نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: 8 آبان 1400
ستاره | سرویس پزشکی – شاید برایتان پیش آمده باشد که برای عارضه‌ای به پزشک مراجعه کرده‌اید و او آزمایش خون CRP (پروتئین فعال سی) را به شما توصیه کند؛ و شما حتی نمی‌دانید که این آزمایش چیست! آزمایش خون CRP به منظور اندازه‌گیری میزان التهاب و عفونت بدن انجام می‌شود. سطح CRP خون با میزان التهاب بدن رابطه مستقیم دارد؛ به این معنی که CRP بالا نشان‌دهنده التهاب زیاد و CRP پایین نشان‌دهنده التهاب کم است. در این مقاله به بررسی نشانه‌های زیاد و کم بودن مقدار CRP در آزمایش خون و معرفی محدوده طبیعی پروتئین فعال سی در خون می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
آزمایش پروتئین فعال سی چیست؟
از سوی دیگر سطح بالای CRP می‌تواند نشان‌دهنده وجود التهاب در عروق قلب و خطر حمله قلبی باشد. آزمایش CRP نوعی آزمون غیر اختصاصی بوده و سطح CRP در کوچک‌ترین شرایط التهابی بالا و پایین می‌رود.
آزمایش پروتئین فعال سی با حساسیت بالا (hs-CRP) که حساس‌تر از یک تست استاندارد است، همچنین می‌تواند برای ارزیابی خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلبی، شرایطی که شریان‌های قلب فرد باریک می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرد.
سطح پروتئین فعال سی (CRP) طی یک آزمایش ساده‌ی خون اندازه‌گیری می‌شود.
علت تجویز آزمایش خون CRP
به طور کلی این آزمایش برای بررسی سطح التهاب بدن تجویز می‌شود. عفونت‌ها یا بیماری‌های التهابی مزمن مانند آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) یا لوپوس و همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی طی آزمایش خون CRP آشکار خواهند شد.
نتیجه آزمایش خون CRP
در این آزمایش مقدار پروتئین فعالی سی موجود در یک لیتر خون به میلی‌گرم اندازه‌گیری می‌شود (میلی‌گرم در لیتر). به یاد داشته باشید که سطح پایین این پروتئین از سطح بالای آن بهتر خواهد بود؛ زیرا به معنی التهاب کمتر بدن است. در حالت کلی:
- افرادی که میزان پروتئین فعالی سی در برگه‌ی آزمایش آن‌ها کمتر از ۱ میلی‌گرم برآورد شود، در معرض خطر بسیار ناچیز ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
- افرادی که میزان پروتئین فعالی سی در برگه‌ی آزمایش آن‌ها بین ۱ تا ۲.۹ میلی‌گرم برآورد شود، در معرض خطر متوسط ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
- افرادی که میزان پروتئین فعالی سی در برگه‌ی آزمایش آن‌ها بیشتر از ۳ میلی‌گرم برآورد شود، در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
اگر مقدار این پروتئین در برگه آزمایش بیش از ۱۰ میلی‌گرم برآورد شود، برای تعیین علت بروز چنین التهاب قابل توجهی نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتر است. سطح بالای پروتئین فعال سی می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- عفونت استخوان یا استئومیلیت
- ورم مفاصل (بیماری خود ایمنی)
- بیماری التهاب روده
- بیماری سل
- لوپوس، بیماری بافت همبند یا سایر بیماری‌های خود ایمنی
- سرطان، به خصوص لنفوم
- ذات‌الریه یا عفونت‌های قابل توجه دیگر
بالا بودن مقدار CRP نشانه‌ی چیست؟
به عقیده‌ی برخی از پزشکان، بین سطح بالای CRP و افزایش احتمال حمله قلبی یا سکته مغزی ارتباط مستقیم وجود دارد. بنا بر نتایج یک مطالعه، در میان مردان بالغ و سالم، احتمال حمله قلبی در افرادی که CRP بالایی دارند، سه برابر نسبت به افرادی که CRP خون آن‌ها پایین است، بیشتر خواهد بود. البته همه‌ی پزشکان با خطرناک بودن سطح بالای CRP موافق نیستند. مطالعه‌ی دیگری نشان داد که سطح بالای CRP زنگ هشدار بیماری عروق کرونر قلبی و سکته در خانم‌هاست.
معمولاً CRP متوسط رو به بالا ناشی از روماتیسم مفصلی یا آرتریت عفونی است که با آلودگی مفصل ظهور می‌کند. زمانی که سطح پروتئین فعال سی بالا رفته و از ۱۰ میلی‌گرم عبور می‌کند، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت‌های شدید مانند عفونت‌های باکتریایی یا قارچی باشد. به طور کلی در ۸۰ درصد مواقع پروتئین فعال سی بالای ۱۰ میلی‌گرم به سبب وجود عفونت‌ها است. سطح بالای CRP می‌تواند نشانه سرطان، سل یا حتی تأثیر قرص‌های ضدبارداری و البته خود بارداری (نیمه دوم بارداری) باشد.
پایین بودن مقدار CRP نشانه‌ی چیست؟
پایین بودن سطح CRP برای سلامت و تندرستی انسان مطلوب است و پیشنهاد می‌شود با حفظ رژیم غذایی درست و ورزش منظم مقدار آن را در محدوده نرمال نگه دارید. مصرف داروهای کاهش کلسترول (استاتین) در افراد مبتلا به کلسترول بالا به کاهش سطح CRP منجر می‌شود. گاهی حتی میزان کلسترول فرد هیچ تغییری نمی‌کند و فقط سطح پروتئین فعال سی خون کاهش می‌یابد.
طبق بررسی‌های انجام شده، مصرف آسپرین در افراد سالم باعث کاهش چشمگیر سطح CRP نمی‌شود؛ اما در بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی با سطح CRP بالا، مصرف آسپرین به کاهش خطرات قلبی عروقی و کاهش سطح CRP منجر خواهد شد. مصرف برخی از داروهای دیابت خوراکی مانند تیازولیدین دیون (روزیگلیتازون و پیوگلیتازون) با کاهش سطح CRP در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ و همچنین برخی از افراد سالم همراه است.
کلام آخر
باورکردنی نیست که گاهی فقط با یک آزمایش ساده تا چه حد می‌توان از وجود بیماری‌های مختلف در بدن مطلع شد. برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌های عفونی پیشنهاد می‌شود همواره در فواصل زمانی منظم این آزمایش را انجام داده و سطح crp خون را تحت کنترل و نظارت داشته باشید. این آزمایش به هیچ آماده سازی خاصی نیاز نداشته و به سادگی یک خون‌گیری انجام می‌شود. اگر از نتیجه این آزمایش مطلع شدید که مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی هستید، با ما در مطلب آشنایی با بیماری های قلبی و عروقی نیز همراه شوید. در پایان، خواهشمندیم سوالات و دیدگاه‌های خود در خصوص آزمایش خون CRP را با ما و همراهان ستاره درمیان بگذارید.
