بر پایهٔ منابع اسلامی، واقعهٔ غدیر خم در تاریخ ۱۸ ذیالحجه برابر با ۱ فروردین و همزمان با نوروز، عید باستانی ایرانیان روی دادهاست. به همین روی، شیعیان جایگاه خاصی برای این عید قائل هستند و در لحظه تحویل سال دعاهایی را زمزمه می کنند. در این مطلب متن دعای تحویل سال نو و صوت آن را آورده ایم؛ همراه ما باشید.
متن دعای تحویل سال نو با معنی
یا مُقلّبَ القلوبِ و الأبصار
ای دگرگون کنندهی قلب ها و چشم ها
Oh reformer of hearts and minds
یا مُدبِّرَ اللیلِ و النَّهار
ای گرداننده و تنظیم کننده ی روزها و شبها
Director of day and night
یا مُحوِّلَ الحَولِ و الأحوال
ای تغییر دهندهی حال انسان و طبیعت
and transformer of conditions
حوِّل حالَنا إلى أحسنِ الحال
حال ما را به بهترین حال دگرگون فرما
Change ours to the best in accordance with your will
تفسیر دعای تحویل سال نو
قلب انسان و نیات درونی وی مهمترین فاکتور تأثیرگذار در مسیر رشد و کمال او به شمار میآید. به عبارت دیگر، قلب انسان سرچشمه تمامی انگیزهها، اهداف و جوششهای وجودی او است. همچنین یکی از اسمای الهی «مدبّر» است که بر صفت تدبیرکنندگی روز و شب یا نظام زمین و آسمان و در حالت کلی نظام خلقت پروردگار عالمیان اشاره دارد.
انسان نیز به واسطه «جانشینی خداوند روی زمین» این شایستگی را دارد تا خویشتن را متخلق به اخلاق الهی دانسته و مدبر روز و شب خود باشد.
در ادامه دعای تحویل سال نو، کلمه «حَول» به معنای «سال» است. همچنین کلمه «احوال» جمع حال بوده و معنای طبیعت، ضمیر یا تغییر و دگرگونی وضعیت انسان را ارائه میدهد.
به بیان سادهتر، از آنجایی که خداوند تغییردهنده سالها و دگرگون کننده طبیعت مربوط به مخلوقات است و این تحول را در مسیر رشد و کمال موجودات انجام میدهد، بنابراین در دعای تحویل سال از خداوند میخواهیم که طبیعت وجودی ما را به بهترین و نیکوترین سرشتها تبدیل کند. همچنین از خداوند میخواهیم که این تغییر را همراستا با تغییر و زنده شدن طبیعت و متناسب با شکوفایی و بالندگی ما قرار دهد.
دعای تحویل سال نو در کدام سوره است؟
در کتابهای مشهور ادعیه همچون اقبال الاعمال سیدابنطاووس و مصباح المتهجد شیخ توسی اشارهای به دعای تحویل سال نگردیده و این نشان میدهد چه در منابع اهل سنت و چه در منابع اهل تشیع سند روایی مورد اعتماد برای آن موجود نیست.
اما مجلسی در کتاب زادالمعاد در خصوص این دعا گزارش میکند که در کتب غیر مشهور روایت کردهاند که در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانید:
یا مقلبالقلوب والابصار
یا مدبر اللیل والنهار
یا محول الحول و الاحوال
حول حالنا الی احسن الحال.
بنابراین با توجه به این گزارش دعای تحویل سال در دوره صفویه مرسوم و معمول بودهاست.
در هر حال جدا از این که دعای تحویل سال تا پیش از دوره صفویه چگونه بوده و این دعا در کدام یک از مأخذ حدیثی نقل شدهاست، نفس دعا یا قرائت قرآن یا حتی نمازگزاردن هنگام تحویل سال، مخصوصا خواندن نماز امام زمان نشان از اسلامی شدن نوروز دارد. حتی بعضیها معتقدند که عبارات دعای تحویل سال برگرفته از عبارات قرآنی یا احادیث و روایاتی است که در معتبرترین مأخذ شیعی نظیر «التهذیب» شیخ توسی نقل شدهاند.
دعای تحویل سال نو ایران باستان
گشت گرداگرد مهر تابناک، ایران زمین
روز نو آمد و شد شادی برون زندر کمین
ای تو یزدان، ای تو گرداننده ی مهر و سپر
برترینش کن برایم این زمان و این زمین
دعای تحویل سال نو صوتی برای دانلود
فایل صوتی دعای تحویل سال نو با صدای خواننده های مختلف در ادامه برای دانلود آورده شده است:
دعای لحظه سال تحویل شجریان
دعای لحظه سال تحویل محمد اصفهانی
دعای لحظه سال تحویل بهنام بانی
دعای لحظه سال تحویل مجید اخشابی
دعای لحظه سال تحویل علی زند وکیلی
دعای لحظه سال تحویل مهدی یغمایی
دعای لحظه سال تحویل رضا بهرام
اعمال و اذکار مستحب در لحظه تحویل سال
۱. توصیه های مرحوم حضرت آیت الله آقا مجتبی تهرانی
ایشان هنگام تحویل سال جدید شمسی، آداب خاصی را انجام می دادند.
حاج آقا همیشه قبل از تحویل سال، مقید بودند که ۳۶۵ مرتبه دعای «یامقلب القلوب» را به طور کامل بخوانند و برای اینکه این دعا، تا لحظه تحویل سال تمام شود، از یک ساعت قبل از اعلام عید، شروع می کردند و مشغول خواندن این دعای شریف بودند.
ایشان بعد از لحظه تحویل سال هم، مقید بودند که اولین چیزی که میل می کنند، تربت امام حسین علیه السلام باشد.
هنگام تحویل سال نیز این دعا را قرائت می کردند.
أللّهُمَّ صلِّ عَلی مُحمَّدٍ و آلِ مُحَمِّد. أللّهُمَّ إنّا نَسألُکَ وَ نَدعُوکَ بِمُحمَّدٍ وَ عَلیٍّ وَ فاطِمةَ وَ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ صَلَواتُکَ عَلَیهِم وَ الائمّة المَعصُومِینَ مِن ذُریَّةِ الحُسَینِ عَلَیهِمُ السَّلامُ وَ بِاسمِکَ العَظیمِ الأَعظَمِ الأَعَزِّ الأَجَّلِّ الأَکرَمِ یَا اللهُ… أللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمِّد.
أللَّهُمَّ اجعَلنَا مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِی الدُّنیَا وَ الآخِرَةِ وَ تَوفَّنا عَلَی مِلَّتِهِم وَ ارزُقنَا شَفَاعَتَهُم وَ زِد فِی قُلوبِنَا مَحَبَّتَهُم وَ لَا تُفَرِّق بَینَنا وَ بَینَهُم أللّهُمَّ العَن أعدائَهُم. أللّهُمَّ وَفِّقنَا لِمَا تُحِبُّ وَ تَرضَی. أللَّهُمَّ اقضِ حَوائِجَ المُؤمِنینَ وَ اشفِ مَرضَی المُسلِمینَ وَ أَدِّ دُیُونَهُم وَ سَلِّمِ المُسَافِرینَ مِنهُم وَ اغفِر لِمَوتَاهُم. أللّهُمَّ اشغَلِ الظّالِمِینَ بِالظّالِمِینَ وَ اجعَلنَا مِن بَینِهِم سَالِمِین وَ احفَظ حُمَاةَ الدّینِ وَ أَیِّدِ المُرَوِّجِینَ وَ اجعَلنَا مِنهُم.
أللّهُمَّ انصُرِ الإسلَامَ وَ أهلَهُ وَ اخذُلِ الکُفرَ وَ أهلَهُ. أللّهُمَّ انصُر جُیُوشَ المُسلِمِینَ. أللّهُمَّ ارحَم زَعِیمَ المُسلِمِینَ. أللّهُمَّ أیِّد وَ سَدِّد قَائِدَ المُسلِمِینَ. أللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ. اللّهُمَّ عَجَّل لِوَلیِّکَ الفَرَجَ وَ العَافِیةَ وَ النَّصرَ وَ اجعَلنَا مِن أعوَانِهِ وَ أنصَارِهِ وَ شِیعَتِهِ. بِمَنِّکَ وَ جُودِکَ و کَرَمِکَ یَا أرحَمَ الرَّاحِمِینَ.
۲. توصیه های حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی
در روایات سفارش شده که در هنگام تحویل سال سیصد و شصت مرتبه ذکر یا محول الحول و الاحوال الی آخر خوانده شود که این خود شاید باعث بیداری نفس انسان در این دنیای ظلمانی و پر از فتنه شود و چقدر خوب است که علاوه بر هفت سین باستانی از هفت سین قرآنی که امیرالمومنین علی علیه السلام دستور داده اند استفاده شود و آن این است که: بر روی ظرف چینی با زعفرانی که با گلاب مخلوط شده این هفت ذکر قرآنی نوشته شود:
۱_ سلام علی آل یاسین
۲ _ سلام علی نوح فی العالمین
۳ _ سلام علی ابراهیم
۴ _ سلام علی موسی و هارون
۵ _ سلام قولا من رب رحیم
۶ _ سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین
۷ _ سلام هی حتی مطلع الفجر.
سپس این نوشته ها با آب شسته شود (که بهتر است آب زمزم و یا باران باشد) و آب جمع شده را به افراد خانواده بنوشانید امید است که باعث دفع بلا و کسب سلامتی در طول سال جدید شود.
۳. توصیه هایی از آیت الله العظمی مظاهری
می فرماید، نكات مهمی را در سه بخش قرائت دعا، توسل به اهل بیت و محاسبه اعمال و دوری از اختلافات خانوادگی یادآور شده و مرقوم نمودند:
۱- بهترین چیزها در موقع تحویل، خواندن این دعا، با توجه به معنی است: «یا مقلّب القلوب و الابصار یا مدبّر الّیل و النّهار یا محوّل الحول و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال». ای خدایی که همه چیز در دست تو است، سال خوشی به همۀ ما عنایت فرما.
سپس از خداوند متعال با توسل به اهل بیت «علیهم السلام» بخواهید در این سال، تقوا و رابطه با خودش و سلامتی و امنیت، مقدّر شما بکند و فرج حضرت ولی عصر«ارواحنافداه» انشاءالله حاصل شود.
همچنین محدث قمی در مفاتیح، در آخر دستورات ماهها، نمازی در آن روز نقل می کند و بعد از نماز دعائی و در آن دعا شرافت و کرامت آن عید را نقل می کند که خواندن آن خوب است.
۲- هرکس باید جداً حساب سال را و گذشته را بکند و اگر گناهکار است، جداً توبه کند و با حالت توبه وارد سال شود.
۳- باید این آتش اختلاف كه در همه خانه ها رفته است، با دامن نزدن به آن خاموش شود و از گذشته ها هیچ حرفی زده نشود و گرمی و اتّحاد خانه و خانواده و مجالس با یگدیگر حفظ شود.
۴. نماز عید نوروز
از معلی بن خنیس نقل میکند که امام صادق در مورد عید نوروز فرمودند هنگامی که روز نوروز فرا رسید … همین که نماز نافله و ظهر و عصر خواندی چهار رکعت نماز به این ترتیب بخوان:
- در رکعت اول بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قدر» بخوان
- در رکعت دوم بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «کافرون» را قرائت کن
- در رکعت سوم ده مرتبه سوره مبارکه «توحید» را بخوان
- و در رکعت چهارم بعد از سوره «حمد» هر یک از معوذتین «سوره فلق و ناس» را ده مرتبه قرائت کن
و سپس سر بر سجده بگذار و سجده شکر به جای آور و این دعا را بخوان خداوند گناهان ۵۰ ساله تو را میآمرزد:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ
اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتَّی لا أَشْکُرَ أَحَدا غَیْرَکَ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْءٍ فَلا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لا أَتَکَلَّفَ مَا لا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ.
سخن آخر
امیدواریم سال ۱۴۰۲ را با انرژی مثبت شروع کنید و بهترین سال زندگی شما باشد. شما می توانید در این رابطه، مطلب «آداب و اعمال عید نوروز مخصوص شروع سال نو» را نیز در ستاره مطالعه کنید.