناسان بخش سلامت ستاره آماده دریافت سوالات و تجربیات شما درباره این موضوع هستند…