راه های حفظ منابع طبیعی با توضیح و مثال

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – مهم‌ترین راه های حفظ منابع طبیعی را باید به سه دسته کلی (بازیافت، کاهش مصرف و مصرف دوباره) تقسیم کرد. در این مطلب درباره این راه های حفظ منابع طبیعی به طور مفصل با مثال و توضیح پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

 

راه های حفظ منابع طبیعی

۱. کاهش مصرف (صرفه جویی)

استفاده از منابع طبیعی برای زندگی انسان امری طبیعی است و بشر همیشه از مواد طبیعی گوناگونی مثل چوب ، سنگ ، برخی فلزها، پوست جانوران، پشم و ابریشم و … وسایل مورد نیاز زندگی خود را ساخته و به این منظور از جنگل ها، معادن، جانوران، گیاهان و دیگر منابع طبیعی در کره ی زمین استفاده کرده است. اما امروزه با افزایش جمعیت، پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن، میزان بهره برداری از منابع طبیعی به بالاترین سطح خود رسیده و آسیب به منابع طبیعی نیز افزایش یافته است.

مخصوصا مصرف بيش از حد پلاستيک و رها شدن اين مواد غير قابل بازگشت و غير قابل پوسيدگي در طبيعت كه علاوه بر افزايش مصرف منابع طبيعی برای توليد پلاستيک، محيط زيست را تبديل به زباله دان اين ماده کرده است. اما ما برای حفظ منابع طبیعی باید مصرف را کاهش دهیم و از مصارف غیر ضروری بپرهیزیم. مثلا:

• به جای استفاده مرتب و زیاد از کیسه های نایلونی، یک کیسه پارچه ای یا کاغدی داشته باشیم تا مصرف پلاستیک کاهش یابد.
• با خرید فله ای مواد خوراکی از مصرف بیشتر کیسه پلاستیکی خودداری کنیم.
• فقط وسایلی بخریم که به آنها نیاز داریم و از مصرف گرایی بیهوده خودداری کنیم.
• از وسایل خود به خوبی مراقبت کنیم تا از خراب شدن و دور ریختن آن‌ها پیشگیری کنیم. 
• از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنیم تا در مصرف سوخت صرفه جویی کرده و از آلودگی بیشتر هوا جلوگیری کنیم.
•  از انرژی خورشید که یک انرژی تجدید پذیر است به جای سوخت و برق استفاده شود.
• با استفاده از ثبت‌نامه های الکترونیکی، در مصرف کاغذ صرفه جویی کنیم. (مثلا بجای قبض خودپرداز از پیامک برای آگاهی از وضعیت حساب بانکی استفاده کنیم.)
• استفاده از پليمرهای گياهی در توليد مواد پلاستيكی و ظروف يکبار مصرف، که مصرف پلاستیک را کاهش می‌دهد. تولید مواد با پلیمرهای گیاهی علاوه بر حفظ سلامت انسان، برای محيط زيست نيز مشكلی به وجود نمی‌آورد. پليمرهای گياهی برای تجزيه شدن و بازگشت به طبيعت حدود شش ماه نیاز دارند. حال آنکه مواد پلاستيكی به مدت زمان بسيار طولانی‌تری نیازمندند. خوشبختانه اين نوع ظروف و مواد پلاستيكی در كشور ما توليد می‌شود.

 

 

جالب است بدانید: چهار روش مناسب برای دفع، بازیافت و دور ریختن مواد غذایی

 

۲. مصرف دوباره

مصرف دوباره یا استفاده مجدد (Reuse) به هر فعالیتی گفته می‌شود که عمر مصرف وسایل را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین تفاوت این روش با بازیافت این است که آنچه دوباره به کار گرفته می‌شود، وارد فرآیند زمان‌بر و انرژی‌بر بازیافت نمی‌شود و به همین دلیل هم بر بازیافت ارجحیت دارد.
اگر قبل از آنکه وسیله‌ای را توی سطل آشغال بیندازیم، یک بار دیگر تماشایش کنیم، شاید بتوانیم کاربرد دیگر یا امکان مصرف دوباره‌ای در آن بیابیم که ما را از خرید جدید وسیله‌ای دیگر بی‌نیاز کند. در بسیاری مواقع از آنچه دور می‌ریزیم، چیز دیگری بسازیم. با مشاهده ویدیوهای ساخت کاردستی با مواد بازیافتی و دورریختنی ممکن است ایده ای بسیار زیادی به ذهن خودتان هم برسد تا یکی از راه های حفظ منابع طبیعی را شخصا بتوانید به خوبی انجام دهید.

• استفاده از شیشه‌های بسته‌بندی کالا به جای ظرف ادویه و حبوبات
• ساختن جامدادی از قوطی هایی مثل قوطی رب گوجه فرنگی یا قوطی نوشابه بزرگ و …
• ساختن کوله پشتی از شلوار جین قدیمی
• استفاده از صندوق‌های میوه برای ساختن قفسه های کتابخانه
• تبدیل بطری‌های پلاستیکی به گلدان‌های دیوار سبز و …

 

 

۳. بازیافت

یکی از مهم‌ترین راه های حفظ منابع طبیعی بازیافت (Recycling) یعنی استفاده از مواد مصرف شده برای تولید و ساخت مجدد همان کالا یا کالای قابل استفاده دیگر است. بازیافت می‌تواند ضایعات را به چرخه تولید بازگرداند. مهمترین تاثیر بازیافت،  جلوگیری از هدر رفتن منابع طبیعی سودمند و سرمایه‌های ملی، نجات کره زمین از زباله و امکان زیست جانوران و انسان برای سال‌های آینده است. بازیافت مصرف مواد خام و مصرف انرژی را کاهش می‌دهد. با این کار، تولید گازهای گلخانه‌ای نیز کاهش می‌یابد. (برای بازیافت مواد زاید هم نیاز به مقداری انرژی است اما انرژی لازم برای بازیافت زباله خیلی کمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید از مواد خام است. برای مثال ساختن آلومینیوم از آلومینیوم بازیافت شده، ۹۰ درصد انرژی کمتر از ساختن آن از سنگ معدن نیاز دارد.) 

جالب است بدانید:

• برای ساختن یک لاستیک، در حدود نصف بشکه نفت خام لازم است.
• برای باز سازی هر تن شیشه، در مقایسه با تهیه آن از مواد خام، در حدود ۱۲۰ لیتر نفت ذخیره می‌شود.
• برای تولید یک تن کاغذ، تقریباً باید ۱۵ تا ۱۷ اصله درخت را قطع کرد.

و اما در فرآیند بازیافت:

• بازيافت كاغذ ۵۰ در صد مصرف انرژی الكتريكی ، ۷۵ در صد آلودگی هوا و ۸۰ درصد آلودگی آب ها را كاهش می‌دهد.
• بازيافت آهن ۶۰ درصد مصرف انرژي الكتريكی ، ۸۵ درصد آلودگی هوا و ۴۰ درصد آلودگی آب را كاهش می‌دهد.
• بازيافت آلومينيوم ۹۵ درصد مصرف انرژی الكتريكی و ۹۵ درصد آلودگي هوا را كاهش می‌دهد.

تقریبا هر چیزی قابلیت بازیافت دارد، اما بازیافت برخی مواد مشخص رواج بیشتری دارد. آهن آلات، قراضه آهن، پلاستیک، شیشه، کاغذ، مقوا و برخی مواد شیمیایی آشغال که به کود کمپوست تبدیل می‌شوند از رایج‌ترین مواد قابل بازیافت هستند. در این خصوص پیشنهاد می‌کنیم مقاله بازیافت زباله های فلزی چه فایده هایی دارد و به چه روش هایی انجام می شود؟ را مطالعه کنید.

موادی همچون آلومینیوم، شیشه و بعضی پلاستیک ها را می‌توان بدون کاهش کیفیت بازیافت کرد. اما مثلا کاغذ را فقط می‌توان در تعداد دفعات محدودی بازیافت کرد؛ زیرا الیاف‌های آن کوچک و کوچکتر می‌شوند. با این حال می‌توان آن را برای دیگر کالاها مجددا عمل آورد. بسیاری از عمل آورنده های کاغذ، برای ساخت کاغذ جدید، الیاف‌های نو و دراز را با کاغذی که مجددا عمل آوری شده مخلوط می‌کنند.

توليد كمپوست یکی دیگر از روش‌های بازیافت

زباله‌های از مواد غذایی و كاغذ، كه هر دو قابل هضم بيولوژيكی هستند را نيز می‌توان به گونه ای در چرخه بازیافت وارد کرد. اين موارد مورد هضم بيولوژيک مصنوعی قرار می‌گيرند تا به مواد ساده‌تر تجزيه شده و موجودات بيماری‌زای آن‌ها نيز كشته شوند. مواد حاصل از آن پس از طی فرآيند هضم به عنوان مالچ يا كمپوست در كشاورزی و به عنوان كود آلی گياهی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

برای توليد كمپوست روش‌های مختلفی وجود دارد كه از روش‌های ساده‌ی «توليد كمپوست از برگ درختان» گرفته تا روش‌های اتوماتيک پيشرفته در كارخانه های كمپوست تنوع دارند.

اين روش ها را باید به دو دسته كلی تقسيم کرد. هر چند در اكثر موارد ترکیبی از اين روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گيرد.

• روش هوازی: در این روش بطور متناوب يا پيوسته، هوادهی صورت می‌گيرد
• روش بی‌هوازی: در این روش  هوادهی صورت نمی‌گيرد كه در نتيجه منجر به توليد گازهایی مثل متان می‌شود و اين گاز به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می‌گيرد.

 

جالب است بخوانید: طرز تهیه کود ورمی کمپوست در خانه (تبدیل زباله خانگی به کود)

 

خانه‌ها و صنایع بزرگترین سرچشمه‌ی مواد بازیافتی هستند. برای آسان‌تر کردن عمل بازیافت، معمولاً دو نوع تفکیک یا جداسازی مواد صورت می‌گیرد:

• تفکیک در مبدأ: در سطح شهر و خیابان‌ها و فروشگاه‌ها از طریق سبدها و سطل‌های جداسازی مواد انجام می‌شود
• تفکیک در مقصد: در مکان ویژه‌ای به نام مرکز بازیافت مواد

 

 

نقش ما در فرآيند بازیافت چیست؟

كمک به جداسازی مواد قابل بازيافت در خانه و مدرسه؛ همه ما به عنوان یک شهروند متعهد، می‌توانیم کارهای زیر را انجام دهیم.

• جمع آوری جداگانه زباله‌های کاغذی و تحویل آن‌ها به مراکز جمع پسماندهای کاغذی
• جمع آوری قوطی‌های فلزی نوشیدنی‌ها و تحویل آن‌ها به مراکز جمع آوری زباله‌های خشک
• تفکیک پسماندهای خطرناک مانند مواد زاید سمی، قابل احتراق، خورنده و قابل انفجار که موجب خطر برای سلامتی انسان و سایر موجودات زنده می‌شوند
• تفکیک پسماندهای خانگی، پسماندهای بیمارستانی و پسماندهای تجاری (به زباله های حاصل از فعالیت مراکز بهداشتی و درمانی، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مطب‌های پزشکان و دندانپزشکان،
• آزمایشگاه‌ها و… زایدات بیمارستانی یا بهداشتی می‌گویند)

شما می‌توانید تحقیق درباره تفکیک و بازیافت زباله ها و اینکه سهم شما در بازیافت زباله ها چیست را نیز در ستاره بخوانید و به اطلاعات خود درباره راه های حفظ منابع طبیعی بیفزایید.