کاربردهای پنبه نسوز، خطرهای آن و راه های جلوگیری این خطرها

ستاره | سرویس علوم – پنبه نسوز (نام دیگر: آزبست) گروهی از مواد معدنی رشته‌ای به وجود آمده طبیعی هستند که به سبب قدرت کشش پذیری عالی، انتقال گرمای کم و مقاومت در برابر خطرات مواد شیمیایی مفید هستند. امروزه، پنبه نسوز کریتوزیل (آزبست مقرون به صرفه که هنوز استفاده می‌شود) به طور عمده در صفحات سیمانی فیبری استفاده می‌شود.

استفاده از آزبست بستگی به محل زندگی شما دارد. استفاده از آن در بیشتر از ۵۵ کشور در سراسر دنیا از جمله ژاپن، استرلیا و تمام کشور‌های اتحادیه اروپا ممنوع شده است. ایسلند، اولین کشوری بود که واردات آزبست را به دلیل مساﺋل بهداشتی و سلامتی در سال ۱۹۸۳ غدغن کرد و بلافاصله بعد از آن سوﺋدی‌ها این کار را دنبال کردند. آلمان در سال ۱۹۹۲ و بریتانیا در سال ۱۹۹۹ ورود آن را ممنوع کردند، هرچند استفاده از آن در سراسر دنیا مخصوصا در آسیا و روسیه و به مقدار کم در آمریکا هنوز ادامه دارد.

رایج‌ترین کاربرد‌های پنبه نسوز

خطرهای پنبه نسوز (بیماری‌های شایع)

آزبست عامل ایجاد سرطان ریه، تخمدان و حنجره است و تصور می‌شود که علت بیماری‌های دیگری مانند سرطان‌های مربوط به معده و روده نیز باشد. با یکبار استنشاق کردن، الیاف پنبه نسوز ممکن است در بدن بماند و به وجود آورنده سرطان شود؛ نوعی بیماری تحریک کننده تدریجی که بر ریه‌ها تاثیر می‌گذارد. پزشکان متخصص می‌گویند که هیچ مدرکی داله بر شروع بیماری سرطان به علت تماس با هوای بد وجود ندارد. هر میزان از فیبر‌های پنبه نسوز تنفس شده از طریق هوا می‌تواند ایجاد خطرناک باشد. سیگار کشیدن در کنار استنشاق آزبست دو عامل اصلی سرطان ریه هستند. در سال ۲۰۰۷ انجمن بهداشت جهانی اقدامات جهانی در جهت ریشه‌کن کردن بیماری‌های مربوط به آزبست انجام داد. سازمان بهداشت جهانی تحریمی را پیشنهاد و ماده‌ کریتوزیل را به عنوان علت سرطان معرفی کرد.

شایع‌ترین بیماری‌هایی که با تماس یا استنشاق آزبست ارتباط مستقیم دارند، شامل چهار بیماری زیر می‌شود:

۱. آزبستوز

۲. سرطان ریه

۳. بیماری‌های مرتبط با پرده جنب

۴. مزوتلیوما

این سرطان بسیار نادر است و بر پرده جنب تاثیر می‌گذارد. ایجاد این سرطان دقیقا با استنشاق پنبه نسوز رابطه مستقیم دارد. تومور‌ها بر روی پرده جنب ایجاد می‌شوند و به مرور به شش‌ها و دیوار قفسه سینه راه پیدا می‌کنند. تا به امروز درمانی برای این بیماری وجود ندارد. پس از قرار گرفتن در یک محیط دارای پنبه نسوز، بروز نشانه‌های این بیماری، معمولا ۳۰ تا ۴۰ سال طول می‌کشد.

سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که در حدود ۱۲۵ میلیون نفر از مردم در محیط کار خود در معرض آزبست هستند و هر سال حداقل ۱۰۷۰۰۰ نفر در سراسر جهان به علت استنشاق هوای آغشته به فیبر‌های آزبست از محیط کار جان خود را از دست می‌دهند. تخمین زده می‌شود که حدود نیمی از مرگ و میر‌ها از سرطان ناشی از استنشاق هوای آلوده به پنبه نسوز در محیط کار ایجاد شده است. علاوه بر این طبق مصوبه‌ای در دسامبر ۲۰۱۶، مرگ و میر ۱۸۰۲۲۵ نفر از مردم در سال ۲۰۱۳ مرتبط با تماس در هوای آلوده آغشته به آزبست مطرح شد. فشار و سنگینی بیماری‌های مرتبط با پنبه نسوز حتی در کشور‌هایی که استفاده از آنرا در اوایل سال‌های ۱۹۹۰ ممنوع اعلام کردند، هنوز روبه افزایش است.

راه‌های جلوگیری یا کاهش خطر‌ها

• هیچ‌گاه مواد و وسایل دارای پنبه نسوز را دریل‌کاری، چکش‌کاری و سوراخ نکنید. از بریدن، حرکت‌دادن، شکستن یا اره کردن این مواد نیز پرهیز کنید. اگر نمی‌دانید کدامیک از وسایل خانه دارای آزبست است، بهتر است از متخصصان این حوزه کمک بگیرید یا از جنس مواد منزل خود آگاهی لازم را به دست آورید.
• از مواد جایگزین مناسب به جای پنبه نسوز استفاده کنید. برای مثال پشم شیشه استاندارد، سلولز و فایبرگلاس تنهای مواردی از مواد بی‌شماری هستند که قابلیت جایگزینی آزبست را دارند.
• برای کاهش خطر پنبه نسوز، بهتر است با رعایت مراقبت‌های لازم، مواد دارای این ماده را مرطوب نگه دارید. البته این کار تنها در برخی موارد کارآمد است.

← انواع کاربرد پنبه نسوز →

چه میزان از پنبه نسوز در سرتاسر جهان استفاده می‌شود؟