آشنایی با داستان و مفهوم ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند

یکی از قوی‌ترین اعتقادات میان مسلمانان سراسر جهان، تکیه و توکل به خداوند در زمان بروز مشکلات و انجام امور زندگی است. توکل به خداوند باعث ایجاد اطمینان خاطر و آرامش انسان در زندگی می‌شود. توکل به خداوند از جمله مسائلی است که پیامبران و امامان همواره بر آن تاکید داشتند و در بسیاری از آیات قرآن کریم هم به آن اشاره شده‌است. در ادبیات فارسی هم ضرب المثل‌های فراوانی در این رابطه آورده شده که یکی از آن‌ها «ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند» است. عبارتی که در کتاب قرآن پایه هفتم  هم به آن اشاره شده‌است. برای آشنایی با داستان این ضرب المثل و درک مفهوم و معنی آن با مطلب پیش رو همراه شوید.

داستان ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند

یک روز شتر پیامبر اکرم (ص) گم شد. پس از جست‌وجوی فراوان آن را یافته و پیش حضرت آوردند. ایشان از غلام پرسیدند: «آیا هنگام بستن شتر، زانوهایش را نبسته بودی؟»

غلام پاسخ داد: «کسی که به خداوند متعال توکل داشته‌باشد، نیازی نیست زانوی شتر را ببندد.»

پیامبر فرمودند: «اِعْقَلْ و تَوکل»؛ یعنی «ابتدا زانوی شتر را ببند، سپس توکل کن.» زیرا پذیرش قضا و قدر الهی بستگی به کوشش و تلاش انسان دارد. نه تنها توکل کن که هیچ کاری نکنی و همه چیز را از خداوند بخواهی و نه تنها به کسب و کار خودت تکیه کنی، بدون آن‌که از خداوند کمک و یاری بخواهی.

معنی و مفهوم ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند

توکل یک واژه عربی بوده که به معنای اعتماد و تکیه کردن است. توکل بر خدا به معنای اعتماد داشتن و سپردن کارها به خداوند است. اما بزرگان دینی بر این باورند که توکل هم شرایط ویژه‌ای دارد که ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند به این موضوع اشاره دارد. این ضرب المثل از این مفهوم سخن گفته که توکلِ تنها، صحیح نیست. به این معنا که نباید برای کسب نتیجه و موفقیت در کاری تنها بر خدا توکل کنیم و هیچ قدمی بر نداشته و تلاشی نکنیم؛ بلکه همراه با توکل و اعتماد به خدا، باید تمام تلاش خود را برای انجام آن کار به کار گیریم و به امید رحمت و بخشش خدا برای به دست آوردن بهترین نتیجه باشیم.

مفهوم دیگر این ضرب المثل این بوده که بدون توکل هم نباید کاری انجام داد. به این معنا که نباید آنقدر به خود مغرور شویم که گمان کنیم بدون توکل بر خدا و تنها با تلاش و کوشش خود می‌توانیم همیشه در تمام مسائل زندگی موفق شویم.

بیشتر بخوانید: متن در مورد توکل به خدا برای آرامش قلب و ذهن

شعر کامل ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند

شعر این ضرب المثل سروده‌ی شاعر بزرگ ایرانی «مولوی» است.

گفت آری گر توکل رهبرست
این سبب هم سنت پیغمبرست

گفت پیغامبر به آواز بلند
با توکل زانوی اشتر ببند

رمز الکاسب حبیب‌الله شنو
از توکل در سبب کاهل مشو

حدیث و آيه درباره ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند

آیه ۱۲۳ سوره هود: 

وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ ۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ

حدیثی از امام صادق (ع):

اگر به کسی سه چیز اعطا شود از سه چیز دیگر منع نمی‌شود: کسی که توفیق دعا پیدا کرد، اجابت دعا را دریافت می‌کند و کسی که توفیق شکرگزاری یافت، نعمت او زیاد می‌شود و کسی که توکل بر خدا به او داده شد، کفایت امور به او داده می‌شود. (اصول کافی، ج۲، ص۶۵)

معادل انگلیسی ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند

Trust in God, but tie your camel’s leg

سخن پایانی

شما همراهان سایت ستاره می‌توانید با گشتی در ستاره با دنیایی از ضرب المثل های فارسی و ریشه و مفهوم آن‌ها آشنا شوید.