آشنایی با فواید و کاربرد مواد پرتوزا در زندگی

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – پیش از آنکه شما را با کاربرد مواد پرتوزا در زندگی آشنا کنیم، لازم است ابتدا با این مواد بیشتر آشنا شوید. در تعریف مواد پرتوزا باید گفت ماده پرتوزا ماده ‌ای است که طی فعل و انفعالات خاصی در هسته اتم‌های خود، پرتو‌ها یا تابش‌های خاصی را گسیل می‌کند.

قابلیت پرتوزایی را همه مواد طبیعی یا مصنوعی ندارند؛ این قابلیت فقط در موادی مشاهده می‌شود که هسته‌ ای ناپایدار دارند و برای تبدیل شدن به یک ترکیب پایدار، از خود پرتو‌هایی را گسیل می‌کنند. در ماده پرتوزا تعداد نوترون یک و نیم برابر تعداد پروتون است.

بعضی عنصرها ایزوتوپ رادیو اکتیو دارند مانند هیدروژن ۳H، بعضی عنصرها نیز خودشان رادیو اکتیو هستند؛ مثل اورانیم و رادیم که به شدت رادیو اکتیو هستند، یعنی هسته شان ناپایدار است و از خود اشعه ساطع می‌کنند. اگرچه مواد پرتوزا خطرناک هستند و مخصوصا اگر با پوست در تماس قرار گیرند باعث سرطان می‌گردند، ولی می‌توانند مفید نیز باشند. در این مطلب به بررسی فواید و کاربرد‌ مواد پرتوزا را در سه دسته کلی خواهیم پرداخت.

 

 

آشنایی با کاربرد مواد پرتوزا

۱) تولید انرژی

شکافت هسته‌ای حاصل از مواد پرتوزا مقدار بسیار زیادی گرما آزاد می‌گرداند. یکی از مهم ترین کاربردهای مواد پرتوزا این است که از این گرما برای تولید بخار و به حرکت درآوردن توربین‌ها استفاده می‌شود که در نهایت باعث تولید انرژی الکتریکی می‌شود. همچنین تولید انرژی الکتریکی در نیروگاه های برق هسته ای از کاربردهای مواد پرتوزا است.

 

۲) تشخیص و درمان بیماری ها

• تشخیص بیماری ها: زمانی که مواد پرتوزا را به بدن بیمار تزریق می‌کنند، این مواد در عضو مورد نظر جمع شده و پرتو‌های حاصل از آن باعث می‌شود که بتوانند تصویری از آن عضو به دست آورند. این تصاویر، به تشخیص اینکه آیا فعالیت این عضو طبیعی است یا خیر می انجامد. همچنین این تصاویر در صورت وجود نارسایی عضو، اطلاعات دقیقی از علت و چگونگی نارسایی به متخصصین می‌دهند. دستگاه آنژیوگرافی یکی از دستگاه هایی است که برای تشخیص بیماری های قلبی به کار می‌رود.
• درمان بیماری ها (پرتو درمانی): تزریق مواد پرتوزا برای از بین بردن بافت‌های زاید در درمان برخی بیماری ها مثل از بین بردن یا کوچک کردن بافت‌های سرطانی بسیار موثر است.

 

۳) تشخیص آتش سوزی

برای تشخیص خطر آتش سوزی و وجود دود در هوا هستند، ابزار آشکارسازی دود وجود دارد که در برخی از آن‌ها، از مقدار بسیار کمی مواد پرتوزا برای باردار کردن ذرات هوا و ایجاد جریان الکتریکی در دستگاه استفاده می‌شود. در حالت عادی جریان الکتریکی ثابتی در ابزار آشکارساز برقرار است ولی با ورود دود و گازهایی غیر از هوا ، این جریان الکتریکی مختل شده و تغییر می‌کند و باعث اعلام هشدار در دستگاه می‌گردد .

 

 

کاربران عزیز؛ شما می‌توانید با تعریف ایزوتوپ (آشنایی با انواع ایزوتوپ‌ها و کاربردشان) نیز به طور کامل در ستاره آشنا شوید و اطلاعات جامع تری در این زمینه کسب کنید.