انواع شربت سرفه و نحوه مصرف آن‌ها

هنگامی که چیزی گلو یا مجاری تنفسی را تحریک می‌کند، بدن با سرفه کردن به آن واکنش نشان می‌دهد. عفونت دستگاه تنفس و ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا، شایع‌ترین علت سرفه است. سیگار کشیدن، آسم، مصرف بعضی داروها مثل داروهای کاهنده فشارخون و داروهای قلبی و آسیب تارهای صوتی هم می‌توانند باعث سرفه شوند. روش‌های مختلفی برای درمان سرفه وجود دارد که یکی از آن‌ها استفاده از شربت سرفه است. هر کدام از این شربت‌ها مزایا و عوارض خاصی دارند که در این مقاله قصد داریم به آن‌ها بپردازیم. با ما همراه باشید.

معرفی برخی از انواع شربت سرفه

۱. شربت دیفن هیدرامین

شربت دیفن هیدرامین به عنوان یک شربت سرفه، یک آنتی هیستامین است که برای تسکین علائم آلرژی، تب یونجه و سرماخوردگی استفاده می‌شود. این علائم شامل سرفه، خارش چشم‌ها، بینی و گلو، آبریزش چشم، آبریزش بینی و عطسه می‌شود. بزرگسالان می‌توانند هر ۶-۴ ساعت یکبار از این شربت به میزان ۵۰-۲۵ میلی‌گرم استفاده کنند. بی‌خطر و اثربخش بودن این دارو برای کودکان زیر ۶ سال ثابت نشده است؛ به همین دلیل، نباید از آن برای درمان علائم سرماخوردگی در کودکان استفاده کرد، مگر اینکه دارو توسط پزشک تجویز شده باشد.

عوارض جانبی: ممکن است در اثر مصرف شربت دیفن هیدرامین عوارضی مثل خواب‌آلودگی، سرگیجه، یبوست، ناراحتی معده، تاری دید و خشکی دهان، بینی یا گلو رخ دهد. مکیدن یخ یا آبنبات بدون قند، جویدن آدامس بدون قند و نوشیدن آب به رفع خشکی دهان کمک می‌کند. در صورت بروز مشکلاتی مثل تغییرات ذهنی و خلقی (بی‌قراری و گیجی)، نامنظم شدن ضربان قلب، تشنج و واکنش‌های آلرژیک (بثورات پوستی و تورم صورت، زبان یا گلو) بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تداخل دارویی: اگر از داروهای مسکن (کدئین)، داروهای خواب آور یا ضد اضطراب (آلپرازولام و لورازپام)، شل‌کننده‌های عضلانی (کاریسوپرودول) یا سایر آنتی هیستامین‌ها (ستیریزین و کلرفنیرامین) استفاده می‌کنید، قبل از مصرف دیفن هیدرامین با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

 

 

۲. شربت گایافنزین

شربت سرفه گایافنزین، یک خلط‌آور است که برای درمان سرفه ناشی از سرماخوردگی و عفونت‌های  خفیف دستگاه تنفسی فوقانی استفاده می‌شود. این دارو از طریق افزایش حجم و کاهش چسبندگی ترشحات نای و نایژه‌ها به خروج خلط کمک می‌کند. نحوه مصرف شربت گایافنزین در گروه‌های سنی مختلف عبارتست از:

• کودکان کمتر از ۲ سال: ۱۲ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در ۶ دوز منقسم
• کودکان ۵-۲ سال: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یکبار (حداکثر ۶۰۰ میلی‌گرم در روز)
• کودکان ۱۱-۶ سال: ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یکبار (حداکثر ۱/۲ گرم در روز)
• کودکان بالای ۱۲ سال: ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یکبار (حداکثر ۲/۴ گرم در روز)
• بزرگسالان: ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یکبار (حداکثر ۲/۴ گرم در روز)

در کودکان زیر ۱۲ سال فقط با تجویز پزشک می‌توان از این دارو استفاده کرد. تاثیر گایافنزین روی جنین و شیرخواران مشخص نیست؛ بنابراین، اگر در دوران بارداری یا شیردهی بسر می‌برید، قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی: این دارو روی نحوه تفکر و واکنش نشان دادن شما تاثیر دارد؛ بنابراین، هنگام رانندگی یا انجام هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد، مراقب باشید. سرگیجه، سردرد، خواب‌آلودگی، تهوع و استفراغ از عوارض رایج گایافنزین هستند. در صورت مشاهده علائمی مثل تنگی نفس و تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تداخل دارویی: تداخل دارویی خاصی درباره این شربت گزارش نشده است؛ با این حال، در صورت استفاده از سایر داروها با پزشک مشورت کنید.

 

 

۳. شربت اکسپکتورانت

شربت سرفه اکسپکتورانت در کاهش غلظت و چسبندگی خلط، تسهیل خروج خلط از ریه‌ها و تبدیل سرفه‌ خشک به سرفه خلط‌آور کاربرد دارد. مصرف این شربت باعث رقیق شدن خلط، نرم شدن مخاط ریه و تخلیه خلط می‌شود. کودکان و بزرگسالان می‌توانند در مقادیر زیر از شربت اکسپکتورانت استفاده کنند:

• کودکان ۶-۲ سال: ۱ تا ۲/۵ میلی‌لیتر، ۴ بار در روز (حداکثر ۱۰ میلی‌لیتر در روز)
• کودکان ۱۲-۶ سال: ۲/۵ تا ۵ میلی لیتر، ۴ بار در روز (حداکثر ۲۰ میلی‌لیتر در روز)
• بزرگسالان: ۵ تا ۱۰ میلی‌لیتر، حداکثر ۴ بار در روز

عوارض جانبی: مصرف شربت اکسپکتورانت ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود؛ بنابراین، باید بعد از مصرف آن از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند، خودداری کنید.

تداخل دارویی: داروهای تضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی (CNS) با شربت اکسپکتورانت تداخل دارند.

 

۴. شربت اکسپکتورانت کدئین

از شربت اکسپکتورانت کدئین برای درمان سرفه ناشی از سرماخوردگی، آلرژی یا سایر عفونت‌های تنفسی استفاده می‌شود. از این شربت سرفه نباید در افراد مبتلا به ضعف تنفسی شدید استفاده کرد. مصرف اکسپکتورانت کدئین همراه با غذا از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کند. معمولا این شربت به صورت زیر تجویز می‌شود:

• کودکان ۶-۲ سال: ۵/۱ تا ۲/۵ میلی‌لیتر هر ۸-۶ ساعت یکبار
• کودکان ۱۲-۶ سال: ۲/۵ تا ۵ میلی‌لیتر هر ۸-۶ ساعت یکبار
• بزرگسالان: ۵ تا ۱۰ میلی‌لیتر هر ۶ ساعت یکبار

عوارض جانبی: معمولا مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین عارضه مهمی ایجاد نمی‌کند. از شایع‌ترین عوارض آن می‌توان به سرگیجه و خواب‌آلودگی اشاره کرد.

تداخل دارویی: مصرف همزمان این شربت با داروهای تضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی (CNS)، اثر هر ۲ دارو را افزایش می‌دهد.

 

۵. شربت پکتورامین

شربت پکتورامین (Pectoramin) از داروهای ضد سرفه است که برای رفع علائم سرماخوردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو تاثیری در سرعت بهبودی بیماری نداشته و تنها می‌توان برای بهبود علائم روی آن حساب کرد. اگرچه بهتر است دوز مصرفی به صورت دقیق توسط پزشک تعیین گردد اما به طور معمول در بزرگسالان میزان ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم از دارو هر شش ساعت یک بار مصرف می‌شود. مقدار مصرف در کودکان متفاوت بوده و با توجه به سن آن‌ها توسط پزشک تعیین می‌گردد. توجه کنید که این دارو در مبتلایان به ضعف شدید تنفسی نباید مصرف شود. 

عوارض جانبی: خواب‌آلودگی و سرگیجه از عوارض این دارو می‌باشد.

 

۶. شربت برم هگزین

برم هگزین خلط‌‌آور بوده و ترشحات موکوسی را رقیق می‌کند. این دارو سرفه را تسکین داده و به بیماران مبتلا به سرماخوردگی، عفونت مجاری تنفسی و آنفولانزا کمک می‌کند که بهتر نفس بکشند. بهتر است شربت برم هگزین پس از غذا مصرف شود تا احتمال بروز عوارض گوارشی به حداقل برسد.

 

 

از این شربت سرفه به صورت زیر استفاده می‌شود:

• کودکان کمتر از ۵ سال: ۵ میلی‌لیتر، ۲ بار در روز
• کودکان ۱۰-۵ سال: ۵ میلی‌لیتر، ۴ بار در روز
• بزرگسالان: ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر، ۴-۳ بار در روز

زنان باردار باید قبل از مصرف برم هگزین با پزشک مشورت کنند. در دوران شیردهی نباید از این شربت استفاده کرد؛ چون وارد شیر مادر شده و عوارض جانبی جدی برای کودک ایجاد می‌کند.

عوارض جانبی: سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، تعریق و سردرد رایج‌ترین عوارض برم هگزین محسوب می‌شوند. اگر سابقه ابتلا به زخم معده، آسم، بیماری کلیوی و نارسایی کبدی را دارید، قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.

تداخل دارویی: تداخل دارویی خاصی برای این شربت گزارش نشده است؛ با این حال، پزشک را از تمام داروهای شیمیایی و گیاهی مصرفی خود مطلع کنید.

 

۷. شربت گیاهی تیمکس

شربت سرفه تیمکس از عصاره هیدروالکلی آویشن باغی تهیه شده است. این شربت خلط‌آور بوده و در درمان سرفه و کاهش التهاب مجاری تنفسی موثر است. اسانس‎‌‌های فعال موجود در شربت تیمکس حرکت مژک‌های تنفسی و ترشحات مخاطی دستگاه تنفس را افزایش می‌دهند. مقدار مجاز مصرف برای کودکان و بزرگسالان عبارتست از از:

• کودکان ۲-۱ سال: نصف قاشق چایخوری، ۲ بار در روز
• کودکان ۶-۲ سال: ۱ قاشق چایخوری، ۳ بار در روز
• کودکان ۱۲-۶ سال: ۱ قاشق مرباخوری، ۳ بار در روز
• بزرگسالان: ۱ قاشق غذاخوری، ۳ بار در روز

زنان باردار یا شیرده، بیماران مبتلا به مشکلات شدید گوارشی، التهاب مجاری ادراری، بیماری‌های التهابی کلیه و افرادی که به آویشن حساسیت دارند، نباید از این شربت استفاده کنند. به دلیل وجود ساکارز، بیماران دیابتی باید در مصرف شربت تیمکس احتیاط کنند.

عوارض جانبی: از عوارض جانبی این داروی گیاهی می‌توان به لکه بینی در زنان و تحریک مخاط دستگاه گوارش اشاره کرد.

تداخل دارویی: از مصرف همزمان شربت تیمکس با داروهای آنتی اسید بپرهیزید.

 

 

۸. شربت گیاهی برونکو باریج

شربت برونکو باریج حاوی عصاره آویشن شیرازی و عصاره ختمی است. این شربت خلط‌‌آور بوده و علائم سرفه را کاهش می‌دهد. شما می‌توانید ۳ بار در روز و هر بار ۱ قاشق مرباخوری از شربت سرفه برونکو باریج استفاده کنید.

عوارض جانبی: مصرف شربت برونکو باریج در بعضی از افراد باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک می‌شود. زیاده‌روی در مصرف این دارو ممکن است به بروز مشکلات کلیوی منجر شود.

 

۹. شربت گیاهی پدی کاف

شربت گیاهی پدی کاف سرفه و التهاب مجاری تنفسی فوقانی را در کودکان تسکین می‌دهد. این شربت حاوی گل و ریشه ختمی، عصاره آبی آویشن و برگ عشقه است. اجزای تشکیل‌دهنده شربت پدی کاف خاصیت ضد التهابی، ضد باکتریایی، ضد قارچی و ضد ویروسی دارند. این شربت فاقد الکل، رنگ و طعم‌دهنده‌های مصنوعی است.

برای استفاده از شربت پدی کاف در کودکان زیر ۱ سال حتما باید با پزشک مشورت شود. کودکان ۲-۱ سال می‌توانند روزانه ۲/۵ میلی‌لیتر (نصف پیمانه) از این شربت را استفاده کنند. میزان مجاز مصرف برای کودکان بالاتر از ۲ سال ۵ میلی‌لیتر (۱ پیمانه) است که در صورت نیاز می‌توان ۶-۳ بار در روز  از آن استفاده کرد.

عوارض جانبی: مصرف این شربت در مقادیر توصیه شده عوارض جانبی خاصی ندارد. اما کودکانی که سابقه حساسیت به اجزای این فرآورده را دارند، نباید از آن استفاده کنند.

 

کلام پایانی

اگر بعد از ۷ روز استفاده از شربت علائم سرفه کاهش پیدا نکرد یا همزمان به مشکلات دیگری مثل تب، درد قفسه سینه، سردرد و گیجی مبتلا بودید، حتما به پزشک مراجعه کنید. سرفه‌ای که چند هفته ادامه دارد یا با خلط خونی همراه است، نیاز به مراقبت پزشکی دارد. بدون تجویز پزشک از مصرف شربت سرفه برای کودکان به خصوص کودکان زیر ۶ سال خودداری کنید.