یوزپلنگ سیاه، حیوانی تقریبا اسطوره ای است که به ندرت در سراسر محدوده زندگی اش دیده می‌شود. این گربه‌سانان در آفریقای جنوبی، جایی که بین سال‌های ۱۹۵۲ تا ۲۰۱۳ کمتر ۴۰ بار رویت شده اند، به طور ویژه‌ای کمیاب هستند. اما اخیرا، بنیاد «قلب وحشی حیات وحش» عنوان کرده که برای اولین بار از سال ۲۰۱۳، این گونه را در محدوده‌ی زندگی اش، مشاهده کرده است. به گفته این بنیاد، یوزپلنگ سیاه آفریقا، در نزدیکی یک ناحیه مسکونی مشاهده شده و فیلم آن توسط یک شهروند ضبط گشته است. در ادامه این مطلب، اطلاعات بیشتری در رابطه با این گربه‌ی سیاه، از زبان «نیکولاس پیلفولد»، دانشمند باغ وحش سن دیگو، خواهید خواند.
یوزپلنگ سیاه در کجا یافت می‌شود؟
گزارش‌های بسیار زیادی حاکی از مشاهده یوزپلنگ سیاه در آفریقا وجود داشته است، اما تعداد بسیار کمی از آن‌ها تائید شده هستند. یک بررسی جهانی درباره رویت یوزپلنگ سیاه در سال ۲۰۱۷، نشان داد که مشاهده‌ی این حیوان در اتیوپی، کنیا و آفریقای جنوبی به سال ۱۹۰۹ بازمی‌گردد. اما تنها گزارش تائید شده از اتیوپی بود. اطلاعات زیادی در رابطه یوزپلنگ‌ها وجود ندارد. حتی جمعیت جهانی این حیوانات نیز ناشناخته است، درست مانند جمعیت زیرگونه‌های یوزپلنگ‌ها.
یوزپلنگ سیاه، تنها از نظر رنگ پوشش بدنی خود با سایر یوز‌ها تفاوت دارند، یک تنوع ژنتیکی که به نام «ملانیسم» شناخته می‌شود، عامل پیدایش این رنگ است. پلنگ‌های سیاه اغلب در زیستگاه‌های جنگلی پر جمعیت یافت می‌شوند. بیشتر رویت‌های تائید شده از این حیوان در جنوب شرقی آسیا بوده است. تراکم جمعیت یوزپلنگ سیاه، بیشتر در شبه جزیره‌ی مالایی است، جایی که بیش از ۹۰ درصد یوز‌ها سیاه پوست هستند. فراوانی و توزیع یوزپلنگ سیاه در آفریقا هنوز بخشی از تحقیقات درحال انجام است.
با توجه به اطلاعاتی که در مورد گونه‌ی یوزپلنگ سیاه در دست است، پیش بینی می‌شود ان‌ها بیشتر در امتداد استوا در غرب، مرکز و شرق افریقا حضور داشته باشند. برنامه‌های حفاظت از یوزپلنگ‌ها تقریبا از سال ۲۰۱۷ در مرکز کنیا شروع شده‌اند. پژوهشی که به دنبال یافتن فراوانی و پراکندگی این گربه‌ها است و به عنوان بخشی از تحقیقات، توانسته سه مورد را در این منطقه کشف کند. برای مشاهده
مجموعه عکس یوزپلنگ ایرانی و افریقایی، به این مقاله در ستاره مراجعه کنید.
چرا این نوع یوزپلنگ‌ها سیاه هستند؟
پدیده ملانیسم در یوزپلنگ‌ها از جهشی ناشی می‌شود که ژنی که تولید ملان را تنظیم می‌کند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اتفاقی که منجر به تولید تعداد بیشتری رنگدانه و در نهایت سیاه شدن پوشش این یوز‌ها می‌شود. (درست برعکس شیر سفید) این پوشش همچنان دارای همان ویژگی‌های یک یوزپلنگ معمولی است و به نظر می‌رسد سازگاری بیشتری برای این حیوانات فراهم می‌کند.
به طور گسترده، پدیده‌ی ملانیسم، در خانواده‌ی گربه‌ها چندین بار رخ داده و در ۱۳ مورد از ۳۷ گونه گربه در خانواده‌ی «Felidae» وجود دارد. این نشان از سازگاری آنانی است که این صفت را حمل می‌کنند.
باور بر این است که یوزپلنگ سیاه در زیستگاه‌های جنگلی متراکم، پایدار هستند؛ چرا که به خوبی می‌توانند در زمینه‌های سایه‌دار یا تاریک استتار کنند. به عنوان مثال در جنگل‌های گرمسیری در شبه جزیره‌ی مالایا، «ملانیسم» فرکانس بسیار بالایی دارد که احتمالا یک ویژگی مطلوب در انتخاب طبیعی است، نه یک رخداد اتفاقی؛ بنابراین بسیار جالب است که در تحقیقات اخیر، یوزپلنگ سیاه در یک فضای باز و خشک در کنیا مشاهده شده؛ جایی که سایه‌ی کمی وجود دارد.
این مشاهدات سوالاتی را ایجاد می‌کنند؛ آیا سیاه بودن در یک محیط خشک بر استراتژی شکار، جفت‌گیری و تولید مثل این گونه تاثیر می‌گذارد یا خیر؟ یا آیا مکانیسم‌های دیگری، بجز استتار، در انتخاب طبیعی وجود دارند که اجازه دهند پدیده‌ی ملانیسم در این یوز‌ها باقی بماند؟
چه خطراتی یوزپلنگ سیاه را تهدید می‌کنند؟
یوزپلنگ سیاه با تهدید‌های بسیاری روبروست. از جمله از بین رفتن زیستگاه، از بین رفتن طعمه، درگیری با انسان و شکار شدن.
این خطرات، تمام یوزپلنگ‌ها از جمله یوزپلنگ سیاه را تهدید می‌کنند. معلوم نیست که آیا یوزپلنگ‌های سیاه در مقایسه با سایر یوزپلنگ‌ها بیشتر مورد آزار انسان قرار می‌گیرند یا خیر. اما آنچه قطعی است، اگر یک یوزپلنگ به کشتن دام‌ها بپردازد، توسط محلی‌ها با خطر روبرو می‌شود و این صرفنظر از رنگ پوست آن‌هاست. اگرچه، اخبار حاکی از آن است که آگاهی عمومی نسبت به این موضوع بالاست، و حتی در زمانی که شکار در کنیا قانونی بود، برخی از راهنما‌ها از شلیک به یوزپلنگ‌های سیاه خودداری می‌کردند.
تا چند سال پیش تصور می‌شد که جمعیت یوزپلنگ‌ها و سایر گربه‌سانان بالاست، اما بر اساس مطالعاتی که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، تعداد پلنگ‌ها از سال ۱۷۵۰ حدود ۷۵ درصد کاهش داشته است و بدین ترتیب در لیست حیوانات در خطر انقراض قرار دارد. به گفته‌ی فیلیپ هنسل، هماهنگ‌کننده‌ی برنامه‌ی شیر برای پانثرا «بزرگ‌ترین خطری که یوزپلنگ‌ها را تهدید می‌کند ناآگاهی جهانی از جمعیت کم آن‌هاست. همه بر این باورند که تعداد این حیوانات بسیار زیاد است و بنابراین هیچ کس توجه کافی به آن‌ها ندارد».
سخن پایانی
در سال‌های اخیر گونه‌های حیوانی بسیاری در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند که متاسفانه در بسیاری از موارد، انسان موفق به نجات آن گونه‌ها نشده است. اگر به گربه‌سانان علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «
تفاوت پلنگ، یوزپلنگ و جگوار چیست و کدام یک سریع‌تر است؟» را مطالعه کنید. به نظر شما، چگونه می‌توان از تکرار چنین رخداد‌های تاسف برانگیزی جلوگیری به عمل آورد؟ چقدر نقش انسان را در این آسیب‌ها به طبیعت پر رنگ می‌بینید؟ نظرات خود را با ما و همراهان ستاره، در بخش پرسش و پاسخ به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: earthtouchnews
نویسنده: زهرا روشنایی
بروزرسانی: 27 مرداد 1401
