معنی شعر لطف حق چهارم ابتدایی با آرایه ها و معنی لغات

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – شعر لطف حق پروین اعتصامی که در درس سیزدهم کتاب فارسی چهارم آمده است درباره داستان حضرت موسی و به رود نیل سپردن او در کودکی است. در این مطلب معنی درس لطف حق را بیت به بیت همراه با آرایه های ادبی و معنی لغات آن می‌خوانید. شما می توانید غیر از معنی شعر لطف حق، شعر لطف حق را به صورت داستان نیز در ستاره بخوانید. 

 

معنی شعر لطف حق چهارم از پروین اعتصامی

 

۱.

مادر موسی چو موسی را به نیل
درفِکند از گفته‌ی رَبّ جلیل

هنگامی که مادر موسی، به فرمان خداوند بزرگ، فرزند خود را در نیل رها کرد.

قافیه: نیل – جلیل

معنی لغات: رب جلیل: خداوند بلندمرتبه / درفکند: انداخت، رها کرد / از گفته‌ی: طبق فرمانِ / نیل: رود بزرگی که در سرزمین مصر واقع شده است

 

۲.

خود ز ساحل کرد با حسرت نگاه
گفت: «کای فرزند خُرد بی‌گناه –

با حسرت، از ساحل او را نگاه می‌کرد و با خود می‌گفت: «ای فرزند کوچک بی‌گناه 

قافیه: نگاه – گناه

معنی لغات: کای: که ای / خُرد: کوچک 

 

۳.

گر فراموشت کند لطف خدای
چون رَهی زین کشتی بی‌ناخدای؟»

اگر لطف و مهربانی خدا تو را فراموش کند، چگونه از گهواره رها شده در آب که مثل یک کشتی بی‌ناخداست، نجات پیدا می‌کنی؟

قافیه: خدای – ناخدای

معنی لغات: گر: اگر / چون: چگونه / رهی: رهایی می‌یابی 

آرایه ادبی:: کشتی بی ناخدای: استعاره از گهواره‌ی رها شده در آب

 

۴.

وحی آمد: «کاین چه فکر باطل است؟
رهروِ ما، اینک اندر منزل است

از جانب خدا ندا آمد که: فکر خطا نکن، موسی که ادامه دهنده‌ٔ راه ماست، الان به جای امنی رسیده است.

قافیه: باطل – منزل / ردیف: است

معنی لغات: کاین: که این / رهرو: کسی که راه دیگری را دنبال می‌کند

آرایه ادبی: رهرو: استعاره از موسی / منزل: استعاره از مقصد و جای امن

 

۵.

ما گرفتیم آنچه را انداختی
دست حق را دیدی و نشناختی؟

ما موسی را که به رود نیل سپردی، نجات دادیم. آیا محافظت و مراقبت خدا را دیدی و متوجه نشدی؟

قافیه: انداختی – نشناختی

آرایه ادبی: گرفتن و انداختن: تضاد / دست حق: اضافه استعاری، کنایه از محافظت و نگهداری خداوند / حق: استعاره از خداوند

 

۶.

در تو تنها، عشق و مهر مادری است
شیوهٔ ما، عدل و بنده‌پروری است

تو فقط مادر هستی و عشق و مهر تو به فرزندت همین دلیل است، ولی روش ما عدالت و مهربانی در جهان و برای تمام بندگان است (علاقه خدا به بندگانش از مهر مادری فراتر و بیشتر است.)

قافیه: مادری – بنده پروری / ردیف: است

معنی لغات: عدل: انصاف، عدالت / بنده پروری: لطف و مهربانی با بندگان / شیوه: روش

 

۷.

سطح آب از گاهوارش خوش‌تر است
دایه‌اش سیلاب و موجش مادر است

(به دستور ما) سطح آب از گهواره برای او راحت‌تر است و امواج و دریا مثل دایه و مادر از او مراقبت می‌کنند.

قافیه: خوشتر – مادر / ردیف: است

معنی لغات: سطح آب: روی آب / گاهوارش: گهواره اش / دایه: زنی که به جای مادر به کودک شیر می‌دهد و از او پرستاری می‌کند

آرایه ادبی: تشبیه سطح آب به گهواره / تشبیه سیلاب به دایه / تشبیه موج به مادر

 

۸.

رودها از خود نه طغیان می‌کنند
آنچه می‌گوییم ما، آن می‌کنند

هیچ رودی بدون فرمان ما پر آب نمی‌شود و بالا نمی‌آید و تنها گوش به فرمان ماست.

قافیه: طغیان – آن / ردیف: می‌کنند

معنی لغات: طغیان: سرکشی /  طغيان رودخانه: يعنى بر آمدن و بالا زدن آب رود / از خود: به تصمیم خود

آرایه ادبی: شخصیت بخشی به رود (تشخیص)

 

۹.

ما، به دریا حکم طوفان می‌دهیم
ما، به سیل و موج، فرمان می‌دهیم

تمام اتفاقات و حوادث دنیا تحت فرمان ما به وجود می‌آید، مثل توفان و سیل و …

قافیه: طوفان – فرمان / ردیف: می‌دهیم

آرایه ادبی: تکرار «ما» اول هر مصراع برای تاکید / دریا، طوفان، سیل، موج: تناسب

 

۱۰.

بِه که برگردی، به ما بسپاری‌اش
کی تو از ما دوست‌تر می‌داری‌اش؟

حالا بهتر است که برگردی و او را به ما بسپاری زیرا که ما او را بیش‌تر از تو دوست داریم.

قافیه: بسپاری – می‌داری/ ردیف: اش

معنی لغات: به: بهتر است / بسپاری اش: او را بسپاری / مصراع دوم: استفهام انکاری=> تو از ما بیشتر دوستش نداری (ما بیشتر از تو، او را دوست داریم)