آشنایی با «گل شقایق»، روش کاشت و نگهداری از آن در خانه

گل شقایق یکی از گل‌های وحشی بسیار زیباست که اخیرا پای خود را به لیست گل‌های آپارتمانی نیز باز کرده است. در این مطلب قصد داریم شما را با با «گل شقایق» که نمادی از صلح تا جنگ است، آشنا کنیم؛ همراه ما باشید.

 

 

مشخصات ظاهری گل شقایق

گل شقایق از دسته گیاهان آلاله سان یا لاله‌های داغداری است که به طور وسیع در دشت‌ها و کوهپایه‌ها به صورت وحشی می‌روید. این گل از خانواده (Papaveraceae) با نام علمی (Shirley Series, Papaver rhoeas) شناخته می‌شود. شقایق‌ها گیاهانی دارای شاخ و برگ کرکدار و برگ‌های لبه‌دار بوده و گل‌های کاسه‌ای شکل آن به رنگ‌های مختلف ازجمله زرد، صورتی، نارنجی و گاهی قرمز رنگ دیده می‌شود. این گل معمولا قبل از عید نوروز و در آب و هوای معتدل می‌روید و در روز ۱۳ فروردین که مردم به دل طبیعت می‌روند، می‌توانند آن را با گلبرگ‌هایی در رنگ‌های مختلف مشاهده کنند.

شقایق معمولا بوته‌ای و کوتاه است که در مناطق مختلف ایران با ارتفاع ۲۰ تا حداکثر ۹۰ سانتی‌متر هم رشد می‌کند. گل شقایق معمولا دارای ۴ گلبرگ و تعداد زیادی پرچم به رنگ قرمز است که دشت و دمن را گلگون می‌سازد و مناظری بس بدیع، زیبا و دیدنی را خلق می‌کند.

این گل دارای گونه‌های زیادی ازجمله پا کوتاه و پا بلند است که گل‌های آن‌ها به صورت تکی در انتهای ساقه می‌رویند و دارای ۴ گلبرگ هستند.

 

طول عمر گل شقایق 

گل شقایق به طور معمول گیاهی یک ساله است و خیلی کم اتفاق می‌افتد که دو سال عمر کند. این گیاه در بسیاری از مناطق کشور ایران که دارای آب و هوای نسبتا معتدل باشند، با گلبرگ‌هایی به رنگ قرمز خونی با پرچم سیاه رشد می‌کند که با نام شقایق نعمانی شناخته می‌شود. اما در مناطق شمال شرقی ایران به آن «گل لاله» می‌گویند، اما گل لاله گلی متفاوت است!

به طور کلی ایرانیان، هر گلی با گلبرگ های رنگارنگ و یک مركز سیاه را  لاله یا شقایق می‌گویند، اما غالبا گل «Tulipe» به عنوان گل شقایق مورد اشاره قرار می‌گیرد.

 

 

زیستگاه و گونه‌های گل شقایق

گل شقایق را گیاه بومی جنوب و مرکز اروپا می‌دانند که در نواحی دارای آب و هوای معتدل به وفور می‌روید. ارمنستان، ترکیه، ناحیه قفقاز و ایران از مهمترین نواحی رشد و نمو این گیاه بسیار زیباست. 

تاکنون بیش از ۷۰ گونه گل شقایق شناخته شده و به ثبت رسیده که اکثر آن‌ها گیاهانی یک ساله هستند، هرچند که برخی از گونه‌های این گل که تعداد آن‌ها نیز زیاد نیست، دو سال و حتی بیش از آن نیز عمر می‌کنند. 

 

شقایق، گلی محبوس در گلدان!

شقایق همانطور که گفته شد یک گل خودرو است که در دشت و دمن می‌روید و در مزارع کشاورزی نیز به وفور دیده می‌شود که کشاورزان این گل را با سایر علف‌های هرز وجین می‌کنند. 

اگر از این گل خوشتان آمده می‌توانید آن را در گلدان نیز بکارید، اما توجه داشته باشید که عمر گیاه گلدانی شقایق فقط یک سال بوده و طول ارتفاع آن نیز زیاد بزرگ نخواهد شد. شقایق گلدانی بوته‌ای حدودا ۳۰ سانتی‌متری و بسیار ظریف و زیبا خواهد بود که می‌توانید با استفاده از بذر آن را بکارید.

 

روش کاشت گل شقایق در گلدان

 شقایق را می‌توان هم در پاییز کاشت و هم در اوایل بهار. اگر پاییز کاشته شود در بهار گل می‌دهد، اما اگر در اوایل بهار یا اواخر زمستان بکارید در تابستان می‌توانید از دیدن گل‌های رنگارنگ و قشنگ آن لذت ببرید.

با توجه به این که بذرهای این گیاه بسیار ریز هستند، باید در عمق نیم تا یک سانتی‌متری خاک گلدان کاشته شود. اگر از یک گلدان مستطیلی شکل استفاده کنید بهتر است و برای آبیاری نیز سعی کنید با اسپری کردن آب روی خاک گلدان، خاک را مرطوب نگهدارید. اما نیاز به روش غرقابی نیست، زیرا بذرها جابه‌جا می‌شوند. پس از کاشت بذرها یک لایه نازک از مخلوط خاک و کود روی آن بریزید.

سپس گلدان را در محلی قرار دهید که هم از تهویه خوب هوا برخوردار باشد و هم نور کافی به آن برسد. پس از ۲ تا ۴ هفته گیاه جوانه می‌زند. چند روز بعد اگر تمایل داشتید می‌توانید گیاه را به باغچه منزل انتقال دهید یا اجازه دهید تا در همان گلدان رشد کند. برای انتقال گیاه به باغچه توجه داشته باشید که گیاه حدود ۴ تا ۵ برگ داشته باشد و زودتر از آن اقدام به جابه‌جا کردن آن نکنید.

اگر آبیاری، تهویه، نور کافی و هوا معتدل باشد بوته شقایق پس از ۲ ماه گل می‌دهد. اگر روی گیاه گل‌های پژمرده مشاهده کردید آن‌ها را جدا کنید. فاصله بوته‌های شقایق از همدیگر در باغچه بهتر است که بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر باشد تا این بوته‌ها فضای لازم را برای رشد داشته باشند.

 

 

شرایط نگهداری از گل شقایق

خاک

خاک مورد استفاده باید حاصلخیز باشد و برای این منظور می‌توانید از مخلوط خاک باغچه و خاک برگ استفاده کنید. برای این گیاه همچنین می‌توان از خاک ذغال سنگ نارس، خزه و خاک رس با زهکشی مناسب استفاده کرد.

آبیاری شقایق

شقایق که بیشتر در کوهپایه‌ها و دشت‌ها می‌روید، درواقع یک گیاه مقاوم به خشکی‌ است. برای آبیاری نیز بهتر است هر زمان که خاک گلدان خشک شد به آن آب دهید.

نور مورد نیاز شقایق

شقایق چون یک گیاه خودرو است و در طبیعت نیز نور زیادی به آن می‌رسد پس می‌توان اطمینان داشت که یک گیاه نور دوست است و باید در طول شبانه روز نور کافی به آن برسد در غیر این صورت رنگ برگ‌ها پریده به نظر می‌رسد و گیاه شادابی لازم را نخواهد داشت. 

این گیاه در صورتی که نور خورشید به میزان کافی به آن برسد، می‌تواند گل‌های رنگارنگ بسیار زیبایی به شما هدیه دهد.

دما

گل شقایق به دمای معتدل نیاز دارد که می‌تواند در دمای بین ۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد بهترین بازدهی و شادابی را داشته باشد. شقایق تا دمای منفی ۱۵ درجه را نیز تحمل می‌کند.

کود

قبل از کاشت شقایق می‌توانید خاک گلدان را با یک کود آلی یا کمپوست مخلوط کنید که این امر باعث شکوفایی بیشتر گل‌ها می‌شود. این گیاه به کود زیادی نیاز ندارد و کوددهی بیش از نیاز باعث می‌شود تا گیاه بیش از حد رشد کند.

 

 

آفات و بیماری‌ها

شقایق معمولا کمتر دچار آفات می‌شود، اما اگر به علت رطوبت زیاد دچار بیماری‌های قارچی شد، می‌توانید برای رفع این مشکل از قارچ‌کش استفاده کنید.

 

خواص دارویی گل شقایق

از قدیم الایام از گل شقایق در طب سنتی استفاده می‌شده است و هم‌اکنون نیز متخصصان طب سنتی از این گیاه برای درمان کم خوابی، درمان مشکلات پوستی، درمان مشکلات تنفسی، ترک اعتیاد، رفع سفیدی موها و درمان درد سیاتیک بهره می‌گیرند.

 

گل شقایق از منظر ادبیات

گل شقایق یا لاله داغدار گلی بسیار زیبا و محبوب است که جای خود را در ادبیات ایران و حتی سایر کشورهای جهان هم باز کرده است. شاعران و نویسندگان بزرگ بسیاری، برای انتقال مفاهیم احساسی از آن بهره جسته‌اند. در ادبیات فارسی بزرگترین و محبوب‌ترین غزلسرای همه ادوار یعنی حافظ شیرازی فرموده: 

ای گل، تو دوش داغ صبوحی کشیده‌ای

ما آن شقایقیم که با داغ زاده‌ایم

در غرب، پس از نبرد سنگر به سنگری که در کنار مزارع شقایق فلاندر در جنگ جهانی اول رخ داد و شعری که جان مک‌کری به نام «در دشت فلاندرز» سرود، شقایق تبدیل به نماد سربازانی گردید که در طول جنگ جان خود را از دست دادند.

شوالیه آواز ایران، استاد شهرام ناظری نیز سال‌ها پیش تصنیف بسیار زیبا و غمناک «لاله بهار» را با شعر مرحوم ملک‌الشعرای بهار اجرا کرد که با این ابیات شروع می‌شود:

لاله، خونین کفن از خاک سر آورده برون

خاک مستوره قلب بشر آورده برون

دل ماتمزده‌ی مادر زاریست که مرگ

از زمین همره داغ پسر آورده برون

 

شقایق نماد چیست؟

همان طور که اشاره شد، نام این گل به کرات در اشعار شاعران مورد استفاده قرار گرفته است و شعر «از خون جوانان وطن لاله دمیده» سروده عارف قزوینی از مهمترین شعرهایی است که برای اولین بار با صدای خود عارف خوانده شده است. این ترانه بعدها با صدای خوانندگان زیادی ازجمله پریسا، سیما مافیها و استاد بی بدیل آواز ایران مرحوم محمد رضا شجریان نیز اجرا گردیده که ترانه‌های این دو نفر بیش از سایر خوانندگان مورد توجه و استقبال قرار گرفت.

هنگام می و فصل گل و گشت چمن شد
دربار بهاری تهی از زاغ و زغن شد
از ابر کرم، خطه ری رشک ختن شد
دلتنگ چو من مرغ قفس بهر وطن شد …

شقایق اما بیش از هر چیزی به دلیل داغ سیاه رنگ به هجران و دوری یار اشاره شده و به خصوص یادآور نام شهیدان وطن است که دست از زندگی شستند و جان خود را فدا کردند تا وطنی آزاد داشته باشیم.

 

سخن نهایی

گل شقایق یکی از گل‌های مورد علاقه بسیاری از مردم است که روزگاری در بسیاری از دشت‌ها و مناطق کوهپایه‌ای کشور ما به وفور دیده می‌شد اما گرم شدن درجه حرارت زمین و خشکسالی‌های پی‌در‌پی باعث شده تا این گیاه در مناطق بسیار کمتری بروید و علاقه‌مندان به این گل زیبا اکنون چاره‌ای ندارند جز آن که شقایق را در گلدان یا باغچه منزل خود بکارند.