قولنج نوزاد (کولیک)؛ نشانه ها، علت‌ ها و راه‌ های درمان

ستاره | سرویس مادر و کودک – اگر نوزاد شما سه ساعت در روز، سه روز در هفته، سه هفته پیاپی گریه می‌کند، علت آن قولنج نوزاد (کولیک) است. پزشکان علت دقیق آن را نمی‌دانند، ولی معتقدند ممکن است با ناراحتی روده مرتبط باشد. قولنج نوزاد اغلب در حدود ۴ تا ۶ هفتگی شروع می‌شود و در حدود ۱۲ هفتگی پایان می‌یابد.
حداقل ۲۴% از نوزادان در ماه‌های اول تولد دچار کولیک می‌شوند. تقریبا نیمی از این نوزادان آنقدر ناآرام هستند که آن‌ها را “کولیکی” می‌نامند. قولنج نوزاد یک بیماری نیست، بلکه مجموعه‌ای از بیماری‌هاست که علایم و نشانه‌های زیادی دارد و کودک را به شدت ناراحت می‌سازد و در نتیجه تمامی افراد خانواده را دچار تشنج و نگرانی می‌کند.

اولین نشانه قولنج نوزاد

• گریه تسکین ناپذیر ناگهانی بدون هیچ گونه علامت فیزیکی از درد.
• شروع درد و ناراحتی از سه هفته اول تولد.
• دردها، سه ساعت در روز، سه روز در هفته و سه هفته پیاپی به طول بیانجامد.
• نوزادان سالم و کامل هم به این بیماری مبتلا می‌شوند.

نشانه‌های یاد شده در نوزادان کولیکی دیده می‌شود. البته ممکن است در بیماران مختلف، نشانه‌ها متفاوت باشد یا با شدت متفاوتی رخ دهد.

علت قولنج نوزاد

دلایل متفاوتی موجب بروز قولنج نوزاد می‌شوند. نوزادان به دلیل عدم توانایی در ایجاد هماهنگی با دنیای خارج از رحم مادر دچار ناراحتی کولیک می‌شوند. اما دلایل پزشکی دیگری نیز برای کولیک مطرح شده است.

• حساسیت غذایی: پژوهش‌ها نشان داده است که هیچ گونه رابطه‌ای بین نوع شیر و قولنج نوزاد وجود ندارد. بررسی‌هایی که در مورد نوزادان کولیکی انجام شده نشان می‌دهد بین نوزادانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند و نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند، هیچ گونه تفاوتی در شدت و ضعف درد‌ها دیده نشده است.
  مطالعات اخیر نشان می‌دهد که شیر خشک گاوی و شیر گاو دارای ترکیباتی است که خود موجب کولیک می‌شود. به همین دلیل ممکن است پزشک استفاده از شیرسویا برای نوزاد را به شما پیشنهاد دهد. ولی حتی شیر‌های سویا نیز ممکن است موجب قولنج در نوزاد شوند. تقریبا ۳۵% از نوزادانی که به شیر گاوی حساسیت دارند، به شیر سویا نیز واکنش نشان می‌دهند. پژوهش‌ها نشان داده است که حساسیت به شیرگاو، می‌تواند از شیر مادر نیز به نوزاد منتقل شود و موجب بروز ناراحتی روده‌ای و قولنج در نوزاد شود؛ بنابراین بهتر است مادران شیرده در دوران شیردهی به نوزاد کولیکی، از لبنیات استفاده نکنند.
• عفونت گوش: عفونت گوش در نوزادان ممکن است موجب بروز قولنج شود. در این صورت نوزاد در حالت خوابیده دچار درد می‌شود و در حالت نشسته و ایستاده دردی احساس نمی‌کند. با معاینه کامل گوش‌های نوزاد، می‌توان عفونت او را تشخیص داد.
• استفراغ غذای هضم نشده: به این مشکل “ناراحتی روده” می‌گویند و یکی از دلایل بروز قولنج نوزاد است. هنگامی که غذا از راه مری وارد معده نوزاد شد، با انقباض ماهیچه‌های معده، به طور طبیعی غذا راهی روده‌ها می‌شود. در برخی نوزادان، اتصال مری به معده به درستی عمل نمی‌کند و بخشی از غذا بجای ورود به روده‌ها، وارد مری می‌شود و حتی به دهان باز می‌گردد. غذای بازگردانده شده، چون با اسید معده مخلوط شده، هنگام بازگشت سوزشی در مری و دهان ایجاد می‌کند که در اصطلاح عامیانه به آن ترش کردن می‌گویند.
  عوارض برگشت غذا در نوزاد کولیکی بصورت تف کردن غذا، شروع درد کولیک، بیدار شدن از خواب و ادامه درد‌های شدید است.
• عفونت‌های مجاری ادراری: یکی از دلایل قولنج نوزاد، عفونت مجاری ادراری است. این عفونت‌ها از نوع مزمن هستند و هفته‌ها به صورت نهفته وجود دارند و سپس به حالت شدید بروز می‌کنند. اگر عفونت مجاری ادراری به طور کامل درمان نشود، موجب عفونت کلیوی می‌شود. بهتر است نوزادان (خصوصا نوزادان دختر) در سال اول تولد، حداقل سه بار مورد آزمایش عفونت ادراری قرار بگیرند.
• اگزمای نوزادان: اگزمای آلرژیک که به صورت جوش و قرمزی پوست ظاهر می‌شود، می‌تواند موجب قولنج نوزاد شود. فریاد‌های ناگهانی و گریه‌های گوشخراش نوزاد ممکن است به دلیل سوزش در ناحیه مجاری ادرار و مدفوع باشد. جوش و سوختگی در این مناطق برای نوزادان بسیار آزار دهنده و دردناک است.
• یبوست: یکی دیگر از عوامل قولنج نوزاد یبوست است. در ماه‌های اول تولد، مدفوع نوزادان (خصوصا نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند) بایستی شل و صاف باشد و حداقل دو تا سه بار در روز دفع انجام شود. در ماه‌های سوم و چهارم برخی نوزادان تنها روزی یک یا دو بار مدفوع می‌کنند.
  اگر در مدفوع نوزاد یک یا دو قطره خون دیده شود و نفخ شکم آن‌ها نیز زیاد باشد، جهت درمان یبوست بایستی به پزشک مراجعه کرد.

علت‌های غیر پزشکی کولیک، سه تا شش ماه پس از تولد از بین خواهند رفت.

راه‌ های آرام کردن نوزاد کولیکی

در آغوش گرفتن نوزاد، بهترین راه آرامش بخشیدن به نوزاد است. روش‌های دیگری نیز برای آرام ساختن نوزاد کولیکی کاربرد دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• روش حرکت کولیکی: نوزاد را در آغوش و در میان بازوان خود بگیرید و با ریتم خاصی در آغوش تکان دهید. حرکات ریتمیک برای نوزاد یادآور ضربان نبض و جریان خون در رحم مادر است.
• روش سینه گرم پدر: در این روش پدر، بالا تنه خود را برهنه کرده و نوزاد را روی سینه‌اش می‌خواباند، به طوری که گوش نوزاد روی قلب پدر باشد. صدای منظم قلب و حرکت آرام نفس کشیدن پدر به همراه ضربه‌های آرامی که به پشت او می‌زنید، آرامش زیادی برای نوزاد ایجاد می‌کند.
• روش ماساژ آرام بخش: یک کیسه آب گرم را در حوله بپیچید و روی زمین یا تخت قرار دهید و شکم نوزاد را روی آن بگذارید.
  یا اینکه کف دست را روی ناف نوزاد قرار دهید و با انگشتان به حالت دورانی به شکم فشار بیاورید.

اگر هیچ یک از این روش‌ها موثر نبود، هراسان نشوید. خبر خوب این است کولیک تقریبا همیشه به خودی خود از بین می‌رود. در صورت عدم رفع آن با متخصص کودکان مشورت کنید.

برگرفته از: کلید‌های آرام کردن کودک نا آرام / ویلیام سیزر