قرص برای رفلاکس معده؛ نحوه مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی

رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری از اسید معده وارد مری شده و احساس سوزشی را در وسط قفسه سینه ایجاد کند که به آن سوزش سر دل می‌گویند. بسیاری از افراد گاهی اوقات سوزش سر دل را تجربه می‌کنند، اما اگر این مشکل به طور مکرر و حداقل دو بار در هفته اتفاق بیافتد، نشان‌دهنده ابتلا به بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) است که می‌تواند در طولانی‌مدت به بافت مری آسیب برساند. خوشبختانه این روزها انواع قرص برای رفلاکس معده وجود دارد که استفاده از آن‌ها می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.

 

انواع قرص برای رفلاکس معده

اگر فقط گاهی اوقات رفلاکس معده را تجربه می‌کنید، تغییر سبک زندگی کمک‌کننده است. یعنی باید حجم وعده‌های غذایی خود را کاهش دهید، دو تا سه ساعت قبل از خواب غذا نخورید، از سیگار و الکل استفاده نکنید، از مصرف غذاهای پرچرب، نعنا و هر غذای دیگری که به نظر می‌رسد باعث سوزش سر دل می‌شود بپرهیزید و در صورت لزوم وزن خود را کاهش دهید. داروهای بدون نسخه هم می‌توانند به این رفع این مشکل کمک کنند.

اما اگر به نوع شدید رفلاکس معده مبتلا هستید، دو یا چند بار در هفته به آن دچار می‌شوید، علائم دیگری مانند مشکل در بلع، سرفه، خس‌خس سینه و درد قفسه سینه را هم تجربه می‌کنید یا داروهای بدون نسخه مؤثر نیستند، باید به پزشک مراجعه کنید تا داروهای دیگری را برای شما تجویز کند.

داروهای بدون نسخه

این دسته از داروها به ۳ گروه تقسیم می‌شوند:

آنتی‌اسیدها

داروهای آنتی‌اسید مثل هیدروکسید آلومینیوم، هیدروکسید منیزیم، کربنات منیزیم، بیکربنات سدیم و … که اسید معده را خنثی می‌کنند، به سرعت سوزش سر دل را تسکین می‌دهند، اما به تنهایی التهاب مری را درمان نمی‌کنند.

افرادی که به ندرت دچار سوزش سر دل می‌شوند و رفلاکس آن‌ها به محرک‌هایی مانند غذا و نوشیدنی مربوط است، می‌توانند از این دسته از داروها استفاده کنند. معمولا آنتی‌اسیدها همراه با غذا یا کمی بعد از آن مصرف می‌شوند.

برای استفاده طولانی‌مدت باید با پزشک مشورت شود. مصرف زیاد این داروها می‌تواند به بروز عوارض جانبی مانند کمبود مواد مغذی، اسهال یا یبوست و حتی گاهی اوقات مشکلات کلیوی منجر شود.

آنتی‌اسیدها برای کودکان زیر ۶ سال مناسب نیستند و با بعضی از داروها مثل دیگوکسین، فنی‌توئین، کلرپرومازین، سودوافدرین و لوودوپا تداخل دارند. آنتی‌اسیدهای حاوی آسپرین می‌توانند برای افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین)، استروئیدها و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن و ناپروکسن) استفاده می‌کنند، خطرناک باشند.

 

 

مسدودکننده‌های گیرنده H2

استفاده از این نوع قرص برای رفلاکس معده تولید اسید را در معده کاهش می‌دهد. از این داروها می‌توان به سایمتیدین، فاموتیدین و نیزاتیدین اشاره کرد. توجه داشته باشید که رانیتیدین در سال ۲۰۲۰ از بازار دارویی بسیاری از کشورها حذف شد. چون مشخص شد که حاوی مواد سرطان‌زا است.

مسدودکننده‌های گیرنده H2 به سرعت آنتی‌اسیدها عمل نمی‌کنند، اما اثر آن‌ها طولانی‌تر است و ممکن است تولید اسید را تا ۱۲ ساعت کاهش دهند. بهتر است این داروها ۳۰ دقیقه قبل از غذا مصرف شوند. همچنین می‌توان برای کاهش تولید اسید در طول شب از آن‌ها قبل از خواب استفاده کرد.

رایج‌ترین عوارض داروهای مسدودکننده گیرنده H2 عبارتند از: خستگی، اسهال، یبوست، سردرد دردهای عضلانی و خواب‌آلودگی. افراد بالای ۵۰ سال و بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی یا نارسایی کبدی باید قبل از مصرف این داروها با پزشک مشورت کنند، چون بیش از دیگران در معرض ابتلا به عوارض جانبی مربوط به سیستم عصبی مرکزی (هذیان، گیجی و توهم) قرار دارند.

مسدودکننده‌های گیرنده H2 وارد شیر مادر می‌شوند. بنابراین، استفاده از آن‌ها در دوران شیردهی بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود. این داروها می‌توانند با سایر داروها مانند داروهای مسکن، وارفارین یا مکمل منیزیم تداخل داشته باشند.

مهارکننده‌های پمپ پروتون

استفاده از این قرص برای رفلاکس معده، تولید اسید را کاهش می‌دهند و به التیام مری کمک می‌کنند. مهارکننده‌های پمپ پروتون از مسدودکننده‌های گیرنده H2 قوی‌تر هستند و این فرصت را به بافت آسیب‌دیده مری می‌دهند که بهبود یابد. لانزوپرازول و امپرازول از جمله داروهایی هستند که می‌توانید بدون نسخه پزشک از آن‌ها استفاده کنید. بهتر است این داروها ۳۰ دقیقه قبل از غذا مصرف شوند.

سردرد، اسهال، یبوست، درد شکم، نفخ، حالت تهوع، استفراغ و کهیر از رایج‌ترین عوارض مهارکننده‌های پمپ پروتون هستند. استفاده طولانی‌مدت از این داروها می‌تواند باعث کاهش جذب ویتامین B12 شود و خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد. این داروها با دیگوکسین، کتوکونازول، دیازپام، وارفارین و فنی‌توئین تداخل دارند.

 

 

داروهای نیازمند نسخه پزشک

داروهایی که باید توسط پزشک تجویز ‌شوند، عبارتند از:

مسدودکننده‌های گیرنده H2

برای مصرف دوز بالای فاموتیدین و نیزاتیدین به نسخه پزشک نیاز دارید. این داروها معمولا به خوبی تحمل می‌شوند، اما استفاده طولانی‌مدت ممکن است با افزایش جزئی خطر کمبود ویتامین B12 و شکستگی استخوان همراه باشد.

مهارکننده‌های پمپ پروتون

برای استفاده از فرم‌های قوی‌تر لانزوپرازول و امپرازول و همچنین سایر داروهای این گروه مثل اسموپرازول، پنتوپرازول، رابپرازول و دکسلانسوپرازول باید به پزشک مراجعه کنید.

داروهایی که باعث تقویت اسفنکتر تحتانی مری می‌شوند

باکلوفن نوعی قرص برای رفلاکس معده است که می‌تواند با کاهش دفعات شل شدن اسفنکتر (دریچه) تحتانی مری به درمان این بیماری کمک کند. عوارض جانبی این دارو شامل خستگی و حالت تهوع است. باکلوفن با بعضی از داروهای ضدافسردگی، داروهای کاهنده فشارخون و خواب‌آورها تداخل دارد.

 

قرص برای رفلاکس معده در بارداری

از بسیاری از داروها می‌توان برای درمان رفلاکس معده در دوران بارداری استفاده کرد. با این حال، به یاد داشته باشید که بدون مشورت با پزشک از هیچ دارویی استفاده نکنید.

آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم احتمالا مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کنند، مگر اینکه مادر به نارسایی کلیه مبتلا باشد. استفاده از آنتی‌اسیدهای حاوی منیزیم درست قبل از زایمان می‌تواند سرعت زایمان را کاهش دهد، اما مصرف این قرص برای رفلاکس معده در اوایل بارداری خطرناک نیست.

اگر آنتی‌اسیدها مؤثر نباشند، احتمالا ایمن‌ترین قرص برای رفلاکس معده، مسدودکننده‌های گیرنده H2 هستند. با این حال، استفاده از داروی نیزاتیدین توصیه نمی‌شود. چون مشخص شده که روی جنین حیوانات اثرات نامطلوبی دارد.

مهارکننده‌های پمپ پروتون از نظر ایمنی مشابه مسدودکننده‌های گیرنده H2 هستند، اما باید فقط زمانی استفاده شوند که این داروها در دوزهای معمولی نتوانند سوزش سر دل را کنترل کنند. احتمالا باید از مصرف امپرازول اجتناب شود، چون مطالعه روی حیوانات نشان داده که در دوزهای بسیار بالا می‌تواند تاثیر منفی روی جنین داشته باشد.

 

 

دارو برای رفلاکس معده در نوزادان

اجتناب از تغذیه بیش از حد کودک (چه با شیر مادر و چه با شیرخشک)، اجتناب از خواباندن کودک تا ۳۰ دقیقه بعد از شیر خوردن، تغییر نوع شیرخشک و… به رفع رفلاکس در نوزادان کمک می‌کند. اگر این راهکارها مؤثر نباشند، شواهدی از التهاب مری وجود داشته باشد یا کودک به خوبی رشد نکند، پزشک می‌تواند با توجه به سن کودک بعضی از داروهای مسدودکننده گیرنده H2 یا مهارکننده پمپ پروتون را تجویز کند. شما نباید خودسرانه به کودک دارو بدهید، مگر اینکه پزشک اجازه بدهد.

 

کلام پایانی

وقتی دچار رفلاکس معده می‌شوید، محتویات معده دوباره به سمت مری برمی‌گردد و باعث سوزش سر دل می‌شود. تغییر سبک زندگی و مصرف قرص برای رفلاکس معده می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. انواع قرص برای رفلاکس معده وجود دارد که بعضی از آن‌ها را می‌توانید بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید. اما اگر بیماری شما شدید است یا داروهای بدون نسخه روی آن تاثیر ندارند، باید برای دریافت داروهای قوی‌تر به پزشک مراجعه کنید. 

اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید یا در دوران بارداری و شیردهی به‌سر می‌برید، برای مصرف داروهای بدون نسخه هم با پزشک مشورت کنید.