وفای به عهد در آیات و روایات

ستاره | سرویس مذهبی – در این مطلب با شما هستیم با بررسی وفای به عهد در آیات و روایات.

 

وفای به عهد چیست؟

واژه عهد که در فارسی به آن پیمان، قول و وعده می گویند نوعی قرارداد است که بین دو نفر یا دو گروه یا چند نفر و چند گروه یا بین امت و امام (به عنوان بیعت) بسته می شود که اگر به طور مشروع و صحیح باشد حتما باید به آن پایبند بود.

 

وفای به عهد در آیات قرآن

• وفای به عهد از نشانه های افراد نیکوکار است:

«وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ رَاعُونَ»

(آیه ۸ سوره مومنون)

«و آنها که امانتها و عهد خود را رعایت می‌کنند؛»

 

---

 

• وفای به عهد از خصوصیات افراد نیکوکار است:

«…وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا…»

(آیه ۱۷۷ سوره بقره)

«…کسانی که به عهد خود -به هنگامی که عهد بستند- وفا می‌کنند…»

 

---

 

• وفای به عهد از صفات برجسته حضرت اسماعیل (ع) است:

«وَ اذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ ۚ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَ كَانَ رَسُولًا نَبِيًّا»

(آیه ۵۴ سوره مریم)

«و در این کتاب (آسمانی) از اسماعیل (نیز) یاد کن، که او در وعده هایش صادق و رسول و پیامبری (بزرگ) بود»

 

---

 

• وفای به عهد آنقدر اهمیت دارد که خداوند بارها نسبت به آن توصیه فرموده است:

«…وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ ۖ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا»

(آیه ۳۴ سوره اسرا)

«…و به عهد (خود) وفا کنید، که از عهد سؤال می‌شود»

 

---

 

«إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئًا وَلَمْ يُظَاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَىٰ مُدَّتِهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ»

(آیه ۴ سوره توبه)

«مگر کسانی از مشرکان که با آنها عهد بستید، و چیزی از آن را در حق شما فروگذار نکردند، و احدی را بر ضد شما تقویت ننمودند؛ پیمان آنها را تا پایان مدتشان محترم بشمرید؛ زیرا خداوند پرهیزگاران را دوست دارد»

 

 

وفای به عهد در روایات

حضرت محمد (ص):

• «آن كس كه به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده خود وفا كند.» (اصول كافی، ج ۲ / ص ۳۶۴، حدیث ۲)

• «كسی كه پای بند به پیمان خود نباشد دین ندارد.» (بحارالانوار، چاپ بیروت، ج ۷۲ / ص ۹۶)

• «نشانه منافق سه چیز است: دروغگویی، پیمان شكنی، و خیانت در امانت.» (المستطرف، ج ۱/ ص ۱۹۸)

• «ارزش خون مسلمانان با یكدیگر برابر است و امانی كه كوچكترین فرد آنها می دهد برای همه شان محترم است و آنها در مقابل بیگانگان به هم پیوسته و دارای قدرت متشكل و فشرده اند.» (وسائل الشیعه، چاپ بیروت، ج ۱۹، ص ۵۵)

• «نزدیكترین افراد روز قیامت نسبت به من كسانی هستند كه در سخن راستگوتر، در ادای امانت كوشاتر و در عهد و پیمان از یكدیگر با وفاتر باشند.» (تحف العقول، ص ۳۲)

• «هر كس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نكند، دروغ نگويد، خلف وعده ننمايد، جوانمردي اش كامل، عدالتش آشكار، برادرى با او واجب و غيبتش ‍ حرام است.» (خصال ص ۲۰۸)

 

حضرت علی (ع):

• «وفای به عهد از نشانه های مردم متدین است.» (سفینه البحار، ج ۲ / ص ۶۷۵)

• «بپرهیز از اینكه به مردم وعده بدهی و تخلّف كنی… زیرا (تخلف از وعده) موجب خشم خدا و مردم خواهد شد، چنانكه قرآن می فرماید: «نزد خدا بسیار خشم آور است كه بگویید چیزی را كه به آن عمل نمی كنید»… . » (نهج البلاغه، صبحی صالح، نامه ۵۳)

• «اگر بین خود و دشمنت پیمانی بستی و یا تعهد كردی كه به او پناه دهی، جامه وفا را بر عهد خود بپوشان و تعهدات خود را محترم بشمار و جان خود را سپر تعهدات خویش قرار ده! زیرا هیچ یك از فرایض الهی مانند وفای به عهد و پیمان نیست كه مردم جهان با تمام اختلافاتی كه دارند نسبت به آن اینچنین اتفاق نظر داشته باشند و حتی مشركان زمان جاهلیت آن را مراعات می كردند، چرا كه عواقب پیمان شكنی را آزموده بودند. بنابراین، هرگز پیمان شكنی مكن و در عهد خود خیانت روا مدار و دشمنت را فریب مده، زیرا غیر از شخص جاهل و شقی، كسی گستاخی بر خداوند را روا نمی دارد. خداوند عهد و پیمانی را كه بنام او منعقد می شود با رحمت خود مایه آسایش بندگان و حریم امنی برایشان قرار داده تا به آن پناه برند… .» (اصول كافی، چاپ اسلامیه، ج ۲ / ص ۱۶۲، حدیث ۱۵؛ بحارالانوار، چاپ بیروت، ج ۷۲ / ص ۹۲)

• «چیزی را كه از وفا كردن به آن عاجزی وعده مكن.» (فهرست غرر، ص ۴۰۷، شماره ۱۰۱۷۷)

• «چیزی را كه یقین به وفای آن نداری وعده مده.» (فهرست غرر، ص ۴۰۷، شماره ۱۰۲۹۷)

• «كسي كه عهد و پيمان خود را رعايت نكرد، به خداي سبحان يقين نياورده است.» (غررالحكم / ص ٣٦٦)

• «هيچ يك از فرائض الهى مانند وفاى به عهد نيست كه مردم به همه خواسته هاى گوناگون و ديدگاه هاى مختلف، بيشتر بر آن اتفاق نظر داشته باشند.» (نامه ۵۳ نهج البلاغه)

• «بر دوستي كسي كه به عهد و پيمان خود وفا نمي‌كند اعتماد نكن» (غررالحكم / ص ٣٢٤)

• «همانا عهد و پيمانها گردن بندهايی هستند در گردن‌ها تا روز قيامت. كسي كه پيوند آنها را نگه دارد ﴿وفاي به عهد كند﴾، خداوند او را به مقصود ميی رساند و كسی كه آن عهدها را بشكند، خداوند او را به خودش واگذارد.» (ميزان الحكمه / ج ٧ / ص ٤٩)

 

امام صادق (ع):

• «وعده ای كه مؤمن به برادر دینی خود می دهد نوعی نذر است كه وفا كردن به آن لازم است جز اینكه كفاره ندارد و هر كس از وعده ای كه داده است تخلّف كند با خدا مخالفت كرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده و این همان است كه قرآن می فرماید: «ای كسانی كه ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید كه عمل نمی كنید؟».» (اصول كافی، ج ۲ / ص ۳۶۴، حدیث ۱)

• «مؤمن برادر مؤمن و مانند چشم و راهنمای اوست، به او خیانت نمی كند و ستم روا نمی دارد و او را فریب نمی دهد و به او وعده ای نمی دهد كه تخلّف كند.» (اصول كافی، ج ۲ / ص ۱۶۶، حدیث ۳)

• «سه چیز است كه خداوند به هیچ كس اجازه تخلف از آن را نداده است: ادای امانت در مورد هر كس خواه نیكوكار باشد یا بدكار، و وفای به عهد درباره هر كس خواه نیكوكار باشد یا بدكار، و نیكی به پدر و مادر خواه نیكوكار باشند یا بدكار.» (نهج البلاغه صبحی صالح، نامه ۵۳)

 

امام رضا (ع):

• «ما خاندانی هستيم كه وعده‌های خود را قرضی بر گردن خود مي‌بينيم، چنان كه رسول خدا (ص) چنين بود.» (بحارالانوار / ج ٧٥ / ص ٩٧)