بررسی کهن الگوی زئوس؛ آرکتایپ فرمانروا

کهن الگوی زئوس

آرکتایپ زئوس: زئوس در واقع سبکی از زندگی است که در روان همه آدمیان وجود دارد. کهن الگوی زئوس بر هرچه که بخواهد تمرکز کرده و آن را به دست می‌آورد. برای این کار تنها به زور متوسل نمی‌شود. او برای به دست آوردن آنچه که می‌خواهد شخصیتی خلاق دارد و زندگی‌اش سرشار از ایده‌هایی است که برای به دست آوردن خواسته‌هایش به کار می‌برد. زئوس کهن الگوی پادشاه است. به دنبال ریاست، قدرت و اقتدار است چه در خانواده و چه در جامعه. خطرات را برای رسیدن به اهداف خود می‌پذیرد. توقع دارد فرزندانش نیز مطیعش بوده و از ایده‌آل‌های او پیروی کنند.

ویژگی‌های شخصیتی

• زئوس تایپ‌ها جدی و منطقی بوده و از احساسات خود جدا هستند.
• آنان به پول و قدرت اهمیت زیادی می‌دهند.
• مردانی قوی و با نفوذند و تصمیم‌های قدرت طلبانه می‌گیرند.
• ذهن و عقلشان به خوبی کار کرده و خود را درگیر غرایز و احساساتشان نمی‌کنند.
• کهن الگوی زئوس فرد را سلطه جو می‌کند. آن‌ها همیشه سعی دارند اراده خود را بر دیگران تحمیل کرده و معتقدند همه باید از آنان پیروی کنند.
• اهمیت چندانی برای روابط عاطفی خود قائل نیستند و خود را از مسائل احساسی دور نگه می‌دارند.
• از نظر زئوس تایپ‌ها افراد احساسی ضعیف هستند و نمی‌توان به موفقیت آنان امیدوار بود.
• توانایی تصمیم گیری بالا و اراده قوی دارند.
• اگر اطمینان حاصل کنند که به هدفی که در نظر دارند نمی‌رسند، سریع تصمیم گرفته و هدف خود را تغییر می‌دهند.
• در یک جمع یا خانواده حرف آخر را یک زئوسی می‌زند.
• فردی متاثر از کهن الگوی زئوس، نگاهش به دیگران از بالا به پایین است.
• اصولا رسمی و سنگین لباس می‌پوشند و مرتب و منظم هستند.
• از لحاظ بدنی قوی بوده و بر بدن خود مسلط هستند.
• پیشرفت آنان باعث پیشرفت زیر‌دستشان نیز می‌شود. در واقع به اطرافیان خود برای رشد و ترقی کمک می‌کنند.
• دیگران و استعدادهایشان را به خوبی شناخته و می‌دانند چه کسی در چه کاری موفق خواهد شد.
• اگر همراهانش او را تنها بگذارند باز هم می‌تواند به تنهایی به راهش ادامه داده و به موفقیت برسد.
• از نظر دیگران فردی با تجربه و عمیق است.
• مسائل را از دور و با صرف کمترین انرژی کنترل کرده و خود را از نزدیک در مسائل دخیل نمی‌کند.
• انسان‌هایی با اعتماد به نفس، لایق و با درایت هستند.
• حافظه بسیار خوبی دارند که از توجه آنها به مسائل و اشرافشان بر اتفاقات ناشی می‌شود.
• خودرای بوده و چندان اهمیتی به عدالت و رعایت انصاف نمی‌دهند.

مردانی که برای رسیدن به ثروت و قدرت ریسک می‌کنند و به دنبال انجام کار‌های غیرممکن هستند، ولی در درک احساسات و عواطف توانایی چندانی ندارند، تحت تاثیر انرژی کهن الگوی زئوس قرار دارند.

تاثیر آرکتایپ زئوس در طول زندگی

۱- کودکی زئوس

زئوس از همان کودکی در بازی‌ها رهبر گروه است و با قاطعیت نه می‌گوید. خلاق است و مدت‌های طولانی می‌تواند با اسباب‌بازی‌های خود سرگرم باشد، اما از کتاب خواندن یا فکر کردن خوشش نمی‌آید. در بازی‌ها بیشتر نقش مردان و رهبر‌ها را به عهده می‌گیرد. او نظرات خود را مطرح کرده و مشکل است که بتوان نظر او را تغییر داد یا مانعش شد تا آنچه را که می‌خواهد به دست بیاورد. در خانواده کودک زئوسی، اغلب فرزندسالاری است و اوست که حرف آخر را می‌زند. البته نقش حاکمیت پدر یا مادر را نیز به خوبی درک کرده و می‌پذیرد. یک پدر فرمانروا و یک مادر ضعیف می‌تواند کودک زئوسی را به فردی ظالم تبدیل کند که همیشه طرف قوی‌تر بوده و به دنبال تسلط بر ضعیفان است.

۲- نوجوانی زئوس

نوجوان زئوسی اغلب به شکلی رفتار می‌کند که نشان دهد رئیس است حتی در برابر مردان مستبد بزرگتر از خودش! او دوست ندارد زیر دست باشد، اما با زیرکی تشخیص می‌دهد که چه زمانی نباید با قدرت دربیفتد. او واقع بین و برونگراست و به جای خیالبافی عمل می‌کند.

۳- زئوس در دوران تحصیل

زئوسی‌ها در دوران تحصیل نیز عملگرا بوده و حتی اگر چندان باهوش نباشند به خوبی توانایی‌ها و امکانات بالقوه را شناسایی می‌کنند. آن‌ها به دنبال کسب مهارت‌های خاص هستند و در مورد کار‌هایی فکر می‌کنند که در آینده بتوانند به خوبی در آن‌ها به قدرت برسند. رشته‌های پول‌ساز و کاربردی را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند.

۴- شغل و حرفه

یک زئوس تایپ در کار سخت‌کوش و کنجکاو است و فرصت‌ها را از دست نمی‌دهد. او مسائل عاطفی را در کار دخیل نمی‌کند. به دنبال ثروت رفتن، ذات یک زئوسی است. او همواره به دنبال فرصت است تا پله‌های ترقی را طی کند و وقتی رؤسایش موفقیت‌های کاری او را نبینند شاکی می‌شود. ترجیح می‌دهد خودش رئیس خودش باشد و برای خودش کار کند. زئوسی‌ها در هر کار به جایگاه بالا دست پیدا می‌کنند، چه به عنوان مدیر دولتی یا حتی سردسته تبهکاران. آنان ابایی ندارند از اینکه کسی را اخراج کرده یا تنبیه کنند؛ البته این کار را بیشتر به شکل غیر مستقیم انجام می‌دهند.

۵- میانسالی و پیری

او در میانسالی احساس رضایت می‌کند؛ اگر به اهدافی که برای خود تعیین کرده بود رسیده باشد. میانسالی برای زئوس تایپ‌ها می‌تواند زمان بحران‌های احساسی باشد. احساساتی که سال‌ها نادیده گرفته و سرکوب کرده بود در این زمان خود را نشان داده و روابطی که با همسر و فرزندانش به خوبی شکل نگرفته بود اکنون برایش بحران‌زاست. ممکن است همسرش او را ترک کرده باشد و فرزندانش برایش دردسر ایجاد کنند. لازم دارد تا بیش از قبل به غرایز و احساساتش بها داده و کمتر پیرو منطقش باشد. میانسالی می‌تواند این سوال را برایش ایجاد کند که «آیا ارزشش را داشت؟»
اما یک زئوسی وقتی پیر هم می‌شود باز تمایل دارد تا دیگران را کنترل کرده و اراده خود را تحمیل کند، اما دیگر قادر نیست قدرت گذشته خود را حفظ کند. برخی زئوسی‌ها در پیری برای رقابت با پسرانشان سعی می‌کنند قدرت خود در کنترل آن‌ها را در نوشتن وصیت‌نامه نشان دهند.

۶- رابطه با دیگران

مردان دور و بر زئوس تایپ‌ها یا متحد او هستند یا رقیب او و البته به خوبی می‌دانند ممکن است روزی رقیبش به متحدش و متحدش به رقیبش تبدیل شود. سایر مردان برای او مهره‌های شطرنج هستند که از آن‌ها برای رسیدن به اهدافش استفاده می‌کند. او آن‌ها را کنترل کرده یا اگر لازم باشد قربانی می‌کند. احساس همدردی نمی‌کند و همین نشان می‌دهد از لحاظ روانشناسی فردی رشد نکرده است. آن‌ها در مذاکره کردن توانمند هستند و ارتباط با همجنسان قدرتمند و مشهور را دوست دارند.

یکی از ویژگی‌های کهن الگوی زئوس زن دوست بودن و حتی گاهی هرزه گری است. او در رابطه با زنان اهمیت چندانی به مسائل احساسی و عاطفی نمی‌دهد، اما برای به دست آوردن یک زن خود را به هر شکلی در می‌آورد. مرد زئوسی در بیان عواطفش ضعف دارد. او تنها در صورتی عاشق می‌شود که کهن الگو‌های دیگر را در خود پرورش دهد، اما از لحاظ جنسی فعال است. او از قدرت و ثروتش برای جذب زنان استفاده می‌کند و با زنان از موضع قدرت برخورد می‌کند. توقع دارد زنان فرمانبردار او باشند و گاهی نیز خشن می‌شود. با این حال به شدت برای مادر خود احترام قائل بوده و معتقد است مادرش و زنان دیگری که در کودکی در کنارش بوده‌اند نقش مهمی در تربیت و رشد او داشته و در رسیدنش به جایگاهی که اکنون است، نقش تعیین کننده داشته‌اند.

۷- ازدواج

تشکیل خانواده و ازدواج یکی از هرم‌های قدرت مردان زئوسی است. آنان ازدواج می‌کنند و بچه‌دار می‌شوند تا قلمرو خود را گسترش دهند. آن‌ها از همسر خود انتظار دارند تا خانه را اداره کرده و آن‌ها را در مسائل مرتبط با خانه درگیر نکنند. در عین حال خود را رئیس خانواده دانسته و اعضای خانواده را کنترل می‌کنند. او نیاز‌های همسر و فرزندان خود را برطرف کرده و بهترین امکانات را برای آن‌ها فراهم می‌کند، اما همیشه شرط و شروطی دارد.
مردان زئوسی با زنانی ازدواج می‌کنند که حداقل با هم هم‌تراز بوده یا خانواده‌ای بانفوذ داشته باشند. از آنجا که خدای زئوس زنان بسیاری داشت، مردان زئوسی نیز ممکن است بیش از یک همسر داشته باشند و البته سعی می‌کنند با آن‌ها به مساوات رفتار کنند!
آنان ازدواج را نیز پله‌ای برای ترقی خود می‌دانند و جذب زنانی می‌شوند که به جاه طلبی‌های آنان کمک کنند. رابطه عاطفی زیادی با همسرشان برقرار نکرده و توجه کافی به او نمی‌کنند. بیشتر انرژی آن‌ها صرف کارشان می‌شود. 

۷- رابطه با فرزندان

زئوس نماد پدرسالاری است. او بچه دار می‌شود تا یک خاندان و سلسله تشکیل بدهد. پدری مقتدر و در عین حال دلسوز است. گاهی بسیار خشمگین و بی رحم و گاهی به شکلی مادرانه مهربان و حامی است. وسایل پیشرفت فرزندانش را مهیا می‌کند، اما می‌خواهد راهی را بروند که او برایشان در نظر دارد. فرزند نمونه باید به او احترام گذاشته و مطابق خواسته او عمل کند. او نمی‌تواند فرزندانش را به خوبی درک کرده و خیلی مواقع بین آن‌ها تبعیض قائل می‌شود.

جنبه‌های منفی و مشکلات شخصیتی زئوس

• زئوسی‌ها در موفقیت و راه‌های رسیدن به آن غرق شده و دیگر ابعاد زندگی را رها می‌کنند.
• زئوس احساسات خود را نادیده می‌گیرد و این می‌تواند موجب مشکلات روانی در او شود. از نظر زئوس تایپ‌ها همدردی با دیگران و اهمیت دادن به عواطف مختص انسان‌های ضعیف است. کسی که نتواند از طریق احساساتش با دیگران ارتباط برقرار کند، رشدنایافته و ناپخته است.
• کهن الگوی زئوس می‌گوید اگر قدرت داشته باشی پس حق با توست. به قدرت رسیدن چنین فردی حتما فساد به دنبال خواهد داشت. آنان خود را فراتر از قانون دانسته و روز به روز نسبت به اطرافیانشان شکاک‌تر خواهند شد.
• او مغرور است و همین می‌تواند مانع دیدن حقیقت شود.
• زئوسی‌ها خواسته‌های دیگران را برای اهداف خودشان قربانی می‌کنند.
• عدم بلوغ احساسی زئوس موجب می‌شود همسرش از صمیمیت با او ناامید شود. مخصوصا زنان هرایی از سردی رابطه‌شان بسیار آسیب دیده و احساس می‌کنند از نظر عاطفی طرد شده‌اند.
• کسانی که قربانی زورگویی زئوس شده باشند، احتمال دارد در آینده خودشان این ویژگی را در برابر دیگران بروز داده و یا افرادی آسیب پذیر شوند.

پیشنهاداتی به زئوس تایپ‌ها

یک زئوسی زمانی می‌تواند رشد کند که متوجه ضعف‌های خود شده و باور کند او نیز آسیب پذیر است. باید به کودک درونش آگاه شده و با آن آشتی کند.

• به خودشناسی بپردازید.
• از همه افراد انتظار نداشته باشید قوی، بلندپرواز و باهوش باشند.
• هنگام رقابت جویی منافع افراد ضعیف و زیردست خود را در نظر داشته باشید.
• بلندپروازی‌های خودرا در جهتی سوق دهید که به نفع جامعه باشد.
• سعی کنید به قلمرو احساسات وارد شده و نیاز‌ها و عواطف دیگران را درک کنید.
• احتمال حمله قلبی در افراد متاثر از کهن الگوی زئوس زیاد است. باید از قله قدرت پایین بیایید تا اکسیژن کافی به قلبتان برسد.
• از تجربه‌های عمیق احساسی و عشق نگریزید.

رشد و پرورش زئوس

کهن الگوی زئوس نقاط قوتی، چون توانایی بالا در مدیریت، کارآفرینی، با هدف و با اراده بودن، شناخت استعداد‌های دیگران و مدیریت بحران دارد. برای رشد متعادل این آرکتایپ توصیه‌های زیر را به کار بگیرید.

• خودت را به جای رئیس خانواده گذاشته و با در نظر گرفتن همه جوانب تصمیم گیری کن.
• وقتی می‌خواهی از روی احساسات یا غریزه کاری انجام دهی، تعلل کرده و سعی کن دلیل منطقی برای آن پیدا کنی و اگر دلیلی نیافتی از انجام آن کار صرف نظر کن.
• نسبت به هرآنچه مربوط به توست مسئولیت پذیر باش و بهای آن را بپرداز.
• پیش از انجام هر کار حتی کار‌های کوچک از خودت بپرس: چرا؟ چگونه؟ چه وقت؟
• حل جداولی مثل سودوکو با تمرکز حواس، به بیداری زئوس کمک می‌کند.
• همیشه کار نکن چون دوست داری، کار کن، چون متعهد هستی.
• کاری را انجام بده که موجب پیشرفت کل سازمان می‌شود، حتی اگر وظیفه تو نیست.
• سعی کن بر اساس ذهن و منطق تصمیم بگیری نه بر مبنای احساسات.
• در پایان روز اعمال خود را بازبینی کن تا ببینی چقدر بر اساس منطقت و چقدر از روی قلبت تصمیم گرفته‌ای.
• فیلم‌هایی ببین که شخصیت اصلی آن زئوس تایپ است و با آن‌ها همذات‌پنداری کن.
• با افراد منطقی و زئوسی بیشتر رفت و آمد کن.
• سعی کن با در نظر گرفتن جزئیات در کنار اشراف بر کلیات بر مسائل و اتفاقات اطرافت مسلط باشی.
• خودت را قدرتمند بدان و توانایی دیگران را نیز بپذیر.
• اجازه نده شرایط و رفتار اطرافیان مانع رسیدن تو به اهدافت شوند.

سخن آخر

وجود زئوس در یک جامعه موفقیت و پیشرفت به دنبال دارد، ولی اگر احساس کند آن جامعه منافع او را تامین نکرده و مانع پیشرفتش می‌شود سعی خواهد کرد در جای دیگری به دنبال هدفش برود. اگر نتواند اهداف مثبت را دنبال کند ممکن است از روش‌هایی چون غارت و اختلاس بر ثروت و قدرت خود بیفزاید؛ بنابراین زئوس نیز مانند سایر کهن الگو‌ها زمانی موهبت محسوب می‌شود که به‌جا و به شکل متعادل پرورش یابد.

چقدر با سایر کهن الگو‌ها آشنایی دارید؟ اگر به این مبحث علاقه‌مندید می‌توانید در ستاره با سایر آرکتایپ‌های مردانه مانند کهن الگوی دیونوسوس؛ شخصیت شناسی خدای شراب، خلسه و عشق و کهن الگوی هرمس؛ شخصیت شناسی آرکتایپ سخنوری و سفر نیز آشنا شوید.